گزارشی از فعالیت‌ های یک شرکت تولید کننده محصولات طبیعی برای گیاهان و انسان‌ ها / آفت‌ کش سازگار با محیط‌ زیست

گیاهان مانند سایر موجودات زنده به عوامل مخرب محیطی و ارگانیزم‌های مضر آن حساس هستند و این تنش‌ها ممکن است از شرایط محیطی نامطلوب، کمبود مواد‌غذایی، آلودگی‌های هوا، نامناسب بودن نور، آب، دما و مهم‌تر از همه آفت‌ها که جزو این عوامل هستند ناشی شوند. آفت‌هایی که ناشی از کنه‌ها، جوندگان و نرم تنان زیان‌آور است. از این رو برای مقابله با این آفت‌ها از آفت‌کش‌های گیاهی و شیمیایی بسیاری در صنعت کشاورزی استفاده می‌شود. 

استفاده از آفت‌کش‌ها به منظور کنترل آفات روش جدیدی نیست و سال‌هاست که برای مقابله با بیماری‌های مختلف گیاهان از انواع آفت‌کش‌ها استفاده می‌شود اما مصرف گسترده حشره‌کش‌های شیمیایی با هدف از بین بردن آفت‌ها در مزارع مشکلات دیگری چون مقاومت حشرات به بعضی از سموم و آلودگی گسترده محیط‌زیست را به همراه دارد.

به همین دلیل امروزه کارشناسان آفت‌کش‌هایی را توصیه می‌کنند که علاوه بر سازگاری با محیط‌زیست، حداقل مسمومیت برای مصرف‌کنندگان را داشته باشد. در همین راستا یک شرکت دانش‌بنیان ایرانی با نام «زیست فناور کوشای کویر» زیر نظر پارک علم و فناوری یزد با فعالیت‌هایی که در زمینه تولید فرآورده‌های گیاهی و دارویی در زمینه‌های مختلف کشاورزی و انسانی دارد مشغول تولید انواع حشره‌کش‌ها، داروهای گیاهی انسانی و طیور است.

این تولیدات بر پایه علم و دانش هستند و برای انسان و سایر موجودات زنده بی‌خطر هستند. تولیدات محصولات کشاورزی در دو نوع «حشره‌کش گیاهی پسیل پسته» و حشره‌کش گیاهی شته گلخانه‌ای» هستند. «فرصت امروز» سراغ مدیر این مجموعه دانش‌بنیان رفته تا از فعالیت‌ها و نحوه مدیریت او اطلاعاتی به دست آورد.

از دانشگاه و تحقیقات علمی تا راه‌اندازی شرکت

سیدمحمد حسینی، فارغ‌التحصیل ارشد رشته بیوتکنولوژی که با استفاده از توانمندی اساتید و پژوهشگران دانشگاهی موفق به تولید حشره‌کش‌های گیاهی شده، شرکت دانش‌بنیان خود را در شهرستان میبد تاسیس کرده است.

وی در رابطه با فعالیت‌های شرکت‌ اینچنین صحبت را آغاز می‌کند: ما ابتدا در سال 92 با همکاری جمعی از فارغ‌التحصیلان دانشگاهی به تحقیقات در زمینه ترکیب چند فرمول گیاهی برای تولید فرآورده‌ها و داروهای طبیعی پرداختیم که پس از نتایج موفقیت‌آمیز به‌دست آمده در این زمینه، مسیر روشن تولید آفت‌کش‌های گیاهی برای‌مان هموارتر شد و توانستیم با ترکیب عصاره سیر و درمنه به همراه عصاره‌های گیاهی دیگر فرمولاسیون جدیدی را به‌وجود بیاوریم که روی بوته‌های آفت‌زده اسپری شود.

این آفت‌کش‌ها با اختلال در سیستم تنفسی و صدمه زدن به اسکلت خارجی حشرات موجب مرگ آنها می‌شود. این اختراع منجر به‌روی آوردن ما به پارک علم و فناوری استان یزد شد که اختراع‌مان را برای به ثبت رساندن تقاضا کنیم و گواهی ثبت اختراع و تاییدیه علمی پارک را نیز بگیریم.

وی تصریح می‌کند: در حال حاضر منتظر دریافت مجوز از سازمان اصلاح نباتات هستیم که امیدواریم این مجوز صادر شود تا فعالیت‌هایمان را بیشتر کنیم. این حشره‌کش‌‌های گیاهی که در آزمایشات، کارآیی بالای خود را در مبارزه با پسیل پسته، در مقایسه با سموم شیمیایی رایج، به اثبات رسانده‌اند برای شست‌وشوی درختان و زدودن قشر چربی، دوده و گرد و خاک از سطح برگ‌ها هم موثر هستند و همچنین برخلاف سموم شیمیایی، موجب بروز مقاومت در حشرات نمی‌شوند.

انحصار در اختیار

در رابطه با چگونگی مصرف این محصول حسینی می‌گوید: شکل ظاهری این محصول به‌صورت مایع غلیظ و با بوی مطبوع عصاره‌های گیاهی است. میزان مصرف هرباتوکس 3 در هزار (300 سی سی به ازای هر 100 لیتر آب) است که بر روی بوته‌های آفت زده اسپری می‌شود و در صورت لزوم و برای کنترل کامل، محلول‌پاشی پس از 20 تا 30 روز تکرار می‌شود. هرباتوکس در غلظت توصیه شده، برای پستانداران و سایر موجودات غیر هدف، از جمله زنبور عسل، بدون زیان است و پس از نابودی آفات از خود اثر سمی به‌جای نمی‌گذارد و این ویژگی باعث منحصربه فرد بودن این محصول شده است.

توسعه محصول و ورود به بازارهای همگن

حسینی فعالیت‌های خود را با هدف تولید فرآورده‌های گیاهی و ترکیب‌های زیستی ادامه داده و در این رابطه می‌گوید: تولید محصولات گیاهی و بی‌خطر بدون استفاده از مواد شیمیایی از ابتدا هدف مجموعه ما بوده، در خصوص تولید آفت‌کش‌ها به موفقیت‌هایی دست یافته‌ایم که این جسارت را به ما می‌دهد تا وارد حوزه‌های دیگر هم بشویم.

ما با استفاده از همکاری تیم سعی بر آن داریم که محصولات گیاهی را در قالب داروهای گیاهی برای مصرف انسانی نیز برای تولیدات بیشتر پیش ببریم. این فرآورده‌ها نیز در قالب روغن ریحان (ضد درد مفاصل و عضلانی)، کرم ضدجوش و رنگ موهای گیاهی هستند که نتایج مصرف آنها با توجه به آمار گرفته شده در خصوص رضایت‌مندی بسیار مثبت بوده است.

طبیعت سازگار با فرآورده‌های زیستی انگیزه‌ای برای تولید

مدیر این مجموعه در رابطه با این موضوع که چه انگیزه‌ای باعث پیدایش این ایده و همچنین مستقر شدن در حوزه علمی پارک شد، این‌گونه پاسخ می‌دهد: ابتدا علاقه شخصی در این زمینه با توجه به رشته دانشگاهی و همچنین با توجه به نیاز محیط‌زیست به این محصول و البته طبیعتی که با داروهای زیستی سازگارتر است هدف اختراع کردن محصول شکل گرفت و همچنین حوزه دانشی پارک که مسیر تحقق ایده‌ها است به‌عنوان تسهیل‌کننده مسیر برای ما در دسترس بود.

حسینی در ادامه می‌گوید: وجود یک تیم کوچک چهار نفره اما متخصص در کنار من همیشه توانسته باعث موفقیت و پیشبرد اهدافم شود. کار تیمی اگر اصولی انجام شود و افراد خلاقیت‌ها و استعدادهای متنوع داشته باشند قطعا شما هم موفق می‌شوید.

مجوزهای لازم برای فراگیری محصولات

وی در خصوص بازار مصرفی این محصول می‌گوید: در حال حاضر در تمام سطح استان یزد محصول ما شناخته شده است و شرکت‌های پخش از مشتری‌های ما هستند که محصول را خریداری و در بازار توزیع می‌کنند.

ما با هدف افزایش توجه به جنبه‌های کاربردی طرح‌های علمی گیاهان سعی داریم تمام صنایع مرتبط با گیاهان را پوشش دهیم و بازارهای مصرفی این محصولات را مورد هدف قرار دهیم و محصولات زیادی را بومی‌سازی کنیم که اینها همه بستگی به صدور مجوز لازمه سازمان اصلاح نباتات دارد. ابتدا باید مجوزهای لازم برای محصولات صادر شود تا در مراحل بعدی بتوانیم گستره بیشتری از بازار را در دست بگیریم.

اعتبار یک میلیونی برای آغاز به کار

مدیر این شرکت در خصوص تامین سرمایه مالی خود می‌گوید: معمولا شرکت‌های دانش‌بنیان توسط پارک‌ها و به کمک سرمایه‌های شخصی فعالیت خود را آغاز می‌کنند و در کشور ما حامیان مالی تقریبا وجود ندارد، ما البته با سرمایه یک میلیون تومانی که از پارک دریافت کردیم کار خود را شروع کرده و معتقدیم هیچ کسی نمی‌تواند با این مبلغ کم چنین بازدهی را به وجود بیاورد و در حال حاضر هم شاهد فعال‌ترین شرکت دانش‌بنیان در بازار این محصولات در استان یزد هستیم.

فرمولاسیون جدید و رقابت در بازار

حسینی در خصوص نمونه‌های مشابه محصولاتش در بازار می‌گوید: سالانه مقادیر بسیاری از سموم و آفت‌کش‌های شیمیایی به کشور وارد می‌شود و بسیاری از این محصولات برای گیاهان و انسان‌ها مضرند.

محصول تولیدی ما یک محصول طبیعی است که فرمولاسیون مخصوص به خود را دارد و اصلا قابل مقایسه با نمونه‌های موجود در بازار نیست. این فرمولاسیون‌ها بر مبنای دانش و کار تحقیقاتی به وجود آمده‌اند و ضمانت کرده‌ایم که با استفاده از این محصول برای پستانداران و سایر موجودات غیرهدف، از جمله زنبور عسل هیچ مشکلی به وجود نیاید همچنین این آفت‌کش‌ها برای صیفی‌جات، سبزیجات، میوه، گیاهان دارویی، قارچ‌های خوراكی و دانه‌های روغنی بسیار مناسب است.

آینده رو به سقوط محصولات زیستی

حسینی در پایان آینده اقتصادی این تولیدات را با توجه به فعالیت‌های بسیار زیادی که در زمینه فرآورده‌های زیستی انجام داده چندان اثربخش نمی‌داند و معتقد است با تولیدات دیگر از جمله محصولات آرایشی که بیشتر مورد مصرف عموم است در کنار این فرآورده‌ها بتواند مشکلات اقتصادی مجموعه خود را برطرف کند و آینده بهتری پیش رو داشته باشد.

او در خصوص اهداف مجموعه خود می‌گوید: مهم‌ترین هدف ما تولید دارو و فرآورده‌های آرایشی براساس طب سنتی و یافته‌های علمی جدید از گیاهان است، همچنین افزایش توجه به جنبه‌های کاربردی طرح‌ها و تهیه و پیشنهاد طرح‌های پژوهشی و کاربردی برای صنایع مرتبط با گیاهان از دیگر اهداف ماست.

ارتباط با نویسنده: mirzaeefaezeh@yahoo.com