یک کیلو دانه بخر، 4 کیلو روغن وارد کن

پس از واگذاری وظایف بازرگانی محصولات کشاورزی به وزارت جهاد کشاورزی، این وزارتخانه سیاست‌های حمایت از کشاورزان را در چارچوب خرید تضمینی برخی محصولات با کمک صنایع مربوط اجرایی کرده است. یکی از این نمونه‌ها که در سال 94 اجرا شده، خرید تضمینی دانه‌های روغنی از کشاورزان توسط صنایع روغن نباتی است. وزارت جهاد کشاورزی در ابتدای امسال با انتشار بخشنامه‌ای، کارخانه‌های روغن نباتی را ملزم به خرید تضمینی دانه‌های روغنی از کشاورزان کرد تا به ازای خرید هر کیلوگرم دانه‌های روغنی، اقدام به گشایش اعتبار (LC) برای واردات 4 کیلوگرم روغن خام کنند. این اقدام وزارت جهاد‌کشاورزی که به گفته مسئولان مربوط در یک تفاهم دو طرفه با انجمن صنایع روغن نباتی و به گفته تولیدکنندگان به اجبار، اجرا شده همچنان با مخالفت تولیدکنندگان صنایع روغن نباتی همراه است.

خرید تضمینی وظیفه دولت است نه صنایع

ابوالحسن خلیلی، مدیرعامل شرکت «روغن کشی اکسدانه»، در گفت‌و‌گو با «فرصت امروز»، می‌گوید: در همه جای دنیا، دولت‌ها برای حمایت از بخش کشاورزی سیاست‌هایی را اجرا می‌کنند. در ایران هم سیاست خرید تضمینی برخی محصولات اساسی مانند دانه‌های روغنی چند سالی است که اجرا می‌شود. این قانون از ابتدای امسال با بخشنامه وزارت جهاد کشاورزی برای دانه‌های روغنی بر عهده صنایع روغن نباتی گذارده شد.

وی تصریح می‌کند: در خرید تضمینی دانه‌های روغنی با توجه به تولید سالانه 120 تا 130‌هزار تنی داخلی، مبالغ آنقدر سنگین نیست که دولت قادر به پرداخت آن نباشد و این از وظایف ذاتی دولت است نه صنایع. دولت سال‌هاست که سیاست خرید تضمینی را اجرا می‌کند و در بخش دانه‌های روغنی نباید صنایع را درگیر این مسائل کند.

واردات روغن خام به شرط خرید دانه

وی می‌افزاید: براساس این بخشنامه، کارخانه‌های روغن‌نباتی که بخشی از نیازهای خود را از راه واردات روغن خام انجام می‌دهند مکلف شدند تا براساس خرید هر کیلوگرم دانه‌های روغنی به قیمت خرید تضمینی از کشاورزان، مجوز واردات 4 کیلوگرم روغن خام را دریافت کنند. خلیلی که دبیر انجمن صنایع روغن نباتی هم هست، ادامه می‌دهد: بخش زیادی از تولید روغن نباتی کشور به واردات روغن خام وابسته است و دولت برای کاهش وابستگی و حمایت از تولید، خرید تضمینی دانه‌های روغنی را اجرا می‌کند. در این میان سیاست وزارت جهاد کشاورزی در تولید روغن نباتی با استفاده از واردات روغن خام یا تولید دانه‌های روغنی به‌گونه‌ای تنظیم شده تا بیشتر به سود تولید دانه‌های روغنی باشد.

خلیلی با اشاره به کاهش نرخ جهانی محصولات کشاورزی و دانه‌های روغنی، می‌افزاید: نرخ تضمینی هر کیلوگرم دانه‌های روغنی 1970 تومان تعیین شده است و مابه‌التفاوت هر کیلوگرم آن از نوع وارداتی، به 600 تومان می‌رسد. این زیان را صنایع امسال از جیب پرداخته‌اند و دولت باید آن را جبران کند.

اجرای بخشنامه یا تعطیلی صنایع روغن نباتی؟

محمود شهرضایی، مدیرعامل شرکت صنایع بهشهر (صافولا)، در خصوص خرید تضمینی دانه‌های روغنی توسط صنایع تصریح می‌کند: هیچ یک از کارخانه‌های روغن نباتی با این بخشنامه موافق نیستند و همه مخالفند اما وقتی دولت صنایع را مکلف می‌کند چاره‌ای جز پذیرش و اجرا نداریم. صنایع امسال مجبور به این کار شدند و زیان زیادی داده‌اند.

وی می‌گوید: مدیران کارخانه‌های روغن نباتی از اینکه کارخانه‌ها تعطیل نشوند و تولید نخوابد، از روی ناچاری خرید تضمینی دانه‌های روغنی را اجرا کردند. ما به نوعی مجبور به این کار شدیم و دولت وظایف خود را به ما تکلیف کرده است. با وضع موجود که صنایع زیان کرده‌اند، انتظار می‌رود دولت از واحدهای تولیدی هم مانند کشاورزان حمایت کند.

خرید تضمینی دانه‌های روغنی به سود کشاورزان

شهرضایی تصریح می‌کند: با رایزنی‌هایی که انجام شده به نظر می‌رسد این سیاست در سال آینده ادامه نیابد و مسئولان وزارت جهاد کشاورزی قرار است تغییراتی در طرح ایجاد کنند. به شرط اینکه تغییرات آینده به سود صنایع روغن نباتی هم باشد، قابل قبول است. وی می‌گوید: براساس مصوبه وزارت جهاد کشاورزی که با خرید تضمینی یک کیلوگرم دانه روغنی اجازه واردات چهار کیلوگرم روغن خام را داریم، صنایع بهشهر پس از دریافت مجوز از وزارتخانه، برای واردات روغن خام مورد نیاز، گشایش اعتبار کرده است. در مجموع این سیاست وزارت جهاد کشاورزی با سود کشاورز و با زیان صنایع همراه شد.

استفاده ابزاری از قانون انتزاع

در همین حال یک منبع آگاه که خواست نامش فاش نشود، در گفت‌و‌گو با «فرصت امروز»، اظهار می‌کند: در تابستان 94 حجم تولید دانه‌های روغنی در کشور حدود 130‌هزار تن بود که دولت براساس قانون خرید تضمینی باید آن را از کشاورز خریداری می‌کرد و در اختیار صنایع به‌صورت کارمزدی قرار می‌داد. کنجاله را هم به قیمت روز بازار می‌فروخت و مابه‌التفاوت را به سازمان تعاون روستایی می‌پرداخت. وزارت کشاورزی امسال با استفاده از اهرم قانون انتزاع وظایف، واردات روغن خام را منوط به خرید تضمینی دانه‌های روغنی از سوی صنایع کرد.

وی می‌افزاید: مابه ‌التفاوت نرخ خرید تضمینی دانه‌های روغنی با نرخ جهانی آن 600 تومان است. با یک محاسبه سر انگشتی صنایع روغن نباتی امسال بیش از 100‌میلیارد تومان از محل خرید تضمینی دانه‌های روغنی ضرر و زیان کرده‌اند. از آنجا که قیمت روغن‌نباتی در دو و نیم سال گذشته افزایش نیافته و تغییر نداشته است، صنایع قادر به جبران این خسارت نیستند. دولت یا باید اجازه افزایش قیمت را به صنایع روغن نباتی بدهد یا ضرر و زیان آنها را بپردازد.

* ارتباط با کارشناس: molood.gholami@yahoo.com