همه چیز گران شد؛ به‌جز سیگار

تیتر اصلی اکثر روزنامه‌های دیروز، اعم از حامی و منتقد دولت، سخن دکتر حسن روحانی مبنی بر صفر شدن نرخ تورم در بهمن ماه بود.او این سخنان را براساس آماری ارائه داد که از سوی مرکز آمار ایران برای وی ارسال شده بود. سخنان رییس‌جمهوری برای جامعه ایران که 9 سال است با تورم لجام گسیخته مواجه است، هیجان انگیز به نظر می‌رسد، ولی واقعیت این است تورم که اندکی بالاتر از صفر است، به قیمت رکود شدید اقتصادی کنترل شده است.شاید به همین دلیل است که سخنان روحانی، واکنش‌های متفاوتی به همراه داشت. از جمله، یک مقام مسئول در مرکز آمار ایران با بیان اینکه تورم صفر‌درصدی در هیچ کجای دنیا ایده‌آل نیست، گفت: تورم ۴ یا ۵ درصدی لازمه توسعه اقتصادی است.

محمدصادق علیپور معاون اقتصادی و محاسبات ملی مرکز آمار در یک نشست خبری با تشریح جزییات نرخ تورم بهمن ماه اعلامی مرکز آمار ایران گفت: شاخص قیمت در دی ماه ۲۰۴.۱ درصد بود که در بهمن ماه ۹۳ به ۲۰۴.۲ درصد رسیده که نشان‌دهنده رشد ماهانه نزدیک به صفر درصدی تورم است. از دید وی، انتظارات تورمی کاهش یافته و تاثیرگذار بوده و اقتصاد را در حالت پایدارتر نشان می‌دهد و هر چقدر به تک رقمی نزدیک شود، اطمینان سرمایه‌گذاران بیشتر می‌شود و می‌تواند انتظارات دستمزدی را کاهش دهد و در تعیین نرخ آن تعدیل ایجاد کند.

نادر حکیمی‌پور، مدیرکل دفتر شاخص قیمت مرکز آمار ایران نیز در این خصوص گفت: آنچه امروز دغدغه مردم است، اختلاف نرخ تورم مرکز آمار ایران و بانک مرکزی نیست، بلکه این است که نرخ تورم اعلامی را در سبد کالایی خود احساس نمی‌کنند. به گفته وی، علت این موضوع این است که برداشت درستی از بحث تورم وجود ندارد. تورم به معنای گرانی نیست، هرچند با گرانی در ارتباط است، اما اگر یک کالایی در بازار گران است و ما نرخ تورم را کاهشی اعلام می‌کنیم، به معنای این نیست که قیمت کالا‌ها پایین آمده است.

درحالی‌که از بین شاخص‌های مختلف تورم، فقط تورم نقطه به نقطه بهمن نسبت به دی ماه مورد توجه قرار گرفت، شاخص‌های سالانه نرخ تورم، ارقامی حدود 15 درصد در سال اعلام شدند.آیا رییس‌جمهوری می‌خواسته با این نگاه گزینشی به آمار، تغییر رویه بزرگ در اقتصاد کشور را اعلام کند یا مسیری مشابه رییس‌جمهور قبلی را در اطلاع‌رسانی مورد توجه قرار داده است.مدیرکل دفتر شاخص قیمت‌ها در توضیح اینکه چرا رییس‌جمهور صفر‌شدن تورم ماهانه بهمن‌ماه را مورد استناد قرار داده است، گفت: درباره تورم سه شاخص اندازه‌گیری می‌شود یکی تورم سالانه است که تورم 12 ماه منتهی به یک ماه مشخص است.دیگری تورم نقطه به نقطه است که تورم یک ماه مشخص نسبت به همان ماه سال پیش است و تورم ماهانه هم تورم یک ماه نسبت به ماه قبل خودش است.شاخص تورم ماهانه که مورد استناد رییس‌جمهور قرار گرفته شاخص مهمی است. ماه‌های بهمن و اسفند ماه‌های خاصی هستند چون ما انتظار افزایش قیمت را داریم، اما این دو ماه به‌رغم اینکه اصولا ماه‌های گرانی هستند، اما تغییرات قیمت در بهمن‌ماه صفر بوده است و این شاخص مورد استناد مجریان کشور قرار گرفته است.

کدام شاخص مهم‌تر است؟

نادر حکیمی‌پور در عین حال، در جایی دیگر از سخنانش، تورم سالانه را شاخص مهم‌تری دانست و گفت: همواره درصد مشخصی از خطا در آمار پذیرفتنی است.با وجود اختلاف محدود در نرخ تورم محاسبه شده میان این مرکز و بانک مرکزی، درخصوص این آمارها همگرایی و همپوشانی وجود دارد؛ معیار اصلی شاخص نرخ تورم، آمار سالانه است که در این شاخص اختلاف بسیار ناچیزی داریم.

تثبیت نرخ تورم

گزارش مرکز آمار درخصوص نرخ تورم، توسط سازمان مادر آن یعنی سازمان مدیریت و برنامه‌ریزی به رییس‌جمهوری ارائه شد.بی‌دلیل نبود که رییس سازمان مدیریت و برنامه‌ریزی نیز در دفاع از این آمار، پا به میدان گذاشت.وی تورم در گروه خوراکی‌ها، آشامیدنی‌ها و دخانیات را در بهمن 0.5 درصد و در گروه غیر‌خوراکی و خدمات 0.3 درصد ذکر کرد و گفت: خالص تورم در بهمن صفر است. محمدباقر نوبخت در مصاحبه با واحد مرکزی خبر گفت: بنا بر گزارش مرکز آمار ایران، تورم نقطه به نقطه در بهمن امسال نسبت به بهمن سال قبل 14.4 درصد بود که تغییری نسبت به دی نداشت.

جای خالی سرمایه اجتماعی

کنترل نرخ تورم بدون توجه به سایر شاخص‌های اقتصادی، نام دیگر اقتصاد انقباضی است که محور اصلی تصمیم‌های اقتصادی دولت یازدهم بوده.این مسئله، پیامدهای اقتصادی و حتی غیر‌اقتصادی متعددی به همراه داشته است. شاخص تورم ما پایین آمده، ولی هزینه‌اش را خانوار داده و رفاه و رضایت خود را از دست داده‌ است. به عبارتی هزینه‌اش را جامعه داد و سرمایه‌اجتماعی مخدوش می‌شود.خیلی از ما می‌بینیم حتی یک تصادف کوچک در خیابان بحران ایجاد می‌کند. ولی واقعیت این است که این اضطراب‌ها منجر به مخدوش‌شدن سرمایه اجتماعی می‌شود.

بنابراین می‌بینیم که این شاخص نتیجه‌ای به ما می‌دهد که گمراه‌کننده است. اینها گفته‌های بانوی اقتصاد ایران، دکتر فیروزه خلعتبری است که در مجموع نگران بازی با آمارهای اقتصادی است؛ فرقی هم نمی‌کند کدام دولت سر کار است. بازی با آمارهای اقتصادی، پسند هیچ دولتی نبوده و نیست و اگر چنین شد، دیگر آمارهای رسمی کشور را کسی قبول نمی‌کند و گفته‌ها و روایت‌ها، جای آنها را می‌گیرند، چرا که شهروندان، تولیدکنندگان و در مجموع فعالان اقتصادی، آن را با هزینه‌های رو‌در‌روی خود مقایسه می‌کنند.

گزارش مرکز آمار را باور کنیم
یا قیمت مرغ را؟

بهمن‌ماه که نرخ تورم آن صفر درصد اعلام شده، شاهد افزایش قیمت بسیاری از کالاهای اساسی بوده‌ایم. مهم‌ترین کالا در فهرست گران شده‌ها، مرغ است.محمد یوسفی رییس هیات‌مدیره انجمن صنفی پرورش‌دهندگان مرغ گوشتی کشور در مورد دلایل افزایش قیمت گوشت مرغ، گفته: در چند ماه اخیر که قیمت هر کیلوگرم مرغ به حدود ۴۵۰۰ تومان کاهش یافته بود و مرغداران متحمل ضرر و زیان فراوانی شدند، برخی از مرغداری‌ها واحد تولیدی خود را تعطیل کردند و به همین دلیل تا حدودی تولید مرغ کاهش یافت.

به دنبال این مسئله، مرغ در بازار کاهش یافت و قیمت آن تا 7000 تومان بالا رفت.قیمت آجیل هم جهش قابل توجهی را تجربه کرد، اما از دید مرکز آمار، همچنان نرخ تورم، صفر است.شاید کاهش قیمت سیگار و سایر دخانیات، رییس دولت را به ارائه آمار صفر شدن تورم تشویق کرد.