پایه‌ های نه چندان مستحکم برای رشد 95

اقتصاد ایران در سال 1395 حدود 5درصد رشد را تجربه خواهد کرد. این عددی است که علاوه بر محمدباقر نوبخت، رئیس سازمان مدیریت و برنامه‌ریزی که در جریان تصویب لایحه بودجه 1395 بر آن تاکید کرده است به تایید علی طیب‌نیا، وزیر امور اقتصادی و مسعود نیلی، مشاور ارشد رئیس‌جمهور در امور اقتصادی نیز رسیده است. علاوه ‌بر مدیران و مسئولان ارشد اقتصادی کابینه یازدهم، بانک جهانی و صندوق بین‌المللی پول و حتی نهاد معتبری مثل اکونومیست نیز این میزان رشد را دست‌یافتنی می‌دانند.

در کنار این خوش‌بینی به رشد 5درصدی تولید ناخالص داخلی در 1395 گروهی از اقتصاددانان دست یافتن به این میزان رشد را ناممکن و دور از واقعیت ارزیابی می‌کنند. طرفداران محقق شدن رشد 5درصدی تولید ناخالص داخلی اما کدام فعالیت را پیشران رشد می‌دانند؟

آن‌طور که اقتصاددانان می‌گویند، افزایش صادرات نفت در سال 1395 یکی از پایه‌های رشد تولید ملی خواهد شد. این گروه باور دارند که ایران می‌تواند روزانه 2 میلیون بشکه نفت صادر کند که سهم قابل توجهی در محقق شدن رشد 4 درصدی خواهد داشت. اما برخی رفتارهای خاص در اقتصادهای نوظهور به ویژه رشد تنزل‌یافته چین و برزیل و حتی ترکیه از یک طرف و مسابقه نفس‌گیر برای توسعه صادرات نفت میان ایران، ونزوئلا، عراق، عربستان و روسیه چشم‌انداز روشنی در سمت تقاضای نفت را نشان نمی‌دهد.

این تناقض چگونه حل خواهد شد؟ به همین دلیل است که برخی اقتصاددانان سوار کردن ماشین رشد 95 بر ریل نفت را خوش‌بینانه می‌دانند. بر پایه پیش‌بینی‌های انجام شده که بر زبان و قلم برخی مدیران ارشد اقتصاد جاری شده است، بخشی از محقق شدن رشد 5درصدی باید از مسیر رشد ارزش افزوده خودرو به‌دست آید که یادآور رخداد سال 1393 است.

در این باره نیز اما اقتصاددانان معتقدند عدم افزایش قدرت خرید ایرانیان در سال 1394 به دلیل رشد زیر یک درصد ممکن است خوش‌بینانه باشد. آیا دولت امسال نیز می‌تواند کار تحریک تقاضای داخلی خودرو را با دادن وام‌های ارزان بانکی انجام دهد؟ به نظر می‌رسد سخت‌گیری‌های خاص راه این کار را مسدود کند و در شرایط فعلی نیز چشم‌انداز روشنی از تحریک تقاضا در حد 10 یا 15 درصد دیده نمی‌شود. گره زدن زلف رشد به نفت و خودرو در شرایط نااطمینانی از وجود تقاضای موثر در بازار جهانی نفت و بازار داخلی خودرو، می‌تواند تهدیدآمیز باشد مگر اینکه برنامه‌های تدارک دیده شده واجد قدرت واقعی باشند.

* عضو «شورای سردبیری» روزنامه «فرصت امروز»