کنسروکردن سرمایه با ارزش افزوده

آخرین باری که درب یک قوطی کنسرو را باز کردید کی بوده یا اینکه به‌طور کلی جایگاه قوطی‌های مختلف کنسرو در سبد خریدهای روزانه شما چقدر است؟ آیا وقتی به فروشگاه محله یا یکی از فروشگاه‌های زنجیره‌ای مراجعه می‌کنید با دیدن انواع و اقسام قوطی‌های مختلف کنسرو به این موضوع فکر کرده‌اید که سرمایه در گردش این صنعت چقدر است و اصلا چند شرکت در این زمینه فعال هستند؟ براساس آمار نه چندان دقیق در صنعت کنسروسازی کشورمان به‌طور کلی بالاترین آمار تولید و مصرف کنسرو مربوط به رب گوجه فرنگی بوده و پس از آن کنسرو ماهی در جایگاه دوم تولید و سبد خرید‌های مردمی قرار گرفته که این موضوع توانسته سرمایه‌های بسیاری را در دو شاخه کنسروهای گوشتی و غیر‌گوشتی به خود معطوف کند.

این درحالی است که برخی از صاحبان سرمایه که امروز به دنبال یافتن فرصتی مناسب برای آرام گرفتن سرمایه‌های‌شان هستند، با نیم نگاهی به این صنعت براین باورند که کنسرو کردن سرمایه‌های‌شان دارای ارزش افزوده‌ای قابل ملاحظه ‌است و می‌توان با این روش به آنچه درنظر دارند، دست‌یابند. حال سوال اینجاست که آیا واقعا این تصور دقیق و صحیح است و برای رسیدن به سرمنزل مقصود چه راهکارهایی را باید مدنظر داشته باشیم.

کنسرو به روایت آمار

در ایران هنوز آمار دقیقی از میزان تولید و مصرف در اختیار کارشناسان و فعالان این صنعت قرار نگرفته است و نمی‌توان برای آینده آن برنامه‌ای دقیق و مدون ارائه کرد. اما در برخی از تحقیقات و بررسی‌های غیر‌متمرکز مشخص شده 80درصد شهر‌نشینان ایران کنسرو مصرف می‌کنند که در صدر مصرف آنها تن ماهی قرار گرفته است. در تحقیقات یاد شده می‌بینیم 32درصد مصرف‌كنندگان كمتر از یك بار در ماه تن ماهی می‌خورند و 28درصد یك‌بار در ماه این ماده غذایی را در سبد غذایی خود جای داده‌اند.

25درصد مصرف‌كنندگان دو یا سه بار در ماه و 4درصد نیز بیشتر از یك‌بار در هفته تن ماهی می‌خورند که به نوعی بیانگر تولید نزدیک به 120میلیون قوطی تن ماهی خواهد بود. برهمین اساس اگر به نمودار تولید كنسرو ماهی در ایران که به نوعی گل سرسبد صنعت کنسروسازی کشورمان است توجه داشته باشیم؛ می‌بینیم در یک‌دهه اخیر تولید ماهی تن و كنسرو ماهی در ایران از رشد بالایی برخوردار بوده و سرمایه‌گذاری‌های مختلفی در این زمینه صورت گرفته است.

آمارگیری دقیق مهم‌ترین نیاز امروز

احمد آزادمرد، رئیس تعاونی و سندیکای صنایع کنسرو ایران در این زمینه به «فرصت امروز» گفت: یکی از مشکلات اصلی در این صنعت نبود آمار دقیق تولید به دلیل اجباری نبودن پیوستن تولید‌کنندگان به اتحادیه یا سندیکاهای صنفی خود است. به صورتی که امروز نزدیک به 1200تولید‌کننده در سراسر کشور فعالیت دارند اما کمی بیشتر از 200واحد تولیدی در سندیکای صنایع کنسرو ایران عضو هستند که عمدتا هم تولید‌کنندگان به نام و معتبر کشورمان با موفقیت‌های درخشانی در این صنعت شناخته شده‌اند.

وی در ادامه تاکید کرد: به همین دلیل شاید دربرخی موارد سرمایه‌گذاری‌های صورت گرفته غیر‌کارشناسی انجام شده و باعث تجمع سرمایه دربخش خاصی از صنعت شده است. به‌عنوان مثال اکنون در بخش تولید کنسرو ماهی و رب گوجه فرنگی دیگر نیازی به سرمایه‌گذاری نیست و باید برای تولید دیگر محصولات برنامه‌ریزی و اطلاع‌رسانی شود.

آزادمرد در ادامه با اشاره به اهمیت زنجیره تامین مواد اولیه افزود: با توجه به اینکه صنعت کنسروسازی به‌عنوان یکی از صنایع تبدیلی در بخش کشاورزی شناخته می‌شود می‌توان با استفاده از آمارهای به روز و همچنین تعیین میزان تولید محصولات کشاورزی، دامپروری و شیلات نسبت به صدور مجوز بهره‌برداری و تاسیس واحدهای تولیدی اقدام کرد. چون در گذشته بسیاری از پروانه‌های بهره‌برداری به‌خصوص در بحث تولید رب و تن ماهی غیر‌کارشناسانه صادر شده، اکنون زنجیره تامین مواد اولیه آنها با مشکل مواجه شده است.

انرژی اصلی‌ترین هزینه

رئیس تعاونی و سندیکای صنایع کنسرو ایران هزینه‌های تولید را به سه بخش عمده تقسیم‌ کرد و گفت: هنگام تعیین هزینه‌های تمام شده کالا لازم است سه منبع اصلی هزینه‌ای یعنی مواد اولیه، نیروی انسانی و همچنین انرژی را مورد بحث و بررسی قرار دهیم، چون این سه بخش به نوعی تعیین‌کننده هستند و باید برای آنها برنامه‌ای دقیق‌تر داشته باشیم.

وی با اشاره به طرح هدفمندی یارانه‌ها در کشورمان انرژی را اصلی‌ترین عامل هزینه‌ساز در تولید کنسرو دانست و افزود: گروهی دستمزدها و تهیه مواد اولیه را به‌عنوان بخش عمده هزینه‌های تولید درنظر دارند، درحالی که با توجه به شرایط فعلی ایران بیشترین سهم هزینه‌ تولید در این صنعت مربوط به انرژی است. به صورتی که پس از هدفمندی یارانه‌ها و پرداخته نشدن یارانه تولید به سرمایه‌گذاران در این بخش هزینه‌ قابل ملاحظه‌ای به تولید‌کنندگان تحمیل شد و به همین دلیل امروز شاهد تعطیل شدن حدود 50درصد از واحدهای تولیدی عموما نیمه صنعتی با بهره‌وری پایین هستیم.

اما با توجه به رفع تحریم‌ها و گسترش ارتباطات تجاری می‌توان به نوعی زمینه ورود تکنولوژی‌های نوین و افزایش بهره‌وری را در برخی از تولید‌کنندگان سنتی فراهم کرد تا این واحدهای تولیدی نیز بتواند با شرایط موجود به تولید مجدد اقدام کنند.