مداد ایرانی؛ رویای دوردست کودکان ایرانی

بدون تردید اغلب ما به‌خصوص متولدین دهه 50شمسی، در دوران تحصیل یا کودکی خود تجربه نقاشی کردن با مداد رنگی‌های سوسمارنشان یا دیگر برندهای مطرح را داشته و گروهی هم داخل جعبه خاطرات‌شان گاهی اوقات این تجربه نوستالژیک را بارها و بارها با به دست گرفتن این مدادها مرور می‌کنند.به هرحال شاید استفاده از یک مداد رنگی نرم و خوب به نوعی تأثیر قابل توجهی در به تصویر کشیدن ذهنیت کودکان و نوجوانان یا حتی در دنیای حرفه‌ای افراد داشته باشد. ولی این تنها تأثیر مداد، به‌ویژه از نوع رنگی آنها نیست، چون در میان این رشته‌های چوبی رنگارنگ صدها بلکه هزاران فرصت تولیدی و شغلی نهفته است و ایران نزدیک به چهار دهه است تجارب قابل قبولی در این زمینه به دست آورده، اما به دلیل کم‌توجهی به امر تولید، از اوایل دهه 90شمسی واردکننده این نوع لوازم‌التحریر شده و میلیاردها ریال سرمایه‌گذاری و هزاران فرصت شغلی را از دست داده است.

به صورتی که براساس آمارهای موجود گمرک جمهوری اسلامی ایران تنها از شهریور 1393 تا مهرماه 94 نزدیک به یک میلیون و 700هزار قراص  (هر قراص معادل 144عدد است) مداد از کشورهای مختلف جهان وارد ایران شده که با توجه به ابعاد بسته‌بندی و فضای مورد نیاز این حجم واردات در واقع 130کانتینر، مداد وارد شده است.

دست‌اندرکاران صنفی و حتی کارشناسان اقتصادی براین باورند که در صورت توجه مسئولان به تولید این‌گونه محصولات نه‌تنها ایران می‌تواند صادرکننده مداد رنگی در منطقه باشد، بلکه به نوعی امکان تبدیل شدن به پایگاهی برای تأمین نیازهای برندهای معتبر بین‌المللی هم باشد که این روند سرمنشاء ارزآوری و اشتغال‌زایی می‌شود.

تنها 3تولیدکننده فعال داریم

سیدضیاء‌الدین جلالیان، مدیرعامل شرکت پارس مداد درباره تعداد کارخانه‌های تولیدی مداد رنگی در ایران به  «فرصت امروز» می‌گوید: در حال حاضر سه شرکت تولیدی مدادهای چوبی در کشورمان فعال هستند که عبارتند از پارس‌مداد، زگال شمال و پارس تحریر. اما نکته مهم در این زمینه بحث فعالیت فعلی این کارخانه‌ها است. جلالیان در ادامه ضمن تأکید بر شرایط نامساعد این کارخانه‌ها می‌افزاید: شاید در اوایل فعالیت هر یک از این کارخانه‌ها که سرمنشاء اشتغالزایی گسترده‌ای بود، تحرک اقتصادی قابل توجهی در این مراکز دیده می‌شد اما امروز با توجه به اینکه واردات گسترده‌ای که در زمینه انواع لوازم‌التحریر صورت می‌گیرد، بیشتر تولیدکنندگان مدادهای رنگی شاید با کمتر از یک سوم ظرفیت تولید خود مشغول به فعالیت هستند و باقی ظرفیت تولید آنها خاک می‌خورد.

وی درباره توان تولیدی این مجموعه‌های صنعتی تصریح می‌کند: در اوایل دهه هفتاد که شاید تعداد دانش‌آموزان کشورمان بسیار بیشتر از امروز بود و میزان تولید نیز افزایش داشت، تولیدی‌های نام برده شده تمام نیازهای بازار داخلی را تأمین کرده و هیچ وارداتی انجام نمی‌شد که این توان همین امروز نیز وجود دارد. به صورتی که نه‌تنها امکان تأمین نیاز بازار را داریم بلکه در صورت ایجاد شرایط مناسب صادرات نیز خواهیم داشت اما امروز همه مسائل علیه تولید است و این تعداد تولیدکننده‌ای هم که درحال فعالیت هستند با توجه به سابقه و برندی که برای خود ایجاد کرده‌اند، روزگار سپری می‌کنند.

فقط چوب وارد می‌کنیم

جلالیان میزان وابستگی صنعت تولید مداد رنگی ایران به خارج از مرزها را همانند دیگر تولیدکنندگان مطرح جهان دانست و گفت: همان‌طور که برندهای معتبر جهان مثل فابرکاستل، استدلر و سایر برندها برای تولید نیازمند واردات چوب از جنوب شرق آسیا هستند، ایران نیز فقط واردکننده چوب از این مناطق است و دیگر هیچ نیازی به مواد اولیه خارجی نداریم.

وی با اشاره به مواد مورد نیاز تولید مداد رنگی افزود: به‌طور کلی موارد مورد نیاز تولید مداد رنگی، چوب، چسب، مواد رنگی  (مغزی) مداد است و پس از آن برای بسته‌بندی به برخی مواد دیگر هم نیاز داریم و همان‌طور که قبلا نیز اشاره شد، تمامی این مواد به جز یک قلم که همان چوب است در بالاترین سطح استاندارد و کیفیت داخل کشورمان وجود دارد و امروز مورد استفاده قرار می‌گیرد. به اعتقاد این مدیر صنفی کم بودن وابستگی تولید مدادرنگی ایران مزیتی قابل توجه در رقابت بازار با برندهای خارجی است که تولید این نوع لوازم‌التحریر در صورت مهیا بودن شرایط و رونق اقتصادی به صرفه بوده و ارزش افزوده 35درصدی را در پی دارد.

فرصتی که از ایران پرکشید

این فعال صنفی در ادامه با تأکید بر توان تولیدی کشورمان افزود: مجموعه پارس مداد چندین سال تحت لیسانس فابرکاستل مدادهای سوسمارنشان را تولید و روانه بازار می‌کرد و یکی دیگر از کارخانه‌های کشورمان تولیدکننده مدادهای استدلر در کشورمان بود که بیانگر توانمندی و وجود استاندارد‌ها در ایران است. بنابراین کیفیت و توانمندی تولید‌‌ ما در زمینه مدادهای رنگی آنچنان است که چندی پیش مدیرعامل برند معتبر فابرکاستل که سرزده از مجموعه تولیدی پارس مداد بازدید انجام داد به صراحت اعلام کرد:  «باور نمی‌کنم خارج از خاک آلمان بتوان مداد رنگی با این کیفیت تولید کرد.‌»‌ ‌

جلالیان گفت: همین توانمندی باعث شده بود تا برندهای معتبری چون استدلر و فابرکاستل برای عقد قرارداد تولید برندهای‌شان در ایران پیشگام شوند اما به ناگاه با آزاد شدن واردات کالاهای گروه دهم، این فرصت از ایران پرکشید. به صورتی که این تولیدکنندگان می‌توانستند با استفاده از قانون یادشده به راحتی ارزش افزوده تولید مداد رنگی و ایجاد شغل را داخل آلمان نگه دارند و به جای سفارش دادن به تولیدکنندگان ایرانی محصول نهایی را به کشورمان صادر کنند، درحالی که اگر مسئولان به این نکته توجه می‌کردند نه‌تنها اشتغال ایجاد می‌شد بلکه ایران می‌توانست برندهای یادشده را به دیگر کشورها نیز صادر کند.

مدیرعامل پارس مداد موضوع صادرات مداد رنگی را در کشورمان بسیار کم‌رنگ دانست و تصریح کرد: با توجه به اینکه هیچ حمایت اصولی یا مناسبی در این زمینه از سوی مسئولان وجود ندارد، صادرات نداریم به جز مواردی که بازرگانان کشورهای عراق و افغانستان یا برخی از کشورهای آسیای میانه به صورت موردی از بازار ایران خرید کرده‌اند.

تجهیزات مورد نیاز برای تولید

وی درباره تجهیزات مورد نیاز تولید مدادرنگی به  «فرصت امروز» می‌گوید: اگر به دنبال راه‌اندازی یک خط تولید اصولی و همچنین قابل‌اعتماد هستیم بهترین گزینه این است که از ماشین‌‌آلات اروپایی استفاده کنیم.دقیقا اتفاقی که اکنون در کارخانه پارس‌مداد افتاده است یعنی خط تولید پارس‌مداد همان خط تولید برند معتبر خود آلمان است و به همین دلیل بهره‌وری بالایی در این زمینه وجود دارد. درحالی که اگر سراغ ماشین‌آلات چینی برویم باید منتظر کیفیت پایین‌تری باشیم.

به گفته این فعال صنفی دستگاه‌های برش، پرس، پلیش، تجهیزات کنترل کیفیت، بسته‌بندی و. . . از جمله تجهیزات اولیه مورد نیاز در این نوع تولید است و اگر کارگاهی تصمیم به تکمیل خط تولید داشته باشد، می‌تواند برای بسته‌بندی دستگاه چاپ نیز داشته باشد، اما اغلب کارخانجات ایرانی با استفاده از امتیازات برون‌سپاری به‌خصوص در شرایط فعلی اقتصاد بسته‌های کاغذی یا فلزی خود را تأمین می‌کنند.

اصل کار سرمایه ‌در گردش است

جلالیان در ادامه به سرمایه مورد نیاز احداث یک واحد تولیدی استاندارد اشاره کرده و می‌گوید: اگر فردی تصمیم به سرمایه‌گذاری در این زمینه داشته باشد، بهتر است با استانداردهای قابل قبولی وارد میدان تولید شود و برای رسیدن به این استانداردها به 4 تا 5میلیون یورو سرمایه ارزی نیاز دارد. اما نکته اصلی سرمایه در گردش برای ادامه فعالیت واحد‌های صنعتی است که در شرایط فعلی کارگاهی که توان تولید 200هزار قراص مداد در سال را داشته باشد مجموعا برای تجهیزات، کارگاه و سرمایه در گردش نیازمند 50میلیارد تومان نقدینگی است.

وی همچنین اشتغال‌زایی تولید مداد را قابل‌توجه دانسته و می‌افزاید: پارس‌مداد با ظرفیت تولید 1/5میلیون قراص مداد در سال  (200میلیون عدد) در ابتدای کار 280نفر پرسنل را در سه شیفت کاری در اختیار داشت اما از آنجا که قبلا نیز اشاره شده اکنون تقریبا با 30درصد ظرفیت درحال تولید است و تقریبا 80نفر کارگر در بخش‌های مختلف را به کار گماشته است.

این فعال صنفی در پایان به یکی از سیاست‌های تولیدی برای کسب سهم بیشتر از بازار را در تنوع برند دانست و تصریح کرد: سیاستی که بسیاری از تولیدکنندگان مطرح جهان برای دست‌یابی به سهم بیشتر از بازار در پیش گرفته‌اند، تنوع برند است؛ به‌صورتی که یک برند مادر و اصلی را ایجاد کرده و در کنار آن همان کارخانه و تولیدکننده برندهای متفاوتی را معمولا با کیفیت مشابه اما نام‌های گوناگون روانه بازار می‌کند تا به این ترتیب با استفاده از تنوع‌طلبی بشر بتواند تعداد بیشتری از مشتریان را به دست بیاورد.