آرامش سازمان در گرو سلامت روان

تا چندی پیش وقتی از بهداشت روانی کارکنان، رفتار سازمانی، اهمیت رعایت اصول ارگونومی در فضای کار و سایر موارد کلیدی و برجسته روانشناسی صنعتی- سازمانی صحبت می شد، کمتر کارفرمایی اطلاعاتی مفید در این خصوص داشت.

اغلب کارفرمایان ترجیح می دانند توجهی به این موارد نشان نداده و براساس متد کلاسیک به اداره امور سازمان تحت سرپرستی خود بپردازند، اما این روزها فضای حاکم بر محیط های شغلی وضعیتی کاملا برعکس دارند. شاید نگاهی به آمارهای جهانی علت این توجه را شفاف تر کند.

در سال 1990 میلادی، ایالات متحده، بالغ بر 53 میلیارد دلار صرف هزینه های درمان افسردگی و مشکلاتی همچون اضطراب و تنیدگی شغلی کارکنان سازمان های مختلف کرد. این آمار و آمارهایی مشابه در سطح بین المللی نشان می دهند که مدیران ارشد و رده بالا برای افزایش بهره وری شغلی و دست یافتن به استانداردهای جهانی راهی جز توجه به نکات مهم روانشناسی سازمانی ندارند.

استخدام کارشناس روانشناسی صنعتی در کشورهای توسعه یافته کار متداولی است، اما متأسفانه جایگاه این رشته و کارکردهای اساسی آن در کشورهای توسعه نیافته عملا نادیده گرفته می شود. با این حال نگاهی به آمارهای اقتصادی کشورهای در حال توسعه نشان می دهد، این کشورها در حوزه احترام به حقوق روانی کارکنان و تأمین امنیت و بهداشت روانی آنان پیشرفت های محسوس داشته اند.

امنیت روانی در اروپا

سال هاست کشورهای اتحادیه اروپا برای تأمین امنیت و بهداشت روانی کارکنان خود برنامه ریزی کرده اند. آمارهای منتشر شده توسط این اتحادیه نشان می دهد هزینه های سلامت روان و درمان انواع اضطراب، افسردگی و تنش های روانی کارکنان، برای سازمان ها هزینه های مادی و معنوی بی شماری خواهد داشت.

در سال 2015 میلادی هزینه های روان درمانی کارکنان، 3.5 درصد از هزینه های ناخالص داخلی دولت های اروپایی را تشکیل می داد. آمارهای منتشر شده در مجله سلامت روان اتحادیه اروپا نشان می دهند؛ 27درصد از مرخصی های استعلاجی در سوئد به مسائل روانشناختی مرتبط هستند. همچنین مطالعات دکتر آدلر و همکاران او در 16 کشور اتحادیه اروپا نتایجی مبتنی بر ارتباط بین بیماری های جسمانی و روانی و به عبارتی سایکوسوماتیک (روان / تنی) بودن اغلب مشکلات کارمندان این اتحادیه بود.

 براساس اطلاعات منتشر شده در نشریه اکونومیست، آلمان بالاترین نرخ تأمین بهداشت روانی کارکنان را به خود اختصاص داده است. بریتانیا، نروژ و سوییس مقام های بعدی فهرست برترین ها را کسب کرده اند.  این آمارها به پیش از خروج بریتانیا از اتحادیه باز می گردد و به نظر می رسد کشورهای شمال و شرق اروپا عملکرد بهتری نسبت به کشورهای جنوبی این اتحادیه داشته اند.

این پژوهش ها نشان می دهد برخی عوامل در کسب عنوان برترین ها بی تأثیر نیست:

*کسب اطلاعات معتبر و فاقد محافظه کاری از سراسر مشاغل دولتی و خصوصی

*ارائه بودجه های مناسب برای شناسایی انواع اختلالات رفتاری و روانشناختی و منابع ایجاد آنها در محیط کار  (آمارها موید این نکته هستند که در سراسر اروپا بالغ بر 461 میلیارد یورو صرف این بخش می شود)

*ارائه خدمات درمانی مناسب به بیماران و حمایت از آنان در محیط های شغلی

*ایجاد امنیت روانی برای افراد تحت درمان. با این مضمون که هر فرد مبتلا به اختلالات رفتاری و روانی لزوما ناچار به ترک شغلش نخواهد بود.

وضعیت کشورهای در حال توسعه

بسیاری از کشورهای در حال توسعه در تلاشند با افزایش توجه به مسائل روانشناختی کارکنان، میزان اثربخشی و بهره وری خود را ارتقا داده و در نتیجه نرخ صادرات خود را بهبود بخشند. با این حال، متأسفانه پژوهش های اندکی در خصوص تأثیر بهداشت روانی بر بهره وری کارمندان وجود دارد و اکثر این پژوهش ها طی سال های اخیر انجام شده است.

پژوهش های دکتر کاواکامی و همکارانش در ژاپن نشان داد عوامل فرهنگی تأثیر قابل توجهی بر چگونگی نرخ بهداشت روانی کارکنان دارد. عدم تعادل بین نظام الگوی تکالیف شغلی و پاداش عامل تأثیرگذار دیگری است که اغلب زمینه ساز دلسردی و کاهش بهره وری شغلی کارمندان می شود. بنابراین می توان چنین استنباط کرد که بین فرسودگی شغلی و کاهش بهره وری نیز روابط معنا داری وجود دارد.

مطالعه دیگری که توسط دکتر کاواکامی و همکاران وی انجام شده نشان می دهد بین تنیدگی شغلی و کاهش بهره وری ارتباط وجود دارد. با افزایش استرس های شغلی و وضعیت تنش زا، نرخ بهره وری شغلی نیز سقوط می کند. این نکته از آن جهت حائز اهمیت است که اغلب کشورهای در حال توسعه برای افزایش آمارهای تولید و فروش و صادرات، فضایی تنش زا به کارکنان سازمان تحمیل می کنند.

پشتیبانی روانی از کارمندان و روحیه بخشی به آنان نیز اثربخشی بالایی در ایجاد حس عزت نفس و تعهد شغلی کارکنان دارد. پژوهش های آزمایشی دکتر وانگ و همکاران او در کره جنوبی نشان می دهد شرکت هایی که از نرم افزارها و اپلیکیشن های پشتیبانی کارمندان استفاده می کنند، عملکرد مؤثر تری از سایر سازمان ها خواهند داشت. این سازمان ها با ایجاد فضایی صمیمانه و پر از تفاهم و امنیت شغلی زمینه افزایش امنیت و سلامت روانی کارمندان را فراهم می کنند.