صنعت برق؛ دعوا بر سر جذابیت است یا بدهی

فعالان بخش‌خصوصی معتقدند که قراردادهای بخش برق به اصلاحاتی نیاز داشته و برخی از آنها جذابیت لازم را برای حضور بخش‌خصوصی در عرصه ندارد اما آرش کردی مدیرعامل شرکت توانیر بر این باور است که با توجه به اینکه 50 درصد نیروگاه‌های کشور در دست بخش‌خصوصی است، بنابراین قراردادهای وزارت نیرو از جذابیت لازم برای سرمایه‌گذاران برخوردار است.

«دولت روی دوش بخش‌خصوصی سوار است» این جمله‌ای است که بسیاری از فعالان بخش‌خصوصی درباره عملکرد وزارت نیرو و وضعیت قراردادهای آن مطرح می‌کنند. فعالان صنعت برق از آنجا که وزارت نیرو مهم‌ترین مشتری خدمات آنهاست، ناگزیر به پذیرش شرایط کارفرما هستند. در غیر ‌این صورت باید شغل خود را تغییر دهند. تغییر شغل هم کار بسیار دشواری است که برای شرکت‌های ریشه‌دار و با سابقه صنعت برق امکان‌پذیر نیست. از سوی دیگر بدهی 33 هزار میلیارد تومانی وزارت نیرو به پیمانکاران صنعت آب و برق و بانک‌ها هم رمقی برای فعالان بخش‌خصوصی طرف قرارداد با وزارت نیرو باقی نگذاشته است. پیمانکاران وزارت نیرو معتقدند باید در ساختار قراردادهای این وزارتخانه تغییری ایجاد شود تا جذابیت بیشتری برای حضور پررنگ بخش‌خصوصی در این حوزه فراهم شود.

اما آرش کردی، مدیرعامل شرکت توانیر در نشست خبری که روز گذشته در وزارت نیرو برگزار شد، در پاسخ به پرسش «فرصت‌امروز» درباره دغدغه‌های بخش‌خصوصی در زمینه اصلاح قراردادها و جذاب کردن آنها تأکید کرد: از سال 1375 تاکنون، 10هزار و 87 مگاوات نیروگاه در کشور توسط بخش‌خصوصی ایجاد شده‌است. 30 هزار مگاوات از 73 هزار مگاوات ظرفیت نیروگاهی نصب شده به بخش‌خصوصی واگذار شده و امسال هم قرارداد ایجاد پنج هزار مگاوات ظرفیت جدید نیروگاهی با بخش‌خصوصی منعقد شده‌است. همه اینها نشان می‌دهد قراردادها جذابیت لازم را برای سرمایه‌گذاری داشته است.

کاهش پروژه‌های اصلاح و بهینه‌سازی

اگرچه بخش‌خصوصی نگران است که واگذاری پروژه‌های صنعت برق از طریق مناقصه سبب ‌شود که تولیدکنندگان به دنبال ارائه خدمات با کیفیت کمتر و قیمت جذاب‌تر برای شرکت در مناقصه باشند و کیفیت کار در این روند قربانی شود، اما مدیرعامل شرکت توانیر بر این باور است که واگذاری پروژه به شیوه مناقصه سبب می‌شود مطلوبیت قیمت توسط بخش‌خصوصی برای حضور در بازار کار در نظر گرفته شود. وی از کاهش حجم قراردادهای اصلاح و بهینه‌سازی خطوط در هفت تا هشت سال گذشته خبرداد و آن را نقطه تهدیدی برای صنعت برق دانست.

کرد اضافه کرد: کاهش حجم این قراردادها به دلیل مسائل مالی وزارت نیرو است. در حال حاضر، به ازای هر کیلووات ساعت برق باید وزارت نیرو 78 تومان هزینه (بدون در نظر گرفتن بهای سوخت) پرداخت کند اما قیمت هر کیلووات ساعت برق با در نظر گرفتن هزینه سوخت 300 تومان است. وی در تشریح نحوه هزینه‌های تولید برق، عنوان کرد: باید به ازای تولید هر کیلووات ساعت برق 50 تومان هزینه تبدیل انرژی (تولید برق در نیروگاه) پرداخت شود. 13 تا 14 تومان هزینه انتقال و فوق‌توزیع و 11 تا 12 تومان هم هزینه برای شرکت‌های توزیع در نظر گرفته شده، این در حالی است که از مردم 60 تومان به ازای مصرف هر کیلووات ساعت برق دریافت می‌شود. ضمن آنکه امسال 2500میلیارد تومان هم به سازمان هدفمندی یارانه‌ها پرداخت کردیم. در نتیجه توانیر برای هزینه‌های جاری خود، به ازای هر کیلووات ساعت برق، 28 تومان کسری بودجه دارد.

در حالی مدیرعامل توانیر از واریز 2200میلیارد تومان اعتبار به حساب سازمان هدفمندی یارانه‌ها خبر داد که ابتدای آذرماه سال 92، وزیر نیرو از معافیت این وزارتخانه برای واریز درآمد حاصل از فروش آب و برق به حساب سازمان هدفمندی یارانه‌ها از ابتدای سال 93 خبر داده بود.

طلب 4 هزار میلیاردی و لزوم صرفه‌جویی

وزارت نیرو یک وزارتخانه همیشه بدهکار نیست و مطالباتی هم دارد. مدیرعامل توانیر از طلب 4 هزار میلیاردی این وزارتخانه از مشترکان عمده، مثل ادارات دولتی و صنایع خبر داد و گفت: این رقم تا انتهای امسال به 4500میلیارد تومان خواهد رسید. به گفته وی، صنایع و ادارات یا قبض برق خود را پرداخت نمی‌کنند یا اینکه به‌موقع پرداخت انجام نمی‌شود. کرد اضافه کرد: یک‌سوم درآمد سالانه صنعت برق تبدیل به مطالبات معوق می‌شود و ادارات دولتی سهم عمده‌ای در شکل‌گیری این مطالبات دارند.

وی همچنین بر لزوم صرفه‌جویی در مصرف برق تأکید کرد و افزود: در حال حاضر، سهم بخش خانگی 32 درصد، ادارات و بخش‌های نظامی 9 درصد، کشاورزی 16 درصد، صنعت 34 درصد، تجاری 8/6درصد و روشنایی معابر هم زیر 2درصد از کل برق تولید شده در کشور است. اگر مجموع این بخش‌ها 10 درصد (معادل هزار تا 1500 مگاوات) در مصرف برق صرفه‌جویی کنند، بدون خاموشی از پیک امسال عبور خواهیم کرد. مدیرعامل شرکت توانیر تأکید کرد: صنایع برای کمک به صنعت برق لازم نیست فعالیت‌های خود را به‌طور کامل تعطیل کنند، بلکه کافی است بخشی از مصارف خود را در ساعات اوج مصرف (یعنی ساعات بین 12:30 تا 14:30 و 20:30 تا 22:30) به ساعات دیگری منتقل کنند.

سهم 5 درصدی انرژی تجدیدپذیر از سبد انرژی کشور

کرد از توجه ویژه وزیر نیرو به توسعه انرژی‌های تجدیدپذیر در کشور خبرداد و گفت: در سال‌جاری وزارت نیرو 300 میلیارد تومان از درآمدهای توانیر را به بحث انرژی‌های نو اختصاص داده و ایجاد نیروگاه‌های تجدیدپذیر از طریق سازمان انرژی‌های نو پیگیری خواهد شد. وی افزود: درسال‌جاری با استفاده از قراردادهای بیع متقابل، برای ایجاد 900 مگاوات نیروگاه تجدیدپذیر، سرمایه‌گذار جذب شده است.

به گفته مدیرعامل توانیر، در برنامه ششم، سالانه باید هزار مگاوات انرژی پاک در کشور ایجاد شود. یعنی 5 درصد از کل سبد انرژی کشور (رقمی معادل معادل پنج هزار مگاوات) به نیروگاه‌های تجدیدپذیر اختصاص یابد. وی در پاسخ به «فرصت‌امروز» درباره اینکه در برنامه پنجم قرار بود 8 درصد سبد انرژی کشور از منابع تجدیدپذیر تأمین شود ولی در برنامه ششم این رقم کاهش یافته، بیان کرد: رشد مصرف در ایران بسیار زیاد بوده و باید با استفاده از نیروگاه‌های حرارتی متمرکز، نیازهای فزاینده پاسخ داده شود. کرد ادامه داد: نیروگاه‌های حرارتی برای ایران صرفه اقتصادی دارند اما انرژی تجدیدپذیر گران تمام می‌شود. با این وجود تأمین برق از انرژی پاک به لحاظ ایجاد محدودیت در انتشار کربن تا سال 2020 میلادی، برای کشور مهم است. متأسفانه وزارت نیرو به دلیل محدودیت‌های مالی تاکنون نتوانسته به سمت استفاده از انرژی تجدیدپذیر حرکت کند.