قیمت چموش ارزچگونه رام می‌شود؟

وعده مسئولان بانک مرکزی در مورد تک‌نرخی کردن ارز در پیچ و خم برنامه‌های این سازمان رو به کمرنگ شدن نهاده است. تک نرخی شدن ارز با توجه به فسادآور بودن آن، یکی از مهم‌ترین وعده‌هایی بود که در دو سال گذشته دولت بر آن تاکید کرده است؛ تاکیدی که به نظر نمی‌رسد با توجه به موانع پیش‌رو در چشم‌انداز کوتاه‌مدت رنگ واقعیت به خود بگیرد. ولی‌الله سیف، رییس کل بانک مرکزی پیش از این در این رابطه اعلام کرده بود: یکسان‌سازی نرخ ارز یکی از سیاست‌های مهم بانک ‌مرکزی است و بعد از عادی شدن روابط بین‌الملل، رفع تحریم‌ها و افزایش روابط کارگزاری بانک‌ها حتما بانک مرکزی با تمهیدات لازم در پی اجرایی‌شدن این سیاست خواهد بود. اما با ابهامات به وجود آمده در مسیر مذاکرات هسته‌ای و عمق اختلافات ایران با 1+5 معلوم نیست که سرنوشت یکسان‌سازی نرخ ارز به کجا خواهد انجامید.

بانک مرکزی محتاط است

محمد ایوبی، کارشناس اقتصادی در این باره به «فرصت امروز» گفت: واقعیت‌های بازار ارز بانک مرکزی را در مقابل سیاست تک نرخی کردن ارز محتاط کرده است. بازار ارز، بازاری است پر از دلال و نوسان‌گیر. شرایط بازار ارز را وقتی نگاه کنید می‌بینید در برخی مواقع حتی دانشجویان خارج از کشور هم به جمع نوسانگیر‌ها می‌پیوندند. همین وضعیت را در نوسانات صعودی ارز هم شاهد هستیم و می‌بینیم که حتی زنان خانه‌دار هم به بازار سرازیر می‌شوند تا از رشد قیمت ارز سودی کسب کنند. چنین بازاری که مستعد رشد حبابی قیمت‌ها است سرشار از ریسک مدیریتی است. سوار شدن بر زین بازار ارز برای بانک مرکزی کار طاقت‌فرسایی است چون این بازار به این سادگی‌ها رام نمی‌شود و ممکن است دچار بدلجی شود، بنابراین بانک مرکزی حق دارد که در برابر این بازار دست به عصا باشد.

وی افزود: در ماجرای مرکز مبادلات نگاه کنید که چگونه دلال‌ها برای بانک مرکزی خط و نشان کشیدند. این بازار سال‌هاست که به این سبک و سیاق خوکرده است. ما به‌جز یک دوره کوتاه در نیمه نخست دهه 80 مدیریت درستی را در بازار ارز شاهد نبودیم. فقط در این دوره بود که بازار ارز به درستی مدیریت و هدایت شد و نقش نوسانگیری در این بازار به حداقل رسید و ریل‌گذاری موفقی انجام شد. در نیمه دوم دهه 80 ما شاهد افزایش قیمت ارز نبودیم اما شرایطی رقم خورد که نظم منطقی پیشین به هم ریخت. در این دوره با افزایش قیمت نفت و سرازیر شدن ارز به کشور، قیمت ارز کاهشی شد اما ریل‌گذاری‌ها اشتباه بود، به همین دلیل با ورود به نیمه نخست 90، ظرفیت‌های بدلجی بازار ارز خودش را نشان داد و اقتصاد کشور را به چالش کشید.

این کارشناس اقتصادی تاکید کرد: در شرایط فعلی نمی‌توان مطمئن بود که باتوجه به این ویژگی‌های بازار ارز آیا بانک مرکزی قادر خواهد بود که ارز را تک‌نرخی کند یا خیر؟ بانک مرکزی امیدوار است که با توافق قطعی هسته‌ای این شرایط به وجود بیاید اما این توافق درحال حاضر هیچ چشم‌اندازی ندارد و باید منتظر تحولات بعدی باشیم. وی اظهار کرد: قیمت نفت یکی از گزینه‌های تاثیر‌گذار بر سیاست تک‌نرخی کردن ارز است اما در شرایط فعلی بازار نفت چشم‌انداز افزایشی ندارد و نمی‌توان در این مورد ابراز امیدواری کرد. با توجه به چالشی که در میان کشورهای نفت‌خیز منطقه وجود دارد و نقش منفی عربستان در اوپک، احتمال اینکه بازی بازیگران به نفع افزایش قیمت نفت تغییر کند، وجود ندارد. بنابراین ما همچنان با کمبود ارز در کشور روبه‌رو خواهیم بود. بانک مرکزی اگر بخواهد سیاست تک‌نرخی شدن را به اجرا بگذارد باید آنقدر ارز در دست داشته باشد که بتواند عطش بازار را در ابتدای اجرای این سیاست پاسخ دهد.

زمینه‌های تورمی این سیاست مهیا نیست

جلیل احمدی، کارشناس اقتصادی در گفت‌وگو با «فرصت امروز» در این باره گفت: یکی از زمینه‌های مهم برای تک نرخی کردن ارز، کاهش تورم است. دولت یازدهم تاکنون عملکرد خوبی را در مورد تورم داشته و توانسته است تورم 40درصدی را به 15 درصد برساند اما گزارش‌های بانک مرکزی نشان می‌دهد که شیب کاهش تورم کم شده است و دیگر دولت قادر نیست با سرعت دو سال گذشته از میزان تورم بکاهد. علاوه بر اینکه این کاهش تورم با حربه رکود اقتصادی رخ داده است اما در شرایط فعلی ظرفیت کشور برای تحمل رکود کم شده است. وی افزود: اجرای فاز سوم هدفمندی، افزایش قیمت بهای بنزین و تاثیری که این اقدام روی افزایش بهای تمام شده کالاهای تولیدی خواهد داشت همه از نشانه‌هایی است که نشان می‌دهد شیب کاهش تورم نه‌تنها کم شده که حتی ممکن است ما در ماه خرداد و تیر با افزایش یک یا 2 درصدی تورم هم مواجه شویم. بنابراین نمی‌توان به زمینه‌های تورمی تک نرخی کردن ارز امیدوار بود.این کارشناس تاکیدکرد: در مجموع عملکرد بانک مرکزی در بازار ارز مطلوب بوده است. بانک مرکزی توانسته سفته بازی را در این بازار مهار کند و دلال‌ها را به حاشیه براند اما برای تک‌نرخی کردن ارز تنها گزینه ممکن، به نتیجه رسیدن مذاکرات هسته‌ای است.

با به نتیجه رسیدن مذاکرات و ایجاد شرایط کاهنده تورم بانک مرکزی می‌تواند سیاست تک‌نرخی شدن را به اجرا بگذارد.