وفاق سرمایه‌گذار خارجی و داخلی

تا زمانی‌که دولت و مجموعه حاکمیت نتواند سرمایه‌های داخلی که در میان بخش اندکی از دهک بالای جامعه انباشت شده است را متقاعد کند که این سرمایه‌ها را آشکار کنند و آن سرمایه‌ها را در جهت صنایع مولد و اشتغال‌زا بسیج کنند، در به‌کارگیری سرمایه‌های خارجی به شکلی که منافع ملی در آنها لحاظ شود نمی‌توانند موفق باشند. سرمایه‌گذار خارجی به سرمایه‌گذار داخلی نگاه می‌کند و اگر ببیند سرمایه‌گذار داخلی نمی‌تواند در چارچوب قوانین منافع خود را تأمین کند تمایلی به سرمایه‌گذاری در کشور ما نشان نخواهد داد. ما در همه کشورها اکنون شاهد فساد مالی هستیم. کشور ما اما به دلیل تحریم‌ها و مشکلاتی که پشت سر گذاشت مجبور شد دست به اقداماتی خارج از چارچوب‌های جهان بزند. این مسائل تا حدی شرایط را در ایران دشوارتر کرده است و فضای کسب‌و‌کار از دیدگاه سرمایه‌گذار خارجی از این لحاظ برای سرمایه‌گذاری مناسب به نظر نمی‌آید.

جدای از آنکه کار کردن در جهت جذب سرمایه خارجی مناسب است، سرمایه‌های داخلی و جذب آن از سوی دولت می‌تواند امیدوارکننده‌تر باشد. این امر کار سختی نیست، وقتی وزارت صنعت و معدن برای ایجاد هر صنعتی آزاد است، سرمایه‌گذار نگران تولید بیش از مازاد کشور است. درحالی‌که اگر وزارت صنایع مطرح کند که در حوزه مثلاً فولاد نیاز به پنج کارخانه قوی دارد و همان پنج کارخانه کفایت نیاز داخلی را می‌دهد، می‌تواند سرمایه‌های متمایل را به آن پنج کارخانه هدایت و نیاز کشور را در جهت مثبت تأمین کند. حال باید مطرح کند که برای این پنج کارخانه چه تسهیلاتی را ایجاد می‌کند.

از آنها حمایت کند، بازار بین‌المللی را برای آنها فراهم کند، یارانه بدهد، برای آنها در واردات امتیاز قائل شود و با اعلام این امتیاز‌ها آن صنایع مورد نیاز را مطرح کند و کمک کند تا سرمایه‌گذار داخلی و خارجی برای آن داوطلب شوند و بهترین گزینه را برای آن صنعت انتخاب کند. در این شرایط انگیزه سرمایه‌گذاری ایجاد می‌کند. حتی می‌توان مشارکتی میان سرمایه‌گذار داخلی و خارجی ایجاد کرد تا بتوانند آن صنعت را به نحو احسنت پیش ببرند. در این صورت سرمایه‌ها با اعتماد و اطمینان بهتری به جای رفتن به سمت شرایط دلالی در صنایع مولد هزینه می‌شوند.

بنابراین برای سرمایه‌ها باید چارچوبی قائل شد و به هر کسب‌و‌کاری در حد نیاز کشور اجازه ورود داد تا با تولید بیش از ظرفیت جامعه سرمایه‌ها در جایی که نباید هزینه نشود و هرز نرود. دولت و وزارتخانه باید بداند که هرچند سرمایه‌گذار بخش‌خصوصی است اما این سرمایه متعلق به کلیت اقتصاد کشور است و رشد و توسعه آن به رشد اقتصادی کشور و نه رشد سرمایه فردی می‌انجامد. اگر این نگاه حاکم شود سرمایه‌ها در مسیرهای مناسب هدایت می‌شوند و می‌توانند موفق عمل کنند. دولت باید سرمایه خصوصی را متعلق بداند و با نگاه مناسب آن را در جهت منافع ملی هدایت کند.

اگر این اتفاق نیفتد سرمایه‌ها به سمت ساختمان‌سازی می‌رود که اتفاق خوبی نیست. شاید تا حدی رشد اقتصادی ایجاد کند اما آن انتظاری که از سرمایه‌گذاری در بخش تولید و صنایع مولد وجود دارد را تأمین نمی‌کند. بنابراین به‌جای ایجاد ارزش افزوده ملی سرمایه‌ها در ساختمان‌سازی هدر خواهد رفت. بنابراین الگوهای مشخصی برای جذب سرمایه داخلی و خارجی در همه جهان در حال اجراست و کار سختی نیست و به راحتی با ایجاد چارچوب مناسب و ایجاد وفاق میان سرمایه‌گذار داخلی و خارجی می‌توانیم در حد نیاز کارخانه‌ها و صنایع کاربردی راهم احداث کنیم. ما متخصص هدر دادن منافع هستیم و این کار مناسبی نیست.

هرچند در زمینه مشوق مالیاتی گفته شده است که افراد شایسته را برای همکاری به سرمایه‌گذاران خارجی معرفی می‌کنند اما اگر آگهی‌های عمومی و بین‌المللی اعلام شود، بی‌شک مجموعه‌های سالمی را برای این همکاری‌ها انتخاب می‌کنند که در نهایت کمک می‌کند تا کشور به توسعه پایدار و رشد مناسب در آن صنعت خاص دست پیدا کند. در این شرایط فضای رقابت سالم ایجاد می‌شود و به ایجاد فضای مناسب کسب‌و‌کار کمک می‌کند. این اتفاقی که ما اکنون به دنبال آن هستیم، اتفاقی است که ما با فاصله طولانی از دیگر کشورها در حال تجربه کردن هستیم. بقیه این راه را پیموده‌اند و ما می‌توانیم از تجربیات آنها استفاده کنیم.

نگرانی ما تنها اینجاست که به جای آنکه با جذب سرمایه صنعت توریست‌مان را تقویت کنیم، صنایع تولیدی و موادمان را توسعه دهیم باز به دنبال توسعه چاه‌های نفت‌مان باشیم و استخراج نفت و گاز را افزایش دهیم و برای آنها راه‌آهن و جاده بسازیم و همچنین اقتصاد کشورمان را منوط به این صنایع بدانیم. درحالی‌که نیاز کشور ما اکنون این موارد نیست و باید تولید کشور افزایش پیدا کند و تولیدات نفت و گاز تکیه‌گاه اقتصاد کشور نباشد.

سرمایه خارجی اگر قرار باشد در این حوزه وارد شود ورودش هیچ ارزش افزوده‌ای برای کشور ندارد. باید به گذشته خود نگاه کنیم و دوباره اشتباها‌ت‌مان را تکرار نکنیم. باید با استفاده از تجربیات گذشته این بار در حوزه مدنظر وارد شویم و نگذاریم که اقتصاد کشورمان بر پایه‌های نادرست استوار شود و کشور را به قهقرا ببرد. با چارچوب‌ها و قواعد درست ما می‌توانیم موفق‌ترین کشور به لحاظ اقتصادی باشیم.

نایب رئیس اتاق بازرگانی خراسان رضوی