چهار راه سپید بختی

در سال‌های نه‌چندان دور، برپایی مراسم عروسی و رفتن به خانه بخت خیلی سخت نبود و تشریفات امروزی را نداشت. اینطور نبود که لباس عروس حتما باید دوخت خیاطی یا مزون خاصی باشد. این روزها تهیه لباس عروس و نامزدی که فقط کارکرد چند ساعته دارد، به یکی از بزرگ‌ترین دغدغه‌های زوج‌‌های جوانی بدل شده است که می‌خواهند سروسامانی بگیرند و سراغ بخت و اقبال خودشان بروند. اما این روزها تهیه لباس عروس‌هایی که قیمت‌هایش گاهی به چند میلیون تومان می‌رسد، به یکی از نخستین مشکلات زندگی مشترک پیش از شروع! تبدیل شده است.

اینکه داستان لباس عروس چیست و استفاده از آن از کی و کجا آغاز شده، نقل‌قول‌های مختلفی وجود دارد که مشهورترین آن به اروپای بعد از رنسانس برمی‌گردد. استفاده از لباس عروسی به سبک و سیاق امروزی از بریتانیای دوره ویکتوریا آغاز شده و برگرفته از پوشش‌هایی است که خاندان سلطنتی در مراسم عروسی به تن می‌کردند. اما حالا با تغییرات در سبک زندگی و تثبیت لباس سفید عروسی‌ به‌عنوان یک پوشش بین‌المللی رسمی برای مراسم ازدواج، خانم‌های د‌م‌بخت راه مزون‌ها را درپیش می‌گیرند تا در لفافه‌ای از تور و حریر به سوی خوشبختی پرواز کنند.

سرسبز قدیم، شلوغ جدید

علت نامگذاری این منطقه که حالا به صورت یک راسته بازار فعال و شلوغ تهران درآمده به گذشته‌های دور و به سال‌های 15-1310 خورشیدی برمی‌گردد. نام آن برگرفته از اسم یکی از عوامل حکومتی بوده که در همین محدوده فعلی باغ و بوستانی داشته. این نام بازمانده از روزگار قدیم، هنوز روی شعب بانک‌ها و برخی ساختمان‌ها به چشم می‌خورد. خیلی‌ها وجه تسمیه آن را نمی‌دانند؛ با اینکه اینجا مشغول به کار هستند و محل کسب وکارشان است، از علت نامگذاری آن اظهار بی‌اطلاعی می‌کنند.

اما آنچه مشخص است این چهارراه و نواحی اطرافش سال‌هاست که به یکی از بورس‌های لباس عروس در پایتخت بدل شده است. البته امروز هم چنارهای کهنسال که دیروز تهران را دیده‌اند، از بازماندگان سرسبزی گذشته تهران هستند. چهارراه امیراکرم در خیابان ولیعصر تقاطع خیابان‌های نوفل‌لوشاتو در قسمت شرقی و خیابان شهید لبافی‌نژاد در قسمت غربی است.

این چهارراه از سالیان دور یکی از مراکز سنتی تولید و عرضه پوشاک تهران و ایران است. وجود انواع پوشاک مردانه، زنانه و بچگانه، لباس عروس و نامزدی، وسایل و متعلقات عروس، قیمت‌های مناسب و تولیدات، شیک، مرغوب و باکیفیت، تولیدی‌ها و مغازه‌های کوچک و بزرگ درهم فرورفته و رنگ رو باخته، مزون‌های فعال و به‌روز از مهم‌ترین ویژگی‌های این چهارراه قدیمی است.

چهارراه امیراکرم با اینکه مابین دو چهارراه اصلی و مهم‌تر از خود قرار گرفته، اما کمی پایین‌تر از چهارراه ولیعصر و چند قدم بالاتر از چهارراه جمهوری را با نام امیراکرم می‌شناسند و انگار آدرس اهالی بازار با سایر مردم تفاوتی عمده دارد. محدوده امیراکرم از شمال به ضلع جنوبی پارک‌ دانشجو و مجموعه تئاترشهر و از سمت غرب به خیابان برادران مظفر (صبای سابق) محدود می‌شود.

همه این خیابان‌ها و معابر اصلی و فرعی جزو راسته بازار و حریم تولید و عرضه پوشاک به حساب می‌آیند. اینجا بزرگ‌ترین بورس لباس عروسی و نامزدی پایتخت است. به هر طرف که سر بچرخانید نشانه‌ای از سپیدی و عاشق‌پیشگی می‌توان دید و برای بعضی‌ها احساس خوشبختی در عمیق‌ترین لایه‌های ناخودآگاه‌شان قابل لمس است.

این حس خوشایند با ورود به نخستین مغازه و قیمت گرفتن و چرتکه انداختن با حقوق کارمندی رنگ می‌بازد. در نگاه اول با یک چهارراه شلوغ، پرازدحام و بسیار بی‌نظم روبه‌رو می‌شوید. اما با سرکشی به مغازه‌ها و دیدن لباس‌های رنگ به‌رنگ و سایر البسه موجود که پشت ویترین‌ها و تن مانکن‌ها خودنمایی می‌کنند، به احتمال زیاد نظرتان عوض می‌شود.

آقای براتی 28سال است که در این مرکز خرید کاسبی می‌کند و اطلاعات خوبی از گذشته و چگونگی تبدیل اینجا به بورس پوشاک دارد. وی می‌گوید: سابق بر این نه جمعیت زیادی بود و نه تمایل زیادی برای خرید در بین مردم وجود داشت. اوایل دهه چهل، با فعالیت مراکز بورسی مثل کوچه برلن، بهارستان، باغ سپهسالار در مناطق همجوار، این نقطه از تهران به انبار و دپوی کالاهای مختلف از جمله پارچه و زیره‌های کفش تبدیل شد چون خیاط‌خانه‌ها و کارگاه‌های دوزندگی در اطراف این محل پراکنده بودند.

به مرور زمان با ساخت وسازهایی که انجام شد بیشتر انبارها به واحدهای تولیدی تغییر کاربری دادند و شروع به دوخت و دوز در حجم و تیراژ بالا کردند. از دهه پنجاه به بعد به طور تخصصی به سمت عرضه لباس عروس و زنانه رفت. کیف و کفش، لباس مردانه و بچگانه در سال‌های بعد به این راسته اضافه شدند.

گود بازار

در این بازار می‌توانید همه جور لباس عروس، لباس شب، نامزدی و مجلسی بخرید. در اینجا برای هر سلیقه و با هر بودجه‌ای جنس برای فروش پیدا می‌شود. مزون‌های متعدد، مغازه‌های کوچک و بزرگ همه در خدمت نوعروس‌ها هستند تا مبادا اینجا را دست خالی ترک کنند! قیمت‌ها حساب و كتاب درستی ندارد و هر مغازه قیمت خودش را دارد. کف قیمت‌های اینجا از 500 هزار تومان شروع می‌شود و به 4/5میلیون تومان یا بیشتر نیز می‌رسد.

البته نرخ تمام شده یک لباس عروس به جنس پارچه، مدل، مقدار مصرف پارچه، تزئینات و مواردی مثل سنگ‌دوزی و چند تکه بودن و...  بستگی دارد. یکی از فروشنده‌ها می‌گوید: فروش لباس عروس در شرایط فعلی بازار سود زیادی برای ما ندارد. الان سن ازدواج بالا رفته و خیلی از جوان‌ها قید آن را زده‌اند. عده‌ای هم که اصلا مراسم نمی‌گیرند. ما در بعضی از فصول مخصوصا تابستان و در مناسبت‌ها و اعیاد مذهبی بیشترین فروش را داریم.

بعد از مکثی کوتاه اضافه می‌كند: در بیشتر مواقع از سال ما حتی یك مشتری هم نداریم و مجبوریم برای اینکه ضرر نکنیم اجناس دیگر را هم کنار لباس عروس بفروشیم. از دو سال گذشته مقدار فروش ما از نصف هم کمتر شده و مغازه‌دارها کمتر به خیاطی‌ها سفارش می‌دهند.

رحمان جوانی 36ساله است و از 11سال پیش در این بازار کار می‌کند. او می‌گوید: بیشتر خانم‌ها برای خرید لباس عروس و مجلسی مستقیما به خود مزون‌ها مراجعه می‌کنند و کمتر سراغ مغازه‌دار می‌آیند. عده‌ای هم از مزون و سالن‌های میرداماد و شریعتی برای خرید می‌آیند چون آن بالاها قیمت‌ها خیلی زیاد و تا 40-30 درصد گران‌تر است، تازه تنوع و کیفیت کارهای امیراکرم را ندارد. چند نفر از مزون‌دارها در مفتح شمالی سالن دارند، مشتری پیدا می‌کنند و برای خرید به اینجا می‌فرستند.

مشتری‌ها و قیمت‌ها

از رحمان که فروشنده‌ای قدیمی و باتجربه است درباره مشتری‌های اینجا می‌پرسم؛ در جوابم می‌گوید: از همه جای ایران برای خرید به اینجا می‌آیند و قشر خاصی نیستند. تازه از مناطق مرفه‌نشین و بالای شهر هم برای خرید لباس به اینجا می‌آیند، چون قیمت‌ها مناسب و اجناس باکیفیت است. در این محدوده غیر‌از بافت سنتی مجتمع‌های تجاری ریز و درشتی ظرف 10سال اخیر ساخته شده که لباس‌هایی غیر‌از لباس عروس عرضه می‌کنند.

پاساژهای نگین امیراکرم، پاسارگاد، آرا، تالار شاپرک، ماه و پارسه مخصوص البسه خانم‌ها و سایر مجتمع‌های تجاری پوشاک با برندهای ایرانی مانند: پاتن جامه، جین جامه، مشکات و... در این بازار شعبه دارند. مرکز خرید امید متعلق به کودکان از نوزادی تا 12سال است. ضمن اینکه مرکز خرید قدیمی شانزه‌لیزه که الان به قائم تغییر نام داده در خیابان لبافی‌نژاد نرسیده به خیابان صبا واقع است و همچنان پس از چهل وچند سال فعالیت مستمر پذیرای خریداران است.

الان در بازه زمانی نیمه فروردین تا نیمه خرداد، معمولا قیمت‌ها تخفیف زیادی می‌خورند و گاهی به قیمت خرید که اصطلاحا مایه به مایه گفته می‌شود، فروخته می‌شوند. این کار دو علت دارد: اول اینکه بسیاری از مغازه‌ها برای بعد از عید چک دارند و باید زودتر چک‌ها را پاس کنند. دوم اینکه با شروع فصل گرما مدل‌ها و رنگ‌های تابستانی جدید همان سال به بازار سرازیر می‌شود که باید آنها را بفروشند.

قیمت سایر اقلام با توجه به تخفیفات ویژه و آفرهای فصلی به این شرح است: مانتو از 15 تا 85هزار تومان، کت وشلوار مردانه از 48 تا 450هزار تومان، پوشاک کودکان از 15 تا 180هزار تومان عرضه می‌شوند. شلوارجین و کتان مردانه بین 45 تا 120هزار تومان، پیراهن کلاسیک هم از 35 تا 75هزار قیمت خورده‌اند.

در بین مغازه‌ها یک فروشگاه مختص انواع شال و روسری است که روسری تمام ابریشمی با 12رنگ به‌کار رفته را 120هزار تومان اتیکت زده است. کیف و کفش زنانه هم از 80 تا 180هزار تومان در طرح‌ها و مدل‌های مختلف پیدا می‌شود. بهای کفش‌های مردانه که مغازه‌هایش به چهارراه ولیعصر نزدیک‌تر هستند بین 90 تا 250هزار تومان قیمت دارند.

خدمات دیگر

این قسمت فقط مربوط به خانم‌ها می‌شود. در این منطقه شما می‌توانید علاوه بر اینکه لباس عروس و نامزدی بخرید، کرایه کنید و کرایه هم بدهید. قیمت کرایه لباس براساس مدل، طرح و نرخ روز تعیین می‌شود. اگر واقعا بودجه لازم برای خرید ندارید بهتر و باصرفه‌تر این است که لباس کرایه کنید. قیمت کرایه از 250هزار تومان تا 800 و حتی 5/1میلیون تومان متغیر است.

شیوه دیگری در مورد کرایه لباس سفید بخت در مزون‌ها به خانم‌های عروس پیشنهاد می‌شود؛ به این صورت که لباسی با سایز و مدلی که دوست دارید را برای شما می‌دوزند و با قیمتی حدود 15 تا 20درصد کمتر از قیمت فروش به خود شما اجاره می‌دهند. یعنی همان شیوه کرایه لباس است ولی با سلیقه و اندازه مشتری. البته امکان دیگری هم فراهم است که بعد از مراسم عروسی لباس را به یکی از همین مزون‌ها یا مغازه‌ها بفروشید یا از طریق آنها کرایه بدهید.

حتی می‌توانید به انجمن‌های خیریه که برای خانواده‌های نیازمند و کم بضاعت مراسم عروسی تدارک می‌بینند هدیه کنید. تعمیرات و تغییرات لباس هم در بعضی از این واحدهای امیراکرم انجام می‌شود. داشتن کارت شناسایی برای کرایه لباس الزامی است و بدون داشتن مدرک معتبر کرایه لباس امکان‌پذیر نیست.

متعلقات لباس عروس

لباس عروس تنها به همان پیراهن محدود نمی‌شود. قیمت کیف و کفش و چتر و دستکش و تاج و کلاه و شنل و تور و. . . را هم که جمع کنیم، مسلما عددهایی خیلی بالاتر از قیمت لباس عروس می‌رسیم. این متعلقات الزامی نیستند ولی در کنار جنس اصلی برای مواقع خاص و برای عکاسی در آتلیه و گرفتن ژست‌ها و فیگورهای متفاوت به کار می‌روند.

چترهای ساده، مد‌ل‌دار و رنگی بین 30 تا 80هزار قیمت خورده است. دستکش‌های ابریشمی و معمولی بین 25 تا 70هزار تومان هزینه دارد. بادبزن‌های حصیری با تزیینات تور و پر 15 تا 30هزار تومان خرج دارد.گل‌های مصنوعی حالت تزیینی دارد و بیشتر برای یادگاری از مجلس عروسی مناسب است که بین 20 تا 60هزار تومان فروخته می‌شود. تور، کت شنل و دانتل چادری به‌صورت پکیج یا جداگانه در نرخ‌های مختلف موجود است.