تا همین چند سال پیش فرش دستباف ایران به نوعی حرف اول را به لحاظ ارزآوری کالاهای غیرنفتی میزد. هم بازارهای صادراتی فعالی داشت و هم خریداران زیادی در داخل کشور، اما امروز باید بپذیریم که حال و هوای این کالای فرهنگی اصلا خوب نیست. هنوز سنتیگرایی بر این بازار حاکم است و باید قبول کنیم که به نوعی از اسب افتاده است هر چند هنوز از اصل نیفتاده باشد.
راهکارهای جدیدی باید اندیشیده شود که به تولید فرشهای ارزانتری برای بازار داخلی منجر شود. قدرت پایین خرید مردم موجب شده دیگر کسی سراغی از حجرههای فروش فرش نگیرد. این در حالی است که همگی ما از میزان علاقه مردم به این کالا آگاه هستیم.
فرش دستباف گران است و این مسئله را قبول داریم. اما این گرانی دلایل متعددی دارد.
یکی از مهم ترین دلایل این امر رکود در حوزه صادرات این کالاست. در واقع به خاطر تورمی که در داخل کشور است و به خاطر اشباع شدن بازار فرش دستباف و عدم رقابت با کشورهایی چون چین و هند، تقریبا صادرات به صفر رسیده است.
از دیگر دلایل گرانی فرش باید به گرانی دستمزدها اشاره کنم، زیرا بیش از 80درصد از هزینههای فرش مربوط به دستمزد است.
با 20درصد اضافه دستمزدی هم که دولت امسال برای کارگران در نظر گرفت، مسائل و مشکلات فرش چند برابر شده است.
از طرفی هزینههای تولید موجب شده قیمت بالا برود و از طرفی قیمت بالا موجب کاهش مشتریان داخلی شده است.
وقتی صادرات راکد باشد، فروش داخلی هم راکد میشود.حتی فرشهایی هم که خریداران میخرند، بعد از چند سال استفاده، باز به عنوان دست دوم میفروشند و خریداران این فرشهای دست دوم نیز کسی نیست جز صادرکنندگان، زیرا این فرشهای مستعمل در خارج از کشور خریدار دارند.
اما وقتی راههای صادراتی مسدود باشد، کسانی که بخواهند فرشهای خود را با فرش جدیدی تعویض کنند هم باید منتظر خریدار باشند چون کسی خریدار نیست.
برای اینکه فرش دستباف به خانههای مردم راه یابد، راهکارهایی وجود دارد؛ مثلا خرید فرشهای روستاییباف.
چون در حال حاضر فرشهایی در روستاها بافته میشوند که قیمتهای مناسبی هم دارند. فرشهای همدان و بختیاری از این جملهاند.
خانوادهها و به ویژه افرادی که قرار است زندگی مشترکی را شروع کنند، میتوانند مشتریان این فرشها باشند.
اما از آنجایی که ذائقه مصرفکننده داخلی با طرحها و رنگها و کیفیت برتر عادت کرده است، خریدار این فرشها نیستند؛ در حالی که این فرشها تفاوت قیمت اندکی با فرشهای ماشینی دارند و مردم به راحتی میتوانند آنها را خریداری کنند.
یکی دیگر از مسائل و مشکلاتی که موجب شده کلا مردم رغبتی به خرید فرش دستباف نداشته باشند این مسئله است که تولیدکنندههای فرش ماشینی همه نقشههای فرش دستباف را به راحتی کپی و از آنها در تولید محصولات خود
استفاده میکنند. قیمت کمتر این محصولات و نقش و نگار نقشههای اصلی در آنها موجب شده است خریداران ترجیح دهند که فرش ماشینی را جایگزین فرش دستباف کنند.
البته قبول دارم که مردم اطلاع زیادی از تولید فرشهای دستباف با قیمت پایین ندارند و هنوز تصور همگان بر این است که هزینههای چندین میلیونی بابت خرید فرش دستباف بپردازند.
در این زمینه تبلیغ و اطلاعرسانی هم بسیار ضعیف است. چون فروشندگان فرش دستباف بودجههای کلان تبلیغ در رادیو و تلویزیون را ندارند و در عوض برندهای فرش ماشینی حضور بسیار پررنگی در برنامههای صدا و سیما دارند.
در این حوزه باید اطلاعرسانی بیشتر و دقیقتری صورت بگیرد.