راهکار های سرما یه گذاری در صنایع صادرات گرا و رقابت پذیر بررسی می شود / کلید اشتغال در دست کدام صنایع است؟

در حالی که بخش صنعت به طور بالقوه نقش مهمی در جذب نیروی کار دارد، بررسی ها نشان می دهد در چندسال گذشته با وجود رشد صنعتی کشور، این رشد، فرصت قابل توجهی را برای جذب بیکاران و کاهش نرخ بیکاری در کشور فراهم نکرده است. از این رو مرکز پژوهش های مجلس در گزارشی به معرفی صنایعی پرداخته که بیشترین پتانسیل برای اشتغال زایی در آینده را دارند.

طبق این گزارش رقابت پذیری صادراتی صنایع موجب افزایش استخدام نیروی کار توسط آنها می شود، به طوری که هرچقدر صنعت مورد نظر صادرات گراتر باشد، اشتغال زایی نیز در آن بیشتر خواهد شد. طبق این گزارش پژوهشی، صنایع تولیدکننده مواد غذایی و آشامیدنی با سهم 17درصدی و مواد و محصولات شیمیایی با سهم10درصدی و سایر محصولات کانی غیرفلزی با سهم 7درصدی از کل اشتغال در بخش صنعت، در رتبه اول صنایع اشتغال زا قرار  گرفته اند، بنابراین در صورتی که در این صنعت نگاه صادراتی و رقابت پذیری حاکم شود، می توان پتانسیل اشتغال زایی مناسبی برای آنان تصور کرد.

حال با توجه به اینکه مركز آمار ایران، میانگین نرخ بیكاری در کشور را 11درصد عنوان کرده که این نرخ برای مردان 9.3 و برای زنان 19.4درصد است، چقدر می توان به کارکرد صنایع مواد غذایی - آشامیدنی، محصولات شیمیایی و محصولات کانی و غیر فلزی کشور در کاهش نرخ بیکاری و توسعه اقتصادی کشور امیدوار بود؟ نکته آخر اینکه چه راهکارهایی برای حمایت و هدایت سرمایه های داخلی و خارجی به این صنایع پیشنهاد می شود؟ «فرصت امروز» در این گزارش به بررسی راهکار های سرما یه گذاری در صنایع صادرات گرا و رقابت پذیر پرداخته است.

***

محمود سیادت:

رقابت پذیری صنایع در گرو آزاد سازی نرخ ارز

محمود سیادت، عضو هیأت نمایندگان اتاق بازرگانی، صنایع، معادن و کشاورزی ایران معتقد است: رقابت پذیری صنایع بحث ویژه ای در اقتصاد کشور است که در صورت عدم موفقیت صنعتگران چه در داخل و چه در خارج، موجب حذف این افراد از صحنه اقتصاد می شود.

طبق پژوهش اخیر مرکز پژوهش های مجلس شرط اشتغال زایی صنایع صادرات گرا بودن و رقابت پذیری آنهاست، چطور می توان این ویژگی را در سایر صنایع کشور تقویت کرد؟

در حال حاضر نرخ بیکاری کشور از آمارهای موجود بیشتر است و در صورتی که برای آن چاره اندیشی نشود، هر روز بر لشکر بیکاران کشور اضافه خواهد شد و از تمام جنبه های اقتصادی، اجتماعی و امنیتی تهدیدی جدی برای کشور محسوب می شود، اما اینکه چطور می توان صنایع را رقابت پذیر کرد تا ایجاد اشتغال کند؛ باید مشکلات بخش خصوصی کاهش یابد. متاسفانه یکی از مشکلات اساسی که بخش خصوصی با آن درگیر است نوسانات نرخ ارز است.

زمانی که ارز به صورت کاذب کاهش می یابد، طبیعی است که فرصت بازارهای داخلی به رقبای خارجی داده می شود و در خارج نیز توان رقابت از صادرکنندگان کشور گرفته می شود. اگرچه دولتمردان تلاش کرده اند که با اعلام تعرفه و بالا بردن آن مانع از واردات کالاهای خارجی شوند اما نتایج آن چیزی جز افزایش قاچاق کالا نبوده است. بنابراین در مرحله اول باید نرخ ارز را آزاد گذاشت.

چه راهکار هایی را برای حمایت از صنایع رقابت پذیر پیشنهاد می کنید؟

ابتدا صنایع کوچک در کوتاه مدت به رسمیت شناخته شوند و شرایط برای رقابت پذیری آنها در بازارهای داخلی فراهم شود و برخی از آنها را که توان رشد ندارند، حذف کنیم.

دوم اینکه صنایع را متمرکز و امکان سرمایه گذاری در بخش  های بین المللی را فراهم کنیم، چراکه لازم است واحدهای صنعتی کوچک با هم ادغام و به واحدهای بزرگ صنعتی تبدیل شوند.

سوم از تجربیات کشورهایی که توان تولیدی صادراتی زیادی دارند، استفاده کنیم و هزینه های گزاف تولید را با به روز کردن تکنولوژی کاهش دهیم و چهارم اینکه تا زمانی که مشکلاتی چون تسهیلات گران، قوانین متغیر، نوسانات نرخ ارز و کمبود فرهنگ کار در داخل کشور وجود دارد، دستیابی به سه موضوع عنوان شده برای رقابت پذیری صنایع آسان نیست.

چگونه می توان سرمایه های پنهان داخلی را به سمت صنایع رقابت پذیر اشتغال زای کشور سوق داد؟

نظام اقتصادی کشور باید سیاست های قطعی و غیرقابل تغییر را برای اقتصاد کشور تعریف کند. به عنوان مثال اگر دولت اعلام کند می خواهد واحدهای صنعتی را در کشور افتتاح کند که نیازمند سرمایه گذاری بخش خصوصی است و این برنامه با تغییر یک دولت همچنان پا برجاست، توانسته چشم انداز فضای کسب و کار 10 سال آینده را پیش بینی کند و اینجاست که سرمایه های پنهان کشور در بخش صنعت به کار گرفته می شود اما در فضایی که نرخ ارز و سیاست های انبساطی و حمایتی مدام در حال تغییر است، نمی توان انتظار ورود سرمایه به صنایع را داشت.

***

علی عبداللهیان:

تولید صنعتی صادرات گرای کشور محدود است

علی عبداللهیان، نایب رئیس دوم اتاق بازرگانی، صنایع، معادن و کشاورزی اردبیل معتقد است: هم اکنون تولیدات صادرات گرای صنعتی ما که موجب افزایش اشتغال کشور شود، محدود و ناچیز است.

به اعتقاد شما کلید اشتغال کشور در دست کدام صنایع است؟ لطفا در این مورد توضیح دهید.

اساسا استعداد صنایع کشور در بحث مواد غذایی و آشامیدنی است و بستر اقتصادی ما به جز این کارآمدی را ندارد که ما بتوانیم در دنیا عرض اندام کنیم. فرقی نمی کند، هر صنعتی که بتواند تولیدات رقابت پذیری در دنیا داشته باشد امکان صادرات برای آن فراهم می شود و در نتیجه با افزایش میزان تولید، اشتغال نیز رشد می یابد. متاسفانه امروزه نه صنعت خودروی کشور و نه سایر صنایع نسبت به صنعت دنیا رقابت پذیر نیستند.

اکنون رقبای ما چه از لحاظ کیفی و چه فنی متصل به پژوهشگاه هایی هستند که سطح کیفی محصولات را افزایش می دهند، اما متاسفانه این موضوع به رغم تلاش های بسیاری از فعالان صنعتی کشور برای وصل صنعت به دانشگاه ها و مراکز پژوهشی هنوز اتفاق نیفتاده است. دانشگاه ها نقش موثری در ارتقای کیفیت تولیدات صنعتی کشور و دانش بنیان دارند اما هم اکنون سهم کشور از این موضوع ناچیز بوده است.

مرکز پژوهش های مجلس اخیرا اعلام کرده که شرط اشتغال زایی صنایع رقابت پذیری آنهاست، چطور می توان این ویژگی را در صنایع کشور تقویت کرد؟

تولیدات صنعتی کشور از سه وجه با تولیدات صنعتی جهان مقایسه می شوند؛

ابتدا قیمت تمام شده محصولات برای ما بسیار گران تمام می شود و در این شرایط نیز سود بانکی همچنان از سود تولیدات صنعتی در کشور بیشتر است که این امر باعث شده کشور ما از لحاظ این نتواند با سایر کشورها رقابت کند و صادرات را افزایش دهد.

دوم کیفیت کالای ماست که به لحاظ ساختار ماشینی کشور از نظر کارخانه های ما لحاظ فنی و ماشین آلات فرسوده هستند و زمان تعویض آنها نسبت به سایر کشورها بیشتر از 30 سال است، قابل رقابت با سایر کشورها نیست.

سوم بحث دانش بنیان تولیدات است؛ این امر پارامتر مهمی در بحث رقابت پذیری است، چرا که هنوز ماشین آلات تولیدی ما به روز نیستند و تولید ما به پژوهش گاه هایی که کیفیت تولید را فزایش دهند متصل نیست؛ البته این بخش نیز در کشور ما نه ارزان تمام می شود و نه فرهنگ استفاده از آن جا افتاده است، بنابراین موجودیتی که بتواند هم قیمت تولید را کاهش دهد و هم ارتقای کیفیت تولید را شاهد بود در کارخانه های ما مشاهده نمی شود.

این مشکلات چگونه رفع خواهد شد؟

ارتقای صنایع و رقابت پذیری آن و حرکت به سمت افزایش صادرات و ایجاد اشتغال در کشور، امری نیست که یک تولید کننده و بخش خصوصی به تنهایی قادر به انجام آن شود، بلکه نیاز به همکاری دولت دارد. اگرچه اقتصاد چرخه زنجیره ای شکلی دارد که همیشه به سایر ارگان ها متصل است اما متاسفانه در ایران این چرخه دچار گسستگی شده است. متاسفانه بانک ها ساز خود را می زنند، دولت با مقررات به ظاهر تولیدمحور کمکی به افزایش تولید نمی کند، به طوری که حتی یک نهاد صددرصد خصوصی در کشور بی تاثیر از رفتارهای دولت نیست.

***

هوشنگ گودرزی:

تفاوت نرخ بهره بانکی با نرخ تولید مانع سرمایه گذاری  در صنعت

هوشنگ گودرزی، رئیس هیات مدیره سندیکای صنایع آلومینوم ایران معتقد است تا زمانی که نرخ بهره بانکی در کشور از نرخ تولید بیشتر باشد، انگیزه سرمایه گذاری در بخش صنعت کم است.

چقدر می توان به کارکرد صنایع مواد غذایی - آشامیدنی، محصولات شیمیایی و محصولات کانی و غیر فلزی کشور در کاهش نرخ بیکاری و توسعه اقتصادی کشور امیدوار بود؟

هم اکنون صنعت کشاورزی ایران در مرحله اول اشتغال زایی کشور قرار دارد، چراکه نیاز غذایی کشور از این صنعت تامین می شود و همواره در تمام دولت ها به این صنعت توجه ویژه ای شده و در بخش اشتغال نیز در رأس قرار گرفته است. صنایع غذایی به گونه ای است که شاید با دو یا سه نفر شاغل در این صنعت تولیدات انجام شود، بنابراین اینکه چه میزان از اشتغال در صنعت مواد غذایی است بستگی به نوع تولید آن دارد. اما متاسفانه برخی صنایع غذایی کشور به عنوان یک اشتغال پایدار نیستند.

در مجموع باید از صنایع کشاورزی و صنعت غذایی به جهت اشتغال زایی و استقلال غذایی داخلی حمایت شود. در بخش صنعت کانی و معدنی نیز طبیعی است که معادن کشور بهترین مکان برای سرمایه گذاری و ایجاد اشتغال و استقلال صنعتی در 10سال اخیر بوده است و امیدواریم این صنعت با بهبود روابط بین المللی بانکی به سمت رقابتی شدن حرکت کند، چرا که صنایع معدنی برای ادامه حیات نیاز به تامین ارز و سرمایه گذاری ارزی دارند.

چه راهکاری را برای افزایش سرما یه گذاری داخلی و خارجی در صنایع صادرات گرا و رقابت پذیر پیشنهاد می کنید؟

سرمایه  مثل آب است و در مسیری که بازگشت آن راحت است، قرار می گیرند. امروزه هنوز نرخ بهره بانک ها از نرخ تولید بیشتر است و این امر باعث شده همچنان انگیزه سرمایه گذاری در بخش صنعت کم باشد، بنابراین تا زمانی که این تفاوت وجود دارد جذب سرمایه های داخلی در صنعت و اشتغال زایی بسیار مشکل است. در هیچ جای دنیا نرخ بازدهی هیچ صنعتی با نرخ بهره بانکی برابری نمی کند، بنابراین لازم است نرخ سود بانکی بیشتر از روال امروز در جهت رشد صنعت و اشتغال زایی کاهش یابد.

همچنین حمایت های ارزان دولت از صنایع بسیار کم بوده و هنوز آنچه در برنامه های دولتی تصمیم گرفته شده که به صنعت کمک شود اتفاق نیفتاده است، بنابراین حمایت کامل و لازم دولتی برای ارتقای صنعت امری ضروری است. عدم دسترسی صنایع ما به بازارهای بین المللی به دلیل تحریم ها باعث از دست دادن بازارهای بین المللی شده است.

نرخ سود بازارهای داخلی بیشتر از صادرات است و این مشکلی است که کمکی به بخش صادرات نمی کند و نرخ صادرات مواد اولیه ما به کشورهای خارجی بیشتر است و این باعث شده رقابت  پذیری در صنعت کم شود؛ البته مسائل یادشده موارد عمومی است که باید به تدریج رفع شود.