کسب‌و‌کار در سایه هنر

توسعه وگسترش شبکه پخش خانگی در سال‌های اخیر بر کسی پوشیده نیست. استقبال بالای مردم از شبکه پخش خانگی باعث شد تا برخی از کارگردان‌های مشهور مانند مهران مدیری، محمد حسین لطیفی، داود میرباقری و سایرین به این عرصه روی بیاورند. فیلم‌هایی که در شبکه پخش خانگی به نمایش درمی‌آیند، در ژانرهای مختلف طنز، جدی، جنایی، اکشن و با موضوعات اجتماعی، خانوادگی و غیره تولید و عرضه می‌شوند. در بخش تقاضا هم بازار این محصول تقریبا کل اقشار جامعه را در برمی‌گیرد. بنابراین، شبکه پخش خانگی طیف وسیعی از مشاغل مانند تهیه‌کنندگی، کارگردانی، فروشگاه عرضه محصولات فرهنگی، شرکت‌های فیلم‌سازی و غیره را در برمی‌گیرد که می‌تواند فرصت مناسبی برای سرمایه‌گذاری محسوب شود که در گزارش‌های بعدی به صورت مسلسل به معرفی آنها خواهیم پرداخت. در این گزارش سعی داریم تا شما را با کلیت مقوله کسب و کار در شبکه پخش خانگی آشنا کنیم.

شروع سرمایه‌گذاری و امکانات لازم
به طور کلی اگر می‌خواهید به عنوان یک سرمایه‌گذار در تهیه و توزیع فیلم در شبکه پخش خانگی فعالیت کنید به دانش تخصصی و تحصیلات آکادمیک در زمینه سینما نیاز دارید، اما در برخی مشاغل موجود در این عرصه مانند فروشگاه پخش محصولات فرهنگی به تخصص و تحصیلات و دانش فنی ویژه‌ای نیاز ندارد و شناخت کلی از بازار و سلیقه مخاطبان، نوآوری در کار وکمی دانش و استعداد مدیریتی شاید کافی باشد. عامل تجربه هم می‌تواند یکی از الزامات برخی از این مشاغل باشد که در فرآیند کار حاصل می‌شود. باید توجه داشته باشید که انتخاب مشاور مناسب می‌تواند نقطه قوت کار شما باشد. بنابراین، برای ورود به این حرفه‌ها بهتر است ابتدا با یک مشاور با سابقه مشورت کنید. میزان سرمایه‌ای که شما برای وارد شدن به هر یک از این مشاغل نیاز دارید با توجه به ماهیت متفاوت آنها می‌تواند متغیر باشد، متولی اصلی مجوزهای لازم در این حوزه در بیشتر فعالیت‌‌ها وزارت فرهنگ و ارشاد است، برخلاف وضعیت موجود در کسب و کار و شروع فعالیت در ایران کسب مجوز‌های لازم در این رشته فعالیت‌‌ها در صورت احراز شرایط لازم، زمان زیادی از شما تلف نمی‌کند و نیازی نیست، درگیر پیچ‌وخم‌های اداری شوید طی مدت کوتاه حدود دو هفته می‌توانید در صورت داشتن شرایط لازم مجوز‌های لازم را برای تولید، پخش یا توزیع محصول خود کسب کنید، خوشبختانه وزارت ارشاد همکاری خوبی با این حوزه دارد و مشکل خاصی وجود ندارد. به گفته کارشناسان امر شما در نهایت، حداکثر طی دو تا سه‌سال می‌توانید به بازگشت سرمایه خود امیدوار باشید.

فرصت‌ها و تهدید‌های موجود در بازار
فضای رقابتی موجود در این بازار بهترین فرصت برای پیشرفت در کارتان محسوب می‌شود. با وجود این شناخت درست از بازار و سلیقه مخاطبان، نوآوری در کار و خلاقیت در سیستم توزیع و فروش و انتخاب مناسب، از فرصت‌های شما در این بازار است. به گفته کریم رجبی، تهیه‌کننده و کارگردان فعال در این عرصه، فیلم با کیفیت و شناخت درست از بازار بزرگ‌ترین عامل موفقیت شما در شبکه پخش خانگی است، وی با تأکید بر نقش تبلیغات در این حوزه عامل انتخاب را چه در بحث تولید فیلم، از انتخاب فیلمنامه گرفته تا بازیگران و چه در بحث توزیع و پخش فیلم، مهم‌ترین عامل و وجه‌تمایز افراد موفق و ناموفق در این عرصه می‌داند. اما باید توجه داشته باشید که تهدیدهایی هم در این بازار وجود دارد که می‌تواند سرمایه شما را به خطر بیاندازد. عدم کیفیت محصول، کپی رایت، فیلم‌های خارجی، رقبای قدیمی شما در بازار و ترفندهایی که در نتیجه حضور مستمر در بازار و مشوق‌هایی که به پشتوانه توان مالی خود به مشتریان ارائه می‌دهند، از تهدید‌های موجود پس از ورود به بازار است. همچنین از شبکه‌های عرضه و پخش زیر زمینی که بیشتر در زمینه فیلم‌های خارجی فعالیت دارند هم نباید غافل شد. علیرضا رئیسی، کارگردان جوان تئاتر و تلویزیون و به عنوان کسی که در عرصه شبکه پخش خانگی هم فعالیت داشته، تطابق با سلیقه مردم را مهم‌ترین عامل موفقیت و عدم موفقیت یک فیلم می‌داند و خود فیلمساز و انتخاب‌های نامناسبش در گزینش عوامل تولید و در نهایت کیفیت پایین کارهای تولیدی را به عنوان مهم‌ترین تهدید بازار معرفی می‌کند.
سعید پوریا، اما نظر متفاوتی دارد، این کارشناس فعال رسانه در شبکه پخش خانگی شرکت‌های پخش قدیمی حاضر در بازار، مهم‌ترین تهدید را تازه‌واردها می‌داند، وی در ادامه می‌افزاید: قدیمی‌تر‌های بازار با ترفندهای جلب مشتری از قبیل برگزاری قرعه‌کشی و اهدای جوایز به مشتریان، ارائه محصول رایگان در ازای فروش مشخص به فروشندگان، و غیره می‌توانند به افرادی که می‌خواهند در این زمینه سرمایه‌گذاری کنند، آسیب برسانند و شاید برخی تازه واردها به دلیل ضعف در بنیه مالی نتوانند این خدمات را به مشتریان ارائه دهند. از سوی دیگر، کپی‌رایت و کیفیت عامل مهمی در عدم موفقیت است
اگر به امید تسهیلات بانکی می‌خواهید وارد این بازار شوید یا به حمایت‌های دولتی دل بسته‌اید، باید فکر این کسب و کار را از سرتان بیرون کنید. بنا به نظریه های کارشناسان پیش گفته، تسهیلات خاصی در این زمینه وجود ندارد. به گفته پوریا، دولت تسهیلات خاصی در این زمینه ارائه نمی‌دهد، وی بااشاره به اینکه دولت می‌تواند کمک‌های زیادی به شبکه پخش خانگی داشته باشد، افزود: طی سال‌های فعالیت خود در این زمینه کمک خاصی را از سوی دولت مشاهده نکردم و تنها چیزی که دولت برای کمک به این صنعت در نظر گرفته، همان معافیت 3 درصدی مالیاتی است که آن هم در قبال ارزش یک فیلم صد میلیونی رقم قابل‌توجهی نیست و بسیاری از تهیه‌کنندگان از آن صرف‌نظر می‌کنند.

توصیه فعالان بازار
علیرضا رئیسی، وضعیت فعلی بازار را مناسب ارزیابی کرد و افزود: فیلمنامه خوب و استفاده از عوامل باتجربه می‌تواند تضمین‌کننده بازگشت سرمایه در این بازار باشد. وی با اشاره به اینکه در فضای فعلی بازار فیلم‌هایی ساخته می‌شود که فروش موفقی دارد و کارهایی هم با سطح کیفی پایین عرضه می‌شود، گفت: ورود هوشمندانه به بازار، نگاه بلندمدت در سرمایه‌گذاری، استــفاده از نظـــریه‌های کارشناسی به خصوص در یکی دو سال ابتدای کار می‌تواند به کسانی که قصد سرمایه‌گذاری در این حوزه را دارند، کمک کند. وی در پایان آینده روشنی را برای این بازار در دو سال آینده پیش‌بینی کرد. سعید پوریا، با بیان اینکه شخصی که در حال حاضر می‌خواهد وارد این بازار شود باید اطلاعات جامعی از بازار داشته باشد، گفت: پیشنهاد من به سرمایه‌گذاران این است که از یک فرد باتجربه و کاربلد در کنار خود استفاده کنند؛ چون در شرایط فعلی با توجه به تورم سال‌های اخیر این محصول هنوز نتوانسته به طور ثابت جای خود را در سبد مصرفی خانوار باز کند. البته، در سال‌های گذشته در مقطعی این شرایط فراهم بود، ولی به دلایل مختلف این امر محقق نشد. وی در ادامه افزود: در سال‌های آینده چشم‌انداز بازار بسیار روشن است. بنابراین، سرمایه‌گذاران باید با دقت و حساسیت خاصی وارد این بازار شوند. برای آشنایی و سرمایه‌گذاری احتمالی در مشاغل موجود در سایه هنر می‌توانید گزارش‌های بعدی ما را بخوانید.