گزارش «فرصت امروز» از مجتمع تجاری پرواز / گذری بر مجتمع های تجاری محلی

شاید تا چند سال پیش مهم ترین مراکز خرید تهران محدود به چند مجتمع تجاری بزرگ و راسته های معروف خرید و خود بازار بزرگ تهران می شد، دیگر تکلیف مشخص بود که برای خرید کفش باید به باغ سپهسالار بروی یا برای خرید مانتو سری به هفت تیر بزنی و. . . اما امری که در سال های اخیر شاهد آن هستیم رشد قارچ گونه مجتمع های تجاری در اقصی نقاط تهران است؛  طوری که اغراق نیست اگر بگوییم دیگر هر محله ای برای خود چندین مجتمع تجاری و مرکز خرید دارد.

مسئله ای که مطرح می شود استقبال خوب اولیه از چنین مراکز خریدی است اما با گذشت زمان این مراکز خرید محلی و خرد، دیگر جذابیت خود را برای ساکنان از دست می دهند و این طور می شود که با کمبود مشتری و خریدار روبه رو می شوند. برای گزارش این هفته سری به مرکز تجاری پرواز در محدوده سعادت آباد زده ایم.

سعادت آباد نیز از همان منطقه هایی است که چندین مجتمع تجاری بزرگ و کوچک را در دل خود جای داده است و شاید مهم ترین آن اریکه ایرانیان باشد. این مجتمع تجاری به دلیل داشتن پردیس سینمایی و اماکن تفریحی و ورزشی شاید با اقبال خوبی روبه رو باشد اما مجتمع تجاری پرواز با آن که ساعت هفت شب است و این ساعات اوج شلوغی یک مجتمع تجاری است، مشتری چندانی به خود نمی بیند.

غرفه هایی که نمای زیبایی ندارند

برای رسیدن به این مجتمع کافی است خودتان را به چهارراه سرو در محدوده سعادت آباد برسانید.  فلش بزرگی شما را به طرف میدان بهرود راهنمایی می کند،  نرسیده به میدان بهرود و درست جنب فروشگاه شهروند یک مجتمع تجاری شش ساله ای وجود دارد که چراغ های چشمک زن آن نوید وجود یک مرکز خرید را می دهد.

از خیابان عبور می کنم و به سمت مرکز خرید می روم. جلوی در ورودی مجتمع یک خودروی ام وی ام که قرار است روزی به یک خریدار خوش اقبال این مجتمع تعلق گیرد جا خوش کرده است. اقدام خوب این مجتمع به نصب پله های برقی به جای پله سنگی برای ورود مشتریان به سالن قابل تقدیر است.

به محض ورود، نخستین چیزی که نگاه خریدار را جلب می کند شلوغی بیش از حد این پاساژ است،  طوری که هر قسمت آن توسط غرفه های مختلف اشغال شده است. این مجتمع با یک معماری خیلی ساده،  بدون هیچ لوستر و جلوه ویژه ای البته بدون در نظر گرفتن یک آب نمای ساده با گوی گرد درست در وسط طبقه همکف این مرکز خرید در دو طبقه بنا شده است.

غرفه های طبقه همکف اغلب به فروش زیورآلات مثل انگشتر، دستبند،  ساعت و روسری و لوازم تزیینی و لوازم جانبی موبایل مشغول هستند. پاساژ بسیار خلوت است و اغلب فروشنده ها با موبایل شان بازی می کنند،  در طبقه اول گشتی می زنم تا با مغازه ها آشنا شوم. جالب است 15 غرفه به موازات 15 مغازه در این طبقه وجود دارد. قیمت ها معقول و مناسب خریداران محلی است.

در طبقه اول این مجتمع فروشگاه چرم میش با تخفیف ویژه زمستانه به استقبال بهار رفته است. مغازه های دیگر این طبقه به فروش روسری و ساعت و لوازم آرایشی و لوازم تزیینی خانه مشغول هستند،  البته در این طبقه سه مغازه پوشاک زنانه هم وجود دارد که مدل های ژورنالی بسیار زیبایی را عرضه می کنند.

با یکی از غرفه داران صحبت می کنم و دلیل خلوتی مجتمع را جویا می شوم، او  می گوید: اوایل که این پاساژ افتتاح شد فروش خوبی داشتیم و استقبال خوبی صورت می گرفت اما رفته رفته دیگر مشتری ها کم شدند شاید دلیل عمده آن کمبود تبلیغات از جانب مسئولان مرکز خرید است. در گذشته مرکز خرید ما در شبکه های تلویزیونی و ماهواره ای تبلیغ می شد اما به دلیل هزینه های بالای تبلیغات این روند متوقف شد و می بینید که دیگر مشتری چندانی نداریم.

یکی دیگر از غرفه داران به ما ملحق می شود و می گوید:  «شاید دلیل دیگر خلوتی مرکز خرید پرواز این باشد که الان در هر محله ای چنین مراکز خریدی وجود دارد،  دیگر کسی از آن سر شهر بلند نمی شود تا برای خرید به این پاساژ بیاید.» مغازه های طبقه پایین بسیار محدود است و تنوع خاصی در محصولات ارائه شده آن وجود ندارد به همین دلیل سری به طبقه دوم این مجتمع می زنم که از روی تبلیغات اینستاگرامی یک گالری طلا با این مرکز خرید آشنا شدم.

شب های جمعه هم بازارمان تعریفی ندارد

با پله های برقی به طبقه دوم می رسم. باز هم وجود سه غرفه کوچک نخستین نمایی است که از این طبقه به چشم می خورد. سری به یکی از این غرفه ها می زنم. فروشنده که خانم میانسالی است با خوشرویی تمام به استقبالم می آید و اجناسش را معرفی می کند. یک دستبند معمولی بین 30 تا 40 هزار تومان قیمت دارد،  فروشنده تأکید می کند که اجناس ما ترک است و به هیچ وجه سیاه نمی شود.

از اجاره غرفه ها که می پرسم می گوید برای طبقه دوم بین یک تا یک و نیم میلیون تومان قیمت گذاشته اند اما غرفه های طبقه همکف اجاره بهای بالاتری دارند و تا 2 میلیون تومان  هم می رسند. از روزهای شلوغ و پرفروش شان می پرسم، می گوید: این مجتمع روز شلوغ ندارد، در واقع به یک مجتمع محلی تبدیل شده است که خریداران برای رفع خرده نیازهای خود و گذراندن اوقات فراغت به آن مراجعه می کنند.

 نهایت شلوغی این پاساژ شب های جمعه است که آن هم تعریفی ندارد. ادامه می دهد: قول هایی برای شب عید داده اند که تبلیغاتی انجام دهند تا شاید فروش ما هم رونقی بگیرد. این طبقه هم بسیار کوچک و نقلی با 15 مغازه که اکثرشان به کار پوشاک و فروش زیورآلات و طلا مشغول هستند به کار خود ادامه می دهد.

داخل یک مغازه مانتوفروشی می شوم. از مدلی خوشم می آید که مناسب سایز من نیست. فروشنده اطمینان می دهد که اگر مورد پسندم باشد مطابق میل من سفارش می گیرد. شاید کسادی بازار و خلوتی این مجتمع یکی از دلایل سرویس دهی بهتر به مشتریان باشد. در کنار مغازه مانتوفروشی به تناوب دو مغازه کیف و کفش فروشی وجود دارد که روی هر دو مغازه برچسب فروش فوق العاده زده شده است.

تقریباً چیزی که در تمام مغازه های این مجتمع مشترک است همین نصب واژه های آف و فروش فوق العاده و علامت تخفیف روی شیشه های مغازه ها است؛ امری که در این ماه از سال چندان معقول به نظر نمی رسد.

یکی از مغازه داران فروش پایین را دلیل این موضوع عنوان می کند و می گوید با چنین ترفندهایی سعی در جذب مشتری ها داریم. به طلافروشی میوگلد که در قسمت انتهایی این پاساژ و کنار فست فود پارت قرار گرفته سری می زنم،  این قسمت از مجتمع شلوغ ترین بخش آن است که چندین خانم برای مشاهده و خرید طلا تقریباً صف کشیده اند.

یکی از مشتریان می گوید: اگر هر مغازه داری بتواند در فضای مجازی تبلیغات خوبی ارائه کند قطعاً مشتریان از جنوبی ترین قسمت شهر هم برای خرید به آنجا مراجعه می کنند. دیگری ادامه می دهد: من با دیدن صفحه این گالری از شرق تهران برای خرید به غربی ترین قسمت شهر آمده ام.

باور به قدرت فضای مجازی

با مشاهده دیگر گالری های طلای این طبقه می توان به قدرت فضای مجازی پی برد، جلوی یک گالری صف کشیده شده و دیگر مغازه ها بدون اینکه کسی حتی از ویترین شان دیدن کنند شب آرام خود را سپری می کنند. با یکی از این مغازه داران صحبت می کنم و از کسادی بازارشان می پرسم که می گوید: این مجتمع بدون برنامه ریزی احداث شده و حرکت می کند.

در مراکز تجاری دیگر رسم بر این است که اگر دو مغازه طلافروشی وجود دارد به مغازه سوم اجازه کسب و بازگشایی نمی دهند؛ متأسفانه امری که در این مرکز خرید شاهدش نیستیم. همانطور که می بینید چندین مغازه پوشاک و طلافروشی وجود دارد و این باعث شده همه رقیب هم باشند. درست در کنج این طبقه یک کافه کوچک و دنج وجود دارد که برخلاف مغازه های دیگر شب خوبی را به لحاظ وجود مشتری سپری می کند.

داخل یک مغازه پوشاک زنانه می شوم از اوضاع بازار که می پرسم فروشنده می گوید «ای،  تعریفی ندارد.» در مورد اجاره بها صحبت می کنیم،  فروشنده که پسر جوانی است ادامه می دهد: هیچ اصولی برای اجاره بها وجود ندارد. عده ای مغازه ها را خریده اند و با هر قیمتی که بخواهند اجاره می دهند. دیده شده که برای یک مغازه 20 متری مالکی ماهانه 4 میلیون اجاره طلب کرده و دیگری 10 میلیون تومان. از مشتریان این مجتمع که اکثرا بانوان هستند، می شود فهمید که بخش عمده ای از مغازه های این مرکز خرید به فروش وسایل مورد نیاز این قشر پرداخته است.

یکی از مغازه داران می گوید: معمولاً خانواده ها به مراکز خریدی مراجعه می کنند که بتوانند اکثر نیازهای خود را در آن مجتمع تأمین  کنند. به طور مثال این مجتمع خرازی،  لوازم خانگی،  کریستال فروشی و مغازه های این چنینی ندارد و تنها معطوف و محدود به چند جنس است، شاید همین دلایل از خلوتی این پاساژ باشد.

چطور برویم؟

معمولاً این منطقه از شهر به دلیل آن که به هیچ ایستگاه مترویی دسترسی ندارد، جزو بدمسیرترین های شهر محسوب می شود. یکی از بهترین و آسوده ترین راه ها استفاده از خودروی شخصی برای تردد در محدوده سعادت آباد است. اما اگر قصد آمدن با تاکسی یا اتوبوس را دارید، می توانید خود را به میدان صنعت برسانید و با اتوبوس های شهرک بام تهران درست رو به روی مرکز خرید پیاده شوید،  راه دیگر این است که از سمت میدان کاج به سمت چهارراه سرو حرکت کنید. سر این تقاطع از تاکسی پیاده شده و سوار بر یک تاکسی خطی دیگر خود را به مجتمع تجاری پرواز برسانید.

***

در دل بازار سعادت آباد چه خبر است

طرحی نو باید درانداخت

این روزها فضای مجازی به حدی فعال شده که با تبلیغ یک بستنی یا یک برگر، افراد از هر نقطه ای از شهر خود را به محل عرضه خوراکی یا کالا می رسانند. محله سعادت آباد نیز به دلیل همجواری با شهرک غرب و وجود کافه های فراوان،  مراکز خرید متنوع و خوردنی های خوشمزه یکی از محله های پرسه زنی شبانه تهرانی ها محسوب می شود.

وجود پردیس سینمایی در پاساژ اریکه ایرانیان یکی از نقاط قوت این مجتمع محسوب می شود که توانسته نیازهای مردم این منطقه را به لحاظ دسترسی به سینما پوشش دهد. شاید اگر مجتمع های خرید دیگر این منطقه به چنین اقداماتی دست می زدند و از ایده های جدیدی مثل افتتاح شهربازی یا مراکز ورزشی و خدماتی در قالب مجتمع های تجاری می پرداختند از اقبال و توجه بیشتری بهره می بردند.

وجود مراکز خرید متنوع و خرد و محلی تنها به دلزدگی همسایه ها می انجامد. شاید بهتر این باشد که سرمایه گذاران جدید با طرح و ایده ای جذاب به فکر تأسیس چنین مراکزی باشند. همانطور که بسیاری از فروشندگان مجتمع تجاری پرواز عنوان کردند نبود تبلیغات و ایده  و برنامه ریزی این مجتمع را به چنین مرکز خرید سوت و کوری تبدیل کرده است. مرکز خریدی که تقریباً در یک منطقه مرفه نشین جاخوش کرده است اما روزگار خوبی را سپری نمی کند. با ورود مراکز خرید و تجاری جدیدی مثل آرن و. . . دیگر این مجتمع ها از رونق می افتند.

یکی از مغازه داران این مجتمع به  «فرصت امروز» می گوید: روزهایی بوده که ما حتی فروش چندانی نداشتیم و مجبور بوده ایم پول اجاره را از پس اندازهای قبلی مان پرداخت کنیم. متأسفانه کار دیگری هم از ما برنمی آید که جمع کنیم و سراغ کار دیگری برویم.

سال هاست که سرمایه  خودمان را در این صنف خوابانده ایم.  حال چه کاری می توانیم انجام بدهیم جز اینکه بمانیم و به روزهای خوشی که امیدواریم در راه باشد دل خوش کنیم.» تمام امید ما کاسبی شب عید است. امیدواریم بتوانیم ضررهای یک سال را با فروش شب عید جبران کنیم.

چه باید کرد؟

تبلیغات در فضای مجازی یکی از بهترین روش های جذب مشتری برای چنین پاساژ های خلوتی است. اگر فروشنده ای بتواند به طور وسیع تمام کارهای خود را در صفحات مجازی پوشش دهد و در کنار این مؤلفه اجناس زیبا و خاصی را ارائه دهد قطعاً مشتریان آن کالا خود را به هر نحوی شده به آن مرکز خرید خواهند رساند. در کنار این موارد بسیاری از این نوع مغازه ها با ارسال محصولات خود در قالب پیک کار مشتریان خود را راحت تر می کنند.

به این صورت هم کالای خود را می فروشند و هم رضایت مشتری را جلب می کنند. وجود یک ساز وکار ضمانتی و خدمات پس از فروش نیز باعث می شود مغازه داران وجهه بسیار خوبی در نظر مشتریان کسب کنند. در اینجا شاید جالب باشد نگاهی نیز به تاریخچه این منطقه داشته باشیم.

تاریخ تأسیس و پیدایش محله سعادت آباد

سیدضیاءالدین طباطبایی در سال 1327 شمسی ده مخروبه و بدون سکنه ای را که زمین های آن ریگزار بوده و ارباب داشته خریداری می کند. در شروع کار با استخدام آشنایان یزدی و کشاورزان که همه سید بودند این ده را سادات آباد نام گذاری می کند که گندمکاری، یونجه کاری و پرورش خرگوش از نوع آنغوره انجام می دادند.

او از طریق فروش گوشت خرگوش به مغازه های چهارراه استانبول و فروش پوست خرگوش و پشم آن برای تولید کلاه و پالتو به بازرگانان و به دست آوردن پول از این راه هرچه خرابه بوده آباد می کند و به آب می رساند. همراهی کردن کارگران و رهبری سیدضیاء به منطقه آبادانی بخشید و با اضافه شدن کارگران غیرسید سادات به سعادت تبدیل شد چون سعادت آباد راحت تر از سادات آباد تلفظ می شد.

گندم مزارع سیدتأمین کننده غله بسیاری ازمناطق تهران شد. انواع میوه های مرغوب آن زمان ازباغ های سیدضیاء  (در سعادت آباد) تأمین می شد. سیدضیاء به پیشنهاد  «سرریدبولارد» سفیر انگلستان درآن زمان به پرورش نوعی خاص از خرگوش پرداخت و در طول 10 سال به طور مداوم 15 هزار خرگوش در مزارع سعادت آباد پرورش داد.

در سال 1339، سیدضیاء در کنار 50 هزار نفر سکنه سعادت آباد زندگی می کرد و این نفرات همگی اینجا کار می کردند و در عمرانی و آبادانی این منطقه تلاش و کوشش داشتند. در این زمان این محله برق داشته و بنا به نوشته های روزنامه های آن زمان قیمت باغ های سعادت آباد به 80 میلیون تومان رسیده بود.

ارتباط با نویسنده: Leilashirzad69@gmail.com