با آغاز اجرای فاز نخست فیلترینگ هوشمند / وایبر از فیلتر رد شد

روزهای پایانی تابستان امسال بود که معاون اول قوه‌قضاییه طی نامه‌ای از وزارت ارتباطات خواست تا در ضرب‌الاجل یک ماهه اقدام به فیلتر دو اپلیکیشن اجتماعی وایبر و واتس آپ کند.

در نامه غلامحسین محسنی‌اژه‌ای آمده بود «نظر به انتشار گسترده محتوای مجرمانه و ارتکاب انواع جرائم علیه عفت و اخلاق اسلامی و امنیت عمومی و غیره بالاخص انتشار وسیع مطالب موهن علیه بنیانگذار انقلاب اسلامی حضرت امام‌خمینی(ره) در هفته‌های اخیر از طریق برخی شبکه‌های اجتماعی نظیر واتس‌آپ، وایبر و تانگو که گاهی توسط دولت‌های معاند نظام جمهوری اسلامی ایران در خارج از کشور مدیریت فنی و محتوایی می‌شود و با عنایت به اینکه با وجود استمهال سه ماهه جنابعالی و همکاران محترم مبنی بر اعلام آمادگی درخصوص فرآهم‌آوری امکان مسدود‌سازی و پالایش هوشمند محتوای مجرمانه در شبکه‌های موصوف و ارائه شبکه‌های اجتماعی داخلی هم سطح با شبکه‌های مذکور، مع‌الاسف تاکنون اقدام موثری به عمل نیامده است، لذا در اجرای دستور ریاست محترم قوه‌قضاییه حضرت آیت‌الله آملی ظرف مدت حداکثر یک ماه نسبت به فراهم‌آوری زمینه و بستر فنی مورد نیاز مسدودسازی و کنترل اطلاعاتی موثر شبکه‌های یادشده اقدام عاجل صورت پذیرد، در غیر‌این صورت، قوه‌قضاییه در راستای وظایف ذاتی خود نسبت به مسدودسازی شبکه‌های اجتماعی دارای محتوای مجرمانه اقدام مقتضی به عمل آورده و با متخلفان از دستورات قضایی، در هر رده‌ای طبق قانون برخورد خواهد کرد.»

انتشار این خبر در رسانه‌ها، نگرانی‌هایی را برای کاربرانی که استفاده مناسبی از این اپلیکیشن‌ها می‌کنند به وجود آورد و هر لحظه انتظار این را داشتند تا دیگر دستشان به این اپلیکیشن‌ها نرسد و انتقال اطلاعات آنها از این روش مسدود شود.

بعد از گذشت حدود یک هفته، رمضانعلی سبحانی‌فر، عضو ناظر مجلس شورای اسلامی در کارگروه تعیین مصادیق مجرمانه، درباره فیلتر اپلیکیشن‌های وایبر، تانگو و واتس‌آپ در گفت‌و‌گویی با خبرنگار ما اظهار کرد: در حال حاضر، بحثی وجود دارد تا فیلتر این نرم‌افزارها به‌صورت 100‌درصد نباشد و تنها دسترسی به محتویاتی که مغایر با قانون اساسی است، مسدود شود.

وی درباره نامه قوه قضاییه به وزارت ارتباطات گفت: این یک نامه درخواستی بود که در حال بررسی و کارهای کارشناسانه بوده و تاریخ دقیقی برای اجرای آن هنوز مشخص نشده است.

با انتشار این دست خبر‌ها روزنه امیدی برای کاربران این نوع اپلیکیشن‌ها شکل گرفت تا اینکه هفته گذشته در حالی که یک ماه از رسانه‌ای شدن نامه معاون قوه قضاییه می‌گذشت که وزارت ارتباطات خبر از امضای تفاهم‌نامه‌ای بین شرکت ارتباطات زیرساخت و پژوهشگاه ارتباطات و فناوری اطلاعات، داد که بنا بر آن فاز نخست اجرای سامانه هوشمند پالایش شبکه‌های اجتماعی آغاز می‌شود.

بنا بر این خبر، این تفاهم‌نامه پس از طرح و تصویب مدل مفهومی پالایش هوشمند در کمیسیون امنیت شورای‌عالی فضای مجازی به منظور توسعه فناوری‌های ارتباطی و اطلاعاتی براساس اصول و ضوابط فرهنگی و اجتماعی کشور به مرحله اجرا در آمده است.

در این تفاهم‌نامه که بین شرکت ارتباطات زیرساخت به نمایندگی از وزارت ارتباطات و فناوری اطلاعات و پژوهشگاه ارتباطات و فناوری اطلاعات به‌عنوان مرجع پژوهشی و علمی حوزه ارتباطات و فناوری اطلاعات منعقد شده است، مقرر شد فاز نخست سامانه پالایش هوشمند فضای مجازی تا پایان خرداد سال 1394 به بهره‌برداری برسد. این پروژه برای حداقل‌سازی عوارض مدل سلبی موجود که انسداد عمومی صفحات اینترنتی را در برمی‌گیرد و با توجه به گستره درخواست‌های متعدد کاربران مبنی بر دسترسی به صفحات و اطلاعات علمی و تخصصی موجود در فضای اینترنت، طراحی و اجرایی می‌شود.

با اجرای مدل جدید، علاوه بر رفع نگرانی‌های صاحب‌نظران فرهنگی و دینی و نهادهای ذی ربط، محتوای موجود در صفحات اینترنتی شامل متن، عکس، ویدئو و غیره. براساس نیاز واقعی طیف مخاطبان در لایه‌های مختلف دسته‌بندی و مدیریت می‌شود.

با بهره‌گیری از این سامانه که به‌صورت هوشمند طراحی و اجرایی می‌شود امکان تفکیک، ممیزی و پالایش صفحات زیرمجموعه سایت‌های اینترنتی فراهم شده و این سایت‌ها به‌صورت کامل مسدود نمی‌شود. شایان ذکر است با اجرایی شدن این پروژه علاوه بر استفاده از ظرفیت علمی و دانش فنی شرکت‌های دانش بنیان و مراکز علمی و دانشگاهی کشور در راستای بومی‌سازی فناوری‌های نوین ارتباطی، انقلابی در مسیر صیانت فرهنگی و اجتماعی فضای مجازی کشور صورت می‌گیرد.

رضا غلامی، کارشناس رسانه‌های نوین درباره هوشمند شدن نرم‌افزار فیلترینگ کشور می‌گوید: این طرح چند وقتی است که در مراحل کارشناسی بوده و حالا تصمیم اجرایی شدن آن گرفته شده است.وی افزود: این طرح این امکان را می‌دهد تا فقط محتویاتی که مغایر با عفت عمومی و قانون است فیلتر شده و سایر محتویات به کاربران عرضه شود.

غلامی، در پاسخ به این سوال که آیا این طرح روی اپلیکیشن‌های اجتماعی هم قابل اجراست یا خیر گفت: فیلترینگ هوشمند قرار است تمامی محتویات فضای مجازی را کنترل کند حتی نوشته‌ها و اطلاعات رد وبدل شده بین کاربران توسط این نرم‌افزار کنترل می‌شود تا محتویات مجرمانه در فضای مجازی اشاعه پیدا نکند و همه بتوانند از این اپلیکیشن‌ها استفاده کنند.

این کارشناس افزود: به نظر من اجرای این طرح می‌تواند بسیار مفید باشد، اگر به درستی اجرا شود.وی در پایان خاطر نشان کرد: این را همیشه باید به خاطر داشته باشیم که بهترین راه برای جلوگیری از اشاعه محتویات مجرمانه بحث فرهنگ‌سازی است که این را باید از مدارس و آموزش به کودکان شروع کرد.