هزینه‌ های چاپ و نگهداری اسکناس

اینکه چاپ اسکناس متحمل هزینه است، بدیهی و مسلم است.پول چیزی فرا‌تر از یک ابزار برای مبادله است.امروزه صد‌ها سال از ابداع پول‌های کاغذی می‌گذرد.پول کاغذی در آغاز جایگزین سکه‌های طلا و با ارزشی مشخص بود.ما هر روز با پول کاغذی یا اسکناس سروکار داریم.در پس هر اسکناس با هر ارزش پولی، فرآیندی برای چاپ و تولید آن نهفته است.به مرور زمان از گذشته تا به حال، تکنولوژی‌های مختلفی به کار گرفته شده که اسکناس‌هایی با ضریب اطمینان بالا تولید شود.

اسکناس‌هایی که به راحتی جعل نشوند و افراد سودجو به راحتی نتوانند تقلب کنند.پول‌های کاغذی با ویژگی‌های مختلف امنیتی به چاپ می‌رسند.ویژگی‌هایی مثل طراحی و نوشته‌های روی اسکناس، میکرو چاپ، شماره سریال، نوار‌های ماورای بنفش و نخ امنیتی از جمله این ضرایب امنیتی هستند که گاهی با چشم دیده نمی‌شوند و برای شناسایی نیاز به دستگاهی مخصوص دارند.انواع مختلفی از جوهر‌ها برای چاپ اسکناس استفاده می‌شوند.

مانند جوهر‌هایی که ماندگاری طولانی دارند یا جوهر‌هایی که در نور مادون قرمز تغییر رنگ می‌دهند.کنترل جوهر و رئولوژی (جریان جوهر) در فرآیند چاپ بسیار مهم و مبحثی فوق‌العاده پیچیده است.علاوه بر ضریب اطمینان، مقاومت و دوام اسکناس هم اهمیت بالایی دارد. اسکناس باید در برابر خاک و مواد شیمیایی و رطوبت با دوام باشد.

پس می‌بینیم که فرآیند چاپ اسکناس هزینه و تکنولوژی می‌طلبد.فدرال رزرو یا بانک مرکزی ایالات متحده آمریکا از سال 1913 با هدف نظارت بر عملیات بانکی تاسیس شد. هر ساله هیات‌مدیره این مراکز، با همکاری رئیس خزانه‌داری و چاپ پول هزینه‌های تولید پول رایج را برآورد و اعلام می‌کنند.در اروپا نیز بانک مرکزی اروپا و بانک‌های مرکزی ملی کشور‌ها مسئول یکپارچه‌سازی اسکناس یورو هستند.این مراکز هم سالانه گزارشی از هزینه‌هایی که صرف تولید و چاپ واحد پول رایج در اروپا می‌شود را ارائه می‌کنند.

چاپ اسکناس‌های به مراتب مطمئن‌تر و امن‌تر هزینه‌های بسیاری بر بانک‌های مرکزی تحمیل می‌کند.در سال مالی 2014، دفتر چاپ و نشر آمریکا اعلام کرد که 6.9 میلیارد اسکناس به ارزش کلی 130.1 میلیارد دلار به چاپ رسانده است.بنا بر همین گزارش این دفتر روزانه 24.8 میلیون اسکناس تولید کرده است.

این میزان ممکن است برای وارد شدن به بودجه کشور زیاد به نظر برسد ولی جالب است بدانید بیش از 90 درصد از این اسکناس‌ها به منظور جایگزینی با اسکناس‌های در گردش یا کهنه از رده خارج شده وارد بازار می‌شوند. به هر حال این فرآیند متوقف نمی‌شود.دفتر چاپ و نشر پول، سال 2015 تصمیم داشت 7.2 میلیارد اسکناس با ارزش 188.7 میلیارد دلار چاپ کند.

به عبارتی میزان چاپ اسکناس را 20درصد نسبت به سال گذشته (2014) افزایش دهد.این تنها بخشی از پول در گردش در کشور است. حدود 1.37 تریلیون که درتاریخ 4 ژوئن 2015، 1.32 تریلیون آن در ذخیره فدرال بوده است.در سال 2015 دفتر چاپ و نشر اسکناس حدود 6.6 میلیارد اسکناس چاپ کرده است.یا به بیانی دیگر روزانه حدود 24.8 میلیون به ارزش 560 میلیون دلار اسکناس چاپ شده است.

دولت برای تولید اسکناس متحمل چه هزینه‌ای می‌شود؟

 واضح است که تولید اسکناس‌هایی با ارزش بیشتر هزینه کمتری در بر دارند در حالی که اسکناس‌هایی با ارزش کمتر بیشتر از ارزش خود هزینه می‌برند.اما ببینیم برای چاپ اسکناس چه هزینه‌هایی به وجود می‌آید.همان‌طور که گفتیم امنیت و دوام و مقاومت اسکناس مهم است.این دوام در فرآیند تولید به کمک مواد اولیه تامین می‌شود.

در یک سال مالی، به طور تقریبی روزانه 8.9 تن جوهر برای اسکناس هزینه می‌شود.هر برگه اسکناس شامل حدود 75 درصد پنبه و 25 درصد کتان و الیاف ابریشمی است.به علاوه، ابزار‌های امنیتی مثل فلوئورسنت‌ها و الیاف قرمز و آبی و رنگ‌هایی با فرمول‌های سری در تولید اسکناس ضروری هستند. به‌تازگی برخی كشورها مثل استرالیا، بلغارستان، تایلند و دیگر كشورها از پلیمری برای چاپ اسكناس‌های‌شان استفاده می‌كنند.اسكناس‌های پلیمری هم طول عمر بیشتری دارد و هم امنیت بالاتری برای دارنده آنها تضمین می‌كند.

با این همه هزینه و تلاش دولت‌ها برای تولید و چاپ اسکناس، وظیفه شهروندان چیست؟ طول عمر متوسط یک اسکناس یک دلاری حدود 3.5 سال است.پول رایج به‌صورت اسکناس و سکه در دست مردم در گردش است و به مرور دچار استهلاک و کهنگی می‌شود.اما بهتر است برای صرفه جویی در هزینه‌های دولت، نکاتی را رعایت کنیم.نقاشی کشیدن و نوشتن روی اسکناس‌ها، پاره کردن، مچاله کردن، چسباندن اقلام بر روی اسکناس و سوراخ کردن از جمله اقداماتی است که عمر اسکناس را کاهش می‌دهد.

البته امروزه با به کار‌گیری روش‌های نوین پرداخت الکترونیکی، اسکناس و پول کاغذی کمتری مورد استفاده قرار می‌گیرد.اما به هر حال دولت مجبور است اسکناس‌های نو را جایگزین اسکناس‌های کهنه کند و این برای دولت هزینه‌بر است.