کتابفروشی‌ها از مالیات معاف شدند

سرانجام سازمان امور مالیاتی کشور پذیرفت کتابفروشان هم مشمول معافیت مالیاتی می‌شوند. اتفاقی که اگر نهایی شود، مشکل چندین ساله این صنف حل می‌شود. قرار است به‌زودی توافق نامه‌ نهایی این موضوع به امضای وزیران اقتصاد و دارایی و فرهنگ و ارشاد اسلامی برسد. حسین وکیلی، معاون امور مالیات‌های مستقیم سازمان امور مالیاتی کشور در این زمینه از بازنگری در جدول مصادیق مشاغل معاف از پرداخت مالیات با همکاری کارگروهی از وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی خبر داد و گفت: مطابق اصلاحیه صورت گرفته، کتابفروشان در رسته «فعالیت‌های فرهنگی» قرار گرفتند و همانند مشاغل رسته مطبوعاتی، انتشاراتی و هنری، از پرداخت مالیات معاف شدند.

به گفته وی، این موضوع به امضای علی‌ عسگری، رییس سازمان امور مالیاتی کشور رسیده و سازمان متبوعش قصد داشته نامه مربوط را چهارشنبه 15 مرداد ماه به وزارت ارشاد ارائه کند که این مسئله به دلیل پاره‌ای مسائل اداری به امروز شنبه موکول شده است. وکیلی تاکید کرد، این اصلاحیه بلافاصله پس از امضا و ابلاغ، قابلیت اجرایی خواهد داشت.

گره ماجرا کجا بود؟

اصل مناقشه بر سر ماده 139 قانون مالیات‌های مستقیم مصوب مجلس شورای اسلامی در سال 1380 بود. در اردیبهشت ماه سال 1380 ماده واحده‌ای در مجلس با عنوان معافیت مالیاتی موسسات انتشاراتی و کتابفروشان به تصویب رسید و در بهمن‌ماه همان سال، اصلاحیه قانون مالیات‌های مستقیم به مجلس ارائه شد و در بند (ل) ماده 139 قانون مصوب شد که فعالیت‌های فرهنگی، انتشاراتی و هنری که به موجب مجوز وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی انجام می‌شوند، از پرداخت مالیات معاف هستند.

اما سازمان امور مالیاتی با تفسیری خاص از بند «ل» ماده 139 قانون مالیات‌های مستقیم مصوب بهمن 1380، ماده واحده اردیبهشت ماه را منسوخ اعلام کرده و استدلال می‌کند که در این بند اشاره‌ای به عبارت کتابفروشان نشده و از آنجا که به استناد ماده 270 قانون مالیات‌های مستقیم، قوانین مغایر ملغی تلقی می‌شوند، از اجرای این معافیت سرباز می‌زند. سازمان امور مالیاتی معتقد بود، این ماده واحده به طور خاص برای ناشران و کتابفروشان تصویب شده و همچنین شرط مجوز از وزارت فرهنگ ارشاد و اسلامی را مطرح می‌کند، حال آنکه صدور پروانه کسب کتابفروشان، نه از وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی، که از سوی اتحادیه ناشران و کتابفروشان انجام می‌گیرد. 

حسین وکیلی، معاون سازمان امور مالیاتی کشور که در نشست «بررسی معافیت مالیاتی ناشران و کتابفروشان» در خبرگزاری مهر سخن می‌گفت، در مورد حل این مشکل اظهار کرد: ماده 139 قانون مالیات‌های مستقیم آیین‌نامه‌ای دارد که به تصویب وزارت امور دارایی رسیده است. ماده 12 این آیین‌نامه دستورالعملی دارد، مبنی بر اینکه کتابفروشان در گستره فعالیت‌های حوزه نشر قرار نمی‌گیرند، به همین دلیل، ملزم به پرداخت مالیات هستند؛ پس از اعلام این دستورالعمل، تعبیرهای مختلفی از سوی افراد مختلف ارائه شد. برخی‌ها موافق بودند و اغلب افراد مخالف اعمال این قانون بودند، یعنی معتقد بوند که کتابفروشان باید از پرداخت مالیات معاف شوند.

وی ادامه داد: در این راستا بررسی‌های مختلفی صورت گرفت که در نهایت، در یکی دو ماه گذشته توانستیم جلسه‌های مشترکی را با مسئولان ذی‌ربط وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی برگزار کنیم. در این جلسه‌ها به این نتیجه رسیدیم، کسانی که فقط کتاب می‌فروشند یک کار فرهنگی انجام می‌دهند. بنابراین، در این آیین‌نامه بخشی را به‌عنوان «فروش کتاب و کتابخانه عمومی» اضافه کردیم تا براساس آن، کتابفروشان نیز مانند ناشران از پرداخت مالیات معاف شوند.

کسب‌و‌کار فرهنگی بدون بازده

باوجود گذشت بیش از یک قرن از تجربه نخستین کتابفروشی در ایران، همچنان کتابفروشی به‌عنوان کسب‌و‌کاری در جامعه ما بازده اقتصادی ندارد، مطرح می‌شود. این موضوع باعث شده در سال‌های اخیر، به نحو کم سابقه‌ای بسیاری از کتابفروشی‌ها و فروشگاه‌های کتاب در تهران و شهرستان‌ها ورشکست شده‌ یا تغییر شغل و کاربری دهند. نگاهی به فهرست مفصل کتابفروشی‌هایی که در چند سال گذشته کرکره‌شان برای همیشه پایین کشیده شده، خود گویای وضعیت مخاطره‌آمیز فعلی است. حال معافیت مالیاتی شاید گره‌ای ازمشکلات این صنف بگشاید.

اگر به خود ناشران و کتابفروشان مراجعه کنیم و درباره کسب‌و‌کار نشر و کتابفروشی از آنها سوال کنیم، صحبت و درددل شان مثنوی هفتاد من کاغذ می‌شود. اما خواسته و مطالبه همه آنها چند چیز بیشتر نیست و از جمله آن، معافیت مالیاتی است که هرسال، با رسیدن زمان ارسال اظهارنامه مالیاتی بار دیگر بحث آن داغ می‌شود. یکی از ناشران و کتابفروشان باسابقه خیابان انقلاب که ترجیح می‌دهد، نامش به میان نیاید، در این باره می‌گوید: «با آنکه در قانون، ناشران از پرداخت مالیات معاف شده‌اند، اما این امر در عمل برای کتابفروشی‌ها هیچوقت اتفاق نیفتاده و از آنجا که اغلب ناشران بزرگ ما صاحب کتابفروشی هم هستند، این به این معنا است که برای فعالیت نشر معاف از مالیات‌اند، اما برای فعالیت کتابفروشی باید مالیات بپردازند.»

او ادامه می‌دهد: «در اتحادیه ناشران و کتابفروشان تهران که به‌عنوان صنف قدمتی به اندازه نیم قرن دارد و از سال 1337 تشکیل شده و از قدیمی‌ترین تشکل‌های صنفی در ایران است، مراودات زیادی با مسئولان صورت گرفته و حتی در بسیاری از موارد در احقاق حقوق صنفی ناشران و کتابفروشان موفق عمل کرده، اما به طور کلی، فعالیت اتحادیه ناشران و کتابفروشان به‌عنوان نهادی صنفی در همه این سال‌ها در مقابل مقوله‌ای به نام تصدی‌گری دولت در حوزه فرهنگ و نشر بوده و در مورد معافیت مالیاتی کتابفروشی‌ها این تصدی‌گری دولت - در اینجا سازمان امور مالیاتی - بیشتر به چشم آمده است. این در حالی است که عدم معافیت مالیاتی کتابفروشی‌ها هزینه‌ای را به ناشر و کتابفروش تحمیل می‌کند که در چرخه اقتصادی نشر در نهایت به افزایش قیمت کتاب منجر شده و تبعات آن دامن مخاطب کتاب را می‌گیرد و از آنجا که اغلب مخاطبان کتاب در جامعه ما جزو طبقه متوسط هستند، این افزایش قیمت باعث خارج شدن کتاب از سبد خرید خانواده‌ها و مخاطبان کتاب می‌شود.»

مالیات کتابفروشی‌ها قصه طولانی‌ای دارد. حتی چندی پیش به مصادره منزل مسکونی مدیر کتابفروشی رشد در شهر اهواز منجر شد. داستان این بود که در اواخر اردیبهشت؛ پس از آنکه محمود کلاهدوز، مدیر کتابفروشی رشد، سند منزل مسکونی‌اش را به‌عنوان وثیقه نزد سازمان امور مالیاتی به امانت می‌گذارد، اداره مالیاتی اهواز، کار انتقال سند منزل نامبرده را بدون اطلاع وی در دفترخانه انجام می‌دهد و به نام خود مصادره می‌کند. گویا اداره مالیات برای دو سال متمادی 1387 و 1388 مبلغ 280 میلیون تومان به‌عنوان مالیات برای این کتابفروشی تعیین می‌کند که با احتساب جریمه و دیرکرد، این مبلغ به 460 میلیون تومان افزایش می‌یابد و در عین حال قیمت کارشناسی منزل مذکور نیز در همین حدود، یعنی 460 میلیون تومان تخمین زده می‌شود، حال آنکه به گفته مدیر کتابفروشی رشد، قیمت آپارتمان مسکونی‌اش چیزی حدود 700 میلیون تومان بوده است. (خبرگزاری مهر، 21/3/1393)
حال باید دید با این وعده سازمان امور مالیاتی مشکل این صنف حل می‌شود؟