آماری از ترک تحصیل دانش‌آموزان در ایران / یک میلیون و 430 هزار نفر در سال 94 ثبت‌ نام نکردند

از ترک تحصیل دانش‌آموزان تاکنون آمارهای مختلفی منتشر شده است. آمار در مهر ماه سال 90 نشان می‌داد 7 میلیون و 135 هزار دانش‌آموز ایرانی ترک تحصیل کرده‌اند. در آن سال با توجه به گزارش‌های مرکز آمار ایران و جمعیت 19 میلیون و 435 هزار نفری در سنین 7 تا 19 سال که باید آموزش خود را در مدارس ادامه دهند، بیش از 7 میلیون و 135 هزار نفر به دلایل مختلف قادر به ادامه تحصیل نبودند و بیش از 37 درصد دانش‌آموزان ایرانی مجبور به ترک تحصیل شده بودند. در خرداد سال گذشته اخباری منتشر شد مبنی بر افزایش موج ترک تحصیل در ایران. اسفندیار چهاربند، مدیرکل آموزش‌وپرورش شهر تهران چندی قبل از آن گفته بود در سال تحصیلی 93 ـ 92 نزدیک به 150 دانش‌آموز در دوره متوسطه اول و حدود 760 دانش‌آموز در دوره متوسطه دوم در پایتخت ترک تحصیل کرده‌اند. این رقم‌ها با محاسبه ارقام ترک تحصیل در کل کشور بسیار بزرگ‌تر می‌شوند. 

15 آذر ماه نیز معاون آموزش ابتدایی وزیر آموزش‌وپرورش اعلام کرد که در این سال تحصیلی ۷۵ هزار دانش‌آموز ترک تحصیل شناسایی شدند.محمد دیمه‌ور توضیح داده بود که تعداد دانش‌آموزان بازمانده از تحصیل از طریق انطباق با سامانه سناد (ثبت‌نام دانش‌آموزان در مدرسه) و سامانه موالید ثبت احوال شناسایی می‌شود. همچنین بیشترین بازماندگان از تحصیل در پایه اول، محل توجه هستند و در تمامی استان‌ها کار گروه انسداد مبادی بی‌سوادی تشکیل شده است تا بچه‌هایی که شناسایی شده‌اند، وارد مدرسه شوند. 

معاون آموزش ابتدایی وزیر آموزش‌وپرورش تعداد ترک تحصیلی‌های سال قبل از آن را نزدیک به 160 هزار دانش‌آموز اعلام کرد و گفت: با توجه به اینکه دانش‌آموزان بازمانده و ترک تحصیل مشکلات اقتصادی دارند، دبیرخانه‌ای مخصوص مسائل آموزشی و پرورشی کودکان کار در وزارتخانه تشکیل دادیم و تفاهم‌نامه‌ای هم با وزارت کار در دست اجرا داریم. براساس این تفاهم‌نامه وزارت کار و رفاه متقبل می‌شود تا از خانواده دانش‌آموزان بازمانده از تحصیل حمایت اقتصادی کند و در مدارس شبانه‌روزی هم حمایت غذایی از این مدارس انجام می‌دهند. او تأکید کرده بود با امضای این موافقت‌نامه بخشی از مشکلات برای انسداد مبادی بی‌سوادی مرتفع خواهد شد.

طبق آخرین آمار معاون آموزشی سازمان نهضت سوادآموزی در خرداد ماه 94، در سال تحصیلی 94-93، یک‌میلیون و 430 هزار نفر بین سنین 6 تا 18 سال در هیچ مدرسه‌ای از کشور ثبت‌نام نکردند و یک‌میلیون و 150 هزار دانش‌آموز نیز در کشور ترک تحصیل کرده‌اند. به گفته او، در حال حاضر 3.5 میلیون نفر از بی‌سوادان کشور زیر 50 سال هستند که بیش از 30 درصد از آنها از یادگیری و تحصیل متنفر هستند و این موضوع می‌تواند آسیب‌های زیادی به کشور وارد و در عین حال هزینه‌های بالایی را بر کشور تحمیل کند. این گروه از افراد به مرور زمان از عرصه خارج می‌شوند و به گروه بیکاران می‌پیوندند و به دنبال آن آمار بیکاران در کشور افزایش می‌یابد. بخشی از کودکان هم بدون شروع تحصیلات مدرسه، آن را رها کرده‌اند. در سال گذشته 39هزار و 500 کودک شش ساله به مدرسه نرفته بودند و در عین حال 70 درصد اولیای این عده هم بی‌سواد بودند.

دلایل مختلفی برای ترک تحصیل دانش آموزان ذکر شده است. بعضی از این دلایل در میان دختران و پسران و همین‌طور ساکنان مناطق مختلف کشور متفاوت است. یک پژوهش دانشگاهی که در مجله آکادمیک آموزش و ارزشیابی منتشر شده است، با هدف بررسی عوامل محیطی و اجتماعی مؤثر در ترک تحصیل دانش آموزان انجام شده است و جامعه آماری آن دو گروه دختران ترک تحصیل نکرده و ترک تحصیل کرده در سال تحصیلی 90-89 در سه پایه متوسطه شهرستان میاندوآب بودند. نتایج این تحقیق نشان داد که عوامل محیطی، خانوادگی، اقتصادی، عوامل مربوط به مدرسه ترک تحصیل، گروه همسالان بین دانش‌آموزان عادی و بازمانده از تحصیل متفاوت است و بیشترین نقش را در ترک تحصیل دختران داشته است. اما محیط زندگی نقش عمده‌ای در ترک تحصیل دانش آموزان دختر نداشته است. چندی پیش آصفری، نماینده اراک و کمیجان در مجلس شورای اسلامی، با انتقاد از عملکرد دولت گفت: متأسفانه به علت نبود معلم و عدم وجود فضای آموزشی دانش آموزان مجبور به ترک تحصیل می‌شوند. نمایندگان مناطق دیگر هم صحبت‌های مشابهی درباره حوزه‌های انتخابیه خود داشته‌اند. از جمله داریوش قنبری، نماینده ایلام که گفته است: «در برخی مناطق عشایری و روستایی دورافتاده چندان توجهی به تحصیل نمی‌شود. هنوز روستاهایی در حوزه انتخابیه بنده وجود دارد که امکان ادامه تحصیل برای دختران در دوران دبیرستان یا حتی بعضاً در دوران راهنمایی نیست. چون دختران برای ادامه تحصیل باید به شهرها و مناطق دوردست بروند و این امکان در محل زندگی آنها فراهم نیست و از طرف دیگر حساسیت‌های خاصی هم نسبت به رفت‌و‌آمد دختران وجود دارد، لاجرم آنها از ادامه تحصیل بازمی‌مانند. این معضلی است که در نقاط دورافتاده و محروم کشور با آن روبه‌رو هستیم.»

در استان‌های مرزی هم دلایل خاصی برای ترک تحصیل وجود دارد. سال گذشته معاون سیاسی، اجتماعی استانداری خوزستان خواستار بررسی علل افت تحصیلی و ترک تحصیل دانش‌آموزان مناطق مرزی شد و دوزبانه بودن استان را یکی از دلایل این مسئله دانست. در این میان تنها خبر خوب نزد معاون آموزش‌وپرورش استان کرمان بود که فروردین ماه امسال اعلام کرد آمار ترک تحصیلی‌ها ظرف سه سال گذشته در این استان کاهش پیدا کرده است. به گفته حمید موذن‌زاده، در سال‌های گذشته حدود 3 هزار و 462 دانش آموز ترک تحصیلی در مقطع ابتدایی داشتیم و با پیگیری‌های مکرر و اجرای طرح‌های بازگشت به تحصیل این رقم در دو سال پیش به یک هزار و 250 نفر و هم‌اکنون به حدود 450 نفر در سطح استان رسیده است که توفیق بزرگی در این زمینه محسوب می‌شود.