هم هنر و هم فروش در تئاتر مهم است

داستان چیست؟ و چه اتفاقی می‌افتد که برخی از تئاترها پرفروش می‌شوند و برخی دیگر از تئاترها تعداد بازیگران و عوامل پشت صحنه آن از تعداد تماشاگران آن بیشتر است؟ آیا تنها اسم کارگردان، چهره‌های مطرح تئاتری و بعضا سینمایی باعث فروش کار می‌شود؟ یا نه خلاقیت گروه نجات‌دهنده یک گروه نمایشی است؟ باید گفت که هیچ قانون و قاعده‌ای برای پرفروش شدن یا پر مخاطب شدن نمایش وجود ندارد، مگر یک کار خوب. البته کارگردان‌ یک موضوع دیگر هم در این رابطه مطرح می‌کند؛ سالن نمایش. به عبارت دیگر موقعیت جغرافیایی سالن نمایش، امکاناتش در جذب تماشاگر به فاکتورمهمی تبدیل می‌شود.

البته باید گفت که تمام این موارد را می‌توان با مثال‌های عینی تکذیب کرد. چه بسیار نمایش‌هایی که افراد حرفه‌ای در آن حضور داشتند اما کار نفروخته و برعکس آن هم صادق بوده. کارهای خلاق دانشجویان تئاتر چنان پرمخاطب شده که کار به تمدید چند باره یک نمایش کشیده شده ‌است. همچنین نمایش‌هایی که در سالن اصلی تئاتر‌شهر، تالار وحدت با حضور عوامل حرفه‌ای روی صحنه رفته و در نهایت نه تنها نتوانسته دستمزد بازیگران حرفه‌ای خود را بپردازد، بلکه هزینه‌های اولیه کار همانند دکور و لباس را هم در نیاورده‌ است. در حالی‌که آن سوتر یک گروه جوان در جای دوری همچون فرهنگسرای نیاوران یا تماشاخانه‌های تازه تاسیس، نمایشی را روی صحنه برده که هم فروش مناسبی داشته و هم تماشاگران راضی از سالن بیرون رفته‌اند، درست برخلاف نمونه‌های بالا که مخاطب فکر کرده حیف از هزینه و زمانی که هدر داده‌ است.

حال بیایید به شرایط ایده‌آل فکر کنیم؛ تئاتری حرفه‌ای که می‌تواند پرفروش و پرمخاطب هم باشد. اما کارگردان و دستیارش باید هم به تئاتر فکر کنند و هم به فروش نمایش تا دخل و خرج باهم بخواند. شاید مهم‌ترین نکته را در این میان حضور یک مدیر تولید یا مشاور اقتصادی درست باید دانست، کسی که از علم اقتصاد، نحوه فروش و تبلیغات به درستی اطلاع داشته‌‌باشد و بداند که چه عواملی باعث فروش تئاتر می‌شود. البته حضور این شخص به این معنی نیست که هر تئاتری می‌فروشد، بلکه حضور این شخص در کنار یک کار حرفه‌ای و متناسب با نیازهای مخاطب باعث آسودگی خیال کارگردان و گروه می‌شود.

گرچه چندی است که مدیر تولید و تهیه‌کننده در تئاتر حضور جدی‌تر یافته، اما به نظر می‌رسد که تعداد این افراد کم‌تر از انگشتان یک دست است. افرادی که این روزها در گروه‌های حرفه‌ای مشغول فعالیت هستند که نه یک گروه، بلکه چندین گروه را همزمان با هم می‌گردانند. به نظر می‌رسد که نقش مدیر تولید را باید جدی گرفت، ایجاد دوره‌های تخصصی تولید تئاتر، اقتصاد تئاتر امری است که باید جدی گرفته شود. در این صورت حضور مدیر تولید حرفه‌ای که هم به اقتصاد تئاتر آشنا است، برای کارگردان حرفه‌ای و حتی کارگردان تازه‌ وارد امنیت‌خاطر را به دنبال دارد، امری که باعث می‌شود کارگردان‌ها با خیال آسوده به تئاتر و آفرینش هنری فکر کنند و مسائل اقتصادی را به شخص دیگری واگذارند تا آنها به دخل و خرج، دستمزد بازیگران و اجاره سالن فکر کنند.

* روزنامه‌نگار هنری