مسکن، حریف رقیبش نشد

افزایش قیمت 81 درصدی مسکن در سال 86 نخستین و تاثیرگذارترین نشانه تغییر کاربری این کالا که سهم 40 درصدی از سبد خانوار را دارد، بود. مسکن در 10 سال گذشته با تغییر کاربری از کالای مصرفی و اجتماعی به کالای سرمایه‌ای تبدیل شد و با این کاربری جدید بازار خوبی برای سرمایه‌گذاری محسوب می‌شد و تا قبل از رکود عجیبی که از اواخر سال 91 گریبانش را گرفته است، مسکن محل سرمایه‌گذاری امن و قابل اعتمادی برای سرمایه‌گذاران و انبوه‌سازان بود.
اما مسکن هم مانند سایر صنایع و بازارها تحت تاثیر بحران اقتصادی به رکودی عمیق فرورفت به طوری که انبوه‌سازان حرفه‌ای حوزه ترجیح دادند سرمایه خود را در بازار رقیب بخوابانند و سپرده‌گذاری در بانک‌ها و گرفتن سودهای 25 درصد به بالارا سرمایه‌گذاری امن‌تر و با سوددهی بیشتر بدانند.
در حالی که نیاز بازار مسکن سالانه ساخت بیش از یک میلیون و 500 هزار واحد مسکونی است اما انبوه‌سازان می‌گویند در حال حاضر این درصد ساخت‌و‌ساز این روزها به کمتر از پنج درصد رسیده است و انبوه‌سازان ترجیح می‌دهند در بازار دیگری سرمایه‌گذاری کنند. بازار مطمئنی مانند بانک!
فعالان بازار از فرار انبوه‌سازان از سرمایه‌گذاری در حوزه مسکن و افتتاح حساب‌های سپرده‌گذاری در بانک‌ها در دو سال گذشته می‌گویند، از اینکه انبوه‌سازان در دوره رکود بازار مسکن و غیبت غیر‌موجه حمایت‌های دولتی از ساخت‌و‌ساز مسکن دست کشیدند.

سودهای بالا دمار از روزگارمان درآورد
مسکن، ارز و طلا سه بازار سنتی کشور محسوب می‌شوند که تاکنون هیچ بازار دیگری به اندازه این سه بازار نتوانسته نظر سرمایه‌گذاران عام و خاص، خرد و کلان را جلب کند اما جالب اینجاست که در دوران رکود اقتصادی کشور هر سه این بازارها برای سرمایه‌گذاران غیر‌اقتصادی شد البته هرچند دولت اصرار داشت بازار سرمایه را جایگزین این بازارهای مبتلا به رکود کند اما با افت 20 هزار واحدی شاخص در طول کمتر از 9 ماه گذشته، کسی پی ریسک سرمایه‌گذاری در این بازار را به تن خود نمالید و اصرار دولت هم نتیجه‌ای نداد اما در این بازه زمانی بانک‌ها توانستند با ارائه سودهای کلان نقدینگی سردرگم بازار را به سمت خود جذب کنند. حال در این بین بازاری مانند مسکن بیشترین آسیب را دید.
مجتبی بیگدلی، کارشناس بازار مسکن و یکی از انبوه‌سازان استان تهران در گفت‌وگو  با «فرصت امروز» با بیان اینکه سود‌های 30 درصدی سپرده‌های بانکی دمار از روزگارمان درآورد، گفت: در همه جای دنیا وقتی بازار و صنعتی دچار رکود می‌شود، دولت مشوق‌هایی را برای افزایش انگیزه سرمایه‌گذاری و افزایش سهم مشارکت بخش خصوصی در نظر می‌گیرد این در حالی است که در کشورمان پس از اینکه مسکن دچار رکود شد، نه تنها دولت هیچ حمایت و تسهیلاتی را برای حمایت از بخش خصوصی اعمال نکرد بلکه بانک‌ها با ارائه سودهای عجیب و غریب و غیر‌منطقی توجه سرمایه‌گذاران را به خود جلب کردند.
وی ادامه داد: وقتی که هیچ توجیهی برای سرمایه‌گذاری در بخش مسکن وجود نداشت و مسئولان هم به این موضوع واقف بودند که عدم ساخت‌و‌ساز در بخش مسکن و کاهش عرضه افزایش قیمت را به همراه دارد، بانک‌ها ارائه سودهای 30 درصد سپرده‌گذاری قاپ سرمایه‌گذاران این بخش را دزدیدند و دولت هم هیچ واکنشی نشان نداد.

سود بانکی به سود سرمایه‌گذاری می‌صرفد
هرچند زمزمه کاهش سود سپرده‌های بانکی از اواخر سال گذشته مطرح شد و در سه ماه اول سال جاری این موضوع به مصوبه قانونی تبدیل و به تمام بانک‌ها ابلاغ شد اما بانک‌ها همچنان جذابیت سودهای سپرده را دارند و با همین جذابیت، سرمایه‌گذاران زیادی را از بازارهای مختلف از بازار سنتی ارز و طلا و مسکن گرفته تا بازار ابزار نوین و مدرن سرمایه قانع کرده‌اند که در این شرایط اقتصادی بانک تنها محلی برای سرمایه‌گذاری بدون ریسک و با سوددهی معقول است.
 محمود شعربافی، عضو هیات‌مدیره کانون سراسری انبوه‌سازان در گفت‌وگو با «فرصت امروز» با بیان اینکه برای سرمایه‌گذاران حوزه سرمایه‌گذاری دیگر فرقی ندارد و هر بازاری که سود داشته باشد، روی همان بازار سرمایه‌گذاری می‌کنند، گفت: در حال حاضر نه بازار ارز، نه بازار طلا، نه بازار مسکن و زمین و نه بازار آهن توجیه اقتصادی ندارد بنابراین سرمایه‌داران چاره‌ای جز ذخیره سرمایه خود در بانک‌ها ندارند.
وی ادامه داد: در حالی که بازار مسکن هیچ جذابیتی برای سرمایه‌گذاری ندارد، دولت به انبوه‌سازان تسهیلاتی با بهره 26 تا 30 درصدی پیشنهاد می‌کند که قطعا به‌صرفه نیست. این در حالی است که وقتی مردم قدرت خرید خانه ندارند دولت باید تسهیلات یارانه‌دار به انبوه‌ساز بدهد تا انبوه‌ساز هم خانه را با قیمت تمام‌شده به مصرف‌کننده نهایی عرضه کند نه اینکه برای ضرر کمتر خانه را به بیشترین قیمت بفروشد.
همچنین جواد خوانساری، عضو هیات‌مدیره کانون سراسری انبوه‌سازان در گفت‌وگو  با «فرصت امروز» با اشاره به اینکه انبوه‌سازان توان ریسک در بازار مبتلا به رکود مسکن را ندارند، گفت: در حال حاضر سودهای سپرده‌های بانکی بیشتر از سود سرمایه‌گذاری در بانک‌هاست و انبوه‌سازان ترجیح می‌دهند فعلا سرمایه خود را بخوابانند تا تکلیف بازار مشخص شود.
وی با بیان اینکه در حال حاضر بانک به یک رقیب توانمند و قوی مسکن تبدیل شده است، ادامه داد: امروز در تمام کشورهای توسعه‌یافته سود سپرده‌های بانکی نزدیک به صفر است و به همین دلیل است که تولیدشان همواره در رونق بوده اما در ایران آن قدر ریسک سرمایه‌گذاری افزایش یافته که سرمایه‌گذاران به سود بانکی قانع هستند.
خوانساری افزود: در حال حاضر یک انبوه‌ساز و یک سرمایه‌گذار بخش مسکن پس از مدت طولانی دوندگی می‌تواند از تسهیلات بانکی، آن هم با سود بین 26 تا 30 درصد بانکی استفاده کند، دو سال هم پروسه ساخت طول می‌کشد و در حالت خوشبینانه یک سال هم پروسه فروش انبوه‌ساز را درگیر خود می‌کند حال در این مدت سرمایه انبوه‌ساز 3 سال راکد مانده و سود 30 درصدی هم بابت تسهیلات پرداخته است اما تمام اینها در حالی است که بازار خریدار ندارد.
وی ادامه داد: حال که انبوه‌سازی باید تمام این مشکلات را متحمل شود راه دیگری دارد؛ اینکه بدون ریسک سرمایه خود را در بانک ذخیره و سود 30 درصدی را دریافت کند.  خوانساری با بیان اینکه سرمایه‌داران از سرمایه‌گذاری در حوزه‌های مختلف می‌ترسند، گفت: با توجه به رکودی که بازار را گرفته و عدم تضمین دولت برای بازگشت سرمایه واقعا سرمایه‌گذاری در این شرایط جرات می‌خواهد. از طرفی دیگر بانک‌ها خودشان به یک قطب تجاری تبدیل شده‌اند و در حالی که سرمایه‌گذاران بخش خصوصی توان سرمایه‌گذاری و جرات ریسک ندارند، بانک‌ها در هر حوزه‌ای توانستند سرمایه‌گذاری کردند و جایی برای دیگران باقی نگذاشتند.