كابوس بولیواری

سقوط قیمت نفت اقتصاد بسیاری از كشورهای جهان را تحت تاثیر قرار داده ‌است، از تولیدكنندگان و صادركنندگان تا سرمایه‌گذاران و واردكنندگان. اما در میان همه اینها، یك كشور در آمریكای لاتین این روزها بحرانی‌ترین دوران خود را می‌گذراند. سقوط قیمت نفت دولت ونزوئلا را در آستانه سقوط قرار داده و مردم این كشور را با بحران تامین مواد‌غذایی و سوخت روبه‌رو كرده‌است. بیش از 90‌درصد از درآمد‌های دولت ونزوئلا از پول فروش نفت تامین می‌شود. یك سوم شدن قیمت نفت طی یك سال گذشته موجب كسری بودجه، تورم 141‌درصدی و افزایش 254‌درصدی قیمت مواد‌غذایی شده ‌است.

كسری تجاری 782‌میلیون دلاری این كشور و بدهی‌های سنگین آن، دولت را در آستانه ورشكستگی قرار داده‌است.با روند كاهشی قیمت نفت، این كسری بیشتر هم خواهد شد. 90‌درصد از درآمد نفتی دولت ونزوئلا در سال آینده باید صرف پرداخت بدهی‌هایش بشود. صف‌های طولانی مقابل فروشگاه‌های مواد‌غذایی و قفسه‌های خالی و اضطراب مردم، تصاویری است كه این روزها از ونزوئلا به جهان مخابره می‌شود.

اما چرا در میان همه كشورهای متاثر از نفت، ونزوئلا دچار چنین بحرانی شده‌است؟ پاسخ را نه در امروز كه در تحولات یك دهه گذشته این كشور باید جست‌وجو كرد. همان‌گونه كه اكنون تصاویر صف‌های طولانی مقابل فروشگاه‌های مواد‌غذایی و قفسه‌های خالی و كمبود دارو، جهان را درباره ونزوئلا متعجب و سرگرم كرده، یك دهه پیش غرفه‌های توزیع رایگان مواد‌غذایی و محصولات كشاورزی كه در دولت هوگو چاوز برپا شده‌بود، باعث توجه رسانه‌های جهان به این كشور می‌شد.

چاوز كه با شعار انقلاب بولیواری (رهبر چپ‌گرا و قهرمان استقلال آمریكای لاتین) با محبوبیت بالا به قدرت رسید و یك دهه حكومت كرد، سیاست اقتصادی نداشت. برخلاف برزیل كه یك دهه گذشته را به نوسازی و تغییر اقتصاد و سیاست‌گذاری‌های جدید در حوزه بهداشت و آموزش گذراند، ونزوئلا یك دهه گذشته را با خرج كردن پول نفت طی كرد. خرج كردن پول نفت از طریق پرداخت یارانه مواد‌غذایی و سوخت و پول نقد به مردم، راحت‌ترین كاری است كه یك دولت می‌تواند در اداره كشور انجام دهد. چاوز با پول نفت طبقه فقیر ونزوئلا را تكان داد و احیا كرد.

همین طبقه به پایگاه رأی جانشین چاوز تبدیل شد و نیكلاس مادورو بدون هیچ تجربه اجرایی و سیاسی از سندیكای اتوبوسرانی به كاخ ریاست‌جمهوری رسید. اما در این سه سالی كه از حضور او در این سمت می‌گذرد، دیگر از نفت 140 دلاری خبری نبوده كه بتواند با درآمد آن یارانه بپردازد و غذای رایگان توزیع كند.او برای پایگاه رأیی كه چاوز با پول نفت ایجاد كرده‌بود فقط می‌توانست با دهانش سوت بلبلی بنوازد كه ادعا می‌كرد از سمت چاوز پیغام آورده.

اما صدای سوت بلبلی كه از طرف روح چاوز پیغام بیاورد نمی‌تواند پول مواد‌غذایی و سوخت و هزینه‌های زندگی ونزوئلایی‌ها را تامین كند. به همین دلیل در انتخابات پارلمانی دو ماه پیش، مخالفان برای نخستین بار در 13 سال گذشته اكثریت كرسی‌های پارلمان را به دست آوردند. اكنون مخالفان دولت از تدارك برگزاری همه‌پرسی خبر می‌دهند كه قرار است در ماه‌های آینده درباره ادامه ریاست‌جمهوری مادورو برگزار شود؛ همه‌پرسی كه می‌تواند دوره ریاست‌جمهوری مادورو را ناتمام بگذارد.

کارشناس مسائل بین‌الملل