صنایع کوچک و متوسط محور مذاکرات با ایتالیا

روز گذشته رئیس‌جمهور در رم به هیات 100 نفره اقتصادی- تجاری ایران پیوست؛ سفری که به دعوت رسمی «متئو رنتزی‌»‌ ‌نخست‌وزیر ایتالیا انجام شد. حسن روحانی بر اساس وعده‌اش فعالان اقتصادی کشور را با خود همراه کرد تا شاید به سهم بخش غیردولتی در اقتصاد ایران تکانی بدهد. این نخستین سفر روحانی و شش وزیرش هیأت اقتصادی- تجاری ایران به یک کشور اروپایی است. نخستین سفر در کشوری کلید می‌خورد که پیشینه همکاری‌های اقتصادی و تجاری قابل توجهی با کشورمان داشته و این همکاری‌ها در سال‌های اخیر هم از سر گرفته شده است.

به گفته نایب رئیس اتاق مشترک ایران و ایتالیا، خودرو، صنایع معدنی، صنایع متوسط و کوچک، صنایع غذایی و نساجی، ماشین‌آلات و تکنولوژی محور مذاکرات بخش غیردولتی ایران با ایتالیایی‌ها خواهد بود. محمدمهدی رئیس‌زاده همراهی رئیس کل بانک مرکزی را در این سفر بهترین اقدام می‌داند. به گفته او، این مقام قرار است اجلاسی با بانک مرکزی ایتالیا و پس از آن با پنج بانک بزرگ این کشور داشته باشد. رئیس‌زاده این اجلاس را مهم‌ترین بخش این سفر و گشایشی میان بانک‌ها تعبیر کرده و به «فرصت‌امروز» می‌گوید: بانک‌های دو کشور قبلا روابط کارگزاری خوبی داشتند و با توافقی که با شرکت بیمه ساچه ایتالیا در سفر آنها به ایران انجام شد، به نظر می‌رسد خواهان ادامه همکاری‌های خوبی‌شان هستند.

نایب رئیس اتاق مشترک ایران و ایتالیا روابط گذشته اقتصادی میان دو کشور را پشتوانه‌ای برای روابط جدید دانسته و می‌گوید: عمده همکاری ایتالیایی‌ها در گذشته در بخش ماشین‌آلات و کالاهای سرمایه‌ای بود و ما هم در زمینه صنایع کوچک و متوسط به ایتالیا صادرات داشتیم. شرکت‌های ایتالیایی تا پیش از تحریم‌ها در حوزه‌های نفتی، صنایع نساجی، چرم و مواد غذایی در ایران فعالیت داشتند و پس از آن کشور را ترک کردند و امروز خواهان بازگشت به همکاری‌های گذشته هستند با این تفاوت که تحریم‌ها شرایط کار در ایران را تغییر داده است.

رئیس‌زاده در این‌باره می‌گوید: با شرایطی که تحریم‌ها به ما تحمیل کرد، توان تولید ما بالا رفت بنابراین، توان مشترک آنها برای فروش کالا پایین می‌آید ولی در طراحی و مهندسی و تکنولوژی نو آنها می‌توانند همکاری‌های خوبی با ما داشته باشند.

جذب سرمایه‌گذار خارجی در دو مرحله

به گفته این فعال اقتصادی، به دلیل محدودیت مالی این همکاری به صورت مشارکت و جلب سرمایه‌گذاری خارجی اما در چند مرحله انجام خواهد بود. رئیس‌زاده توضیح می‌دهد: در فاز یک اعتبار و فاینانس را خودشان انجام می‌دهند. با انجام این کار طبیعتا تولیدات ما می‌تواند به بازارهای خوبی راه پیدا کند، چرا که آنها بازارهای ثالثی دارند و بازاریابی را خودشان انجام می‌دهند که می‌تواند برای فروش و بازپرداخت اقساط فاینانس به ما کمک کند. در بخش فاینانس در فاز اول بهتر است این‌طور پیش برود و بعد به سرمایه‌گذاری مشترک بیانجامد.

به گفته وی، ایتالیا و آلمان همیشه در صدر شرکای ایران بوده‌اند و امروز هم در همان جایگاه قرار خواهند گرفت. به گفته رئیس‌راده، نایب رئیس اتاق مشترک ایران و ایتالیا، در فرانسه هم مذاکرات و همکاری‌ها در همین حوزه‌ها تعریف شده است اما در این کشور صنایع خودرو و هوایی غالب است در صورتی که در ایتالیا صنایع متوسط و کوچک محور همکاری‌ها خواهد بود. 

پیش از این روبرتو تالیالنیا، سردبیر شبکه یک رادیو دولتی ایتالیا RAI Una که برای تحقیق در زمینه اثرات برداشته شدن تحریم‌ها و نقش ایران در آینده خاورمیانه به ایران آمده بود در گفت‌وگویی با «فرصت امروز» گفته بود، روابط طولانی‌مدت ایران و ایتالیا برگ برنده کشورش در رقابت ماراتن سرمایه‌گذاری کشورهای اروپایی در ایران است. این رسانه پرسابقه که سفر هیأت تجاری بزرگ ایتالیایی شامل 140 شرکت را به ایران در تاریخ کشورش بی‌سابقه عنوان کرده بود، سرمایه‌گذاری در حوزه صنایع کوچک و متوسط را محور کار مشترک با ایران مناسب‌ترین زمینه برای همکاری بین دو کشور دانست.

روبرتو تالیالنیا همچنین گفته بود، ایتالیا برای سرمایه‌گذاری در ایران بسیار جدی است. به خصوص صنایع کوچک ایتالیا به بازار ایران نیاز دارند، چون با مشکلات و مسائل پیچیده‌ای دست و پنجه نرم می‌کنند. شرکت‌ها و صنایع کوچک ایتالیا برایشان بسیار به‌صرفه است که در ایران سرمایه‌گذاری کنند و از طرفی دیگر صنایع کوچک ایران هم بسیار نیازمند این همکاری هستند. به گفته این فعال رسانه‌ای، صنایع کوچک ایتالیا به دلیل مشکلاتی که در اقتصاد اروپا وجود دارد، نمی‌توانند خوب کار کنند. برخی هم زمین خوردند و تعطیل شدند، برای‌شان به‌صرفه است که در ایران سرمایه‌گذاری کنند. ایتالیا از جمله کشورهای اروپایی است که صنایع کوچکش بسیار آسیب دید و در این مقطع هم دولت ایتالیا نتوانسته کاری برای آنها بکند و آنها بازار ایران را برای احیای خود بسیار مناسب می‌بینند.

به گزارش «فرصت امروز» و براساس آمارهای منتشر شده، سطح روابط تجاری میان دو کشور ایتالیا و ایران تا پیش از تحریم‌ها به 7 میلیارد دلار رسید و در سال‌های بعد سیر نزولی داشته است. اما به گفته نایب رئیس اتاق مشترک ایران و ایتالیا، سطح روابط دو کشور در دو سال اخیر رشد را نشان می‌دهد. صادرات ایران به ایتالیا در سال 92 دویست میلیون دلار بوده که در سال گذشته به بیش از 600 میلیون دلار افزایش یافته است. واردات این کشور در این سال‌ها به ترتیب 800 میلیون دلار و در سال 93 به بیش از یک میلیارد دلار افزایش یافته است.

پیشینه روابط  اقتصادی - تجاری دو کشور

آمارهای گمرک نشان می‌دهد که در 9 ماهه سال جاری معادل 594 میلیون دلار کالا از ایران به ایتالیا صادر شده است. ایتالیا نیز در این 9 ماه 951 میلیون دلار کالا به ایران صادر کرده است. بر اساس گزارش منتشر شده در اتاق ایران، رئیس اتاق بازرگانی، صنایع، معادن و کشاورزی ایران که همراه رئیس‌جمهور راهی ایتالیا شده، اظهار داشته است که حجم روابط اقتصادی ایران و ایتالیا در دو سال آینده می‌تواند به رقم سابق که ۷ میلیارد دلار بود، برگردد.

در این گزارش آمده است: ایتالیا به‌عنوان یکی از چهار قدرت برتر اتحادیه اروپا (پس از انگلیس، فرانسه و آلمان) و یکی از اعضای مهم هشت کشور صنعتی جهان (G8) جایگاه مهمی از نظر اقتصادی، صنعتی و تجاری در سطح منطقه‌ای و جهانی دارد. فروردین 1338 فعالیت شرکت‌های ایتالیایی در ایران آغاز شد و پس از پیروزی انقلاب اسلامی، نخستین کمیسیون مشترک اقتصادی دو کشور سال 1367 در تهران تشکیل و هفتمین دور آن نیز سال 1383 در تهران برگزار شد. بعد از انقلاب اسلامی روند همکاری‌های اقتصادی دو کشور سیر صعودی به خود گرفت و حجم مبادلات دو کشور از سال 1999 تا 2011 میلادی تقریباً سه برابر شد و ایتالیا به نخستین شریک تجاری جمهوری اسلامی ایران در اتحادیه اروپا تبدیل شد. 

براساس گزارش اداره آمار ایتالیا، مبادلات تجاری ایتالیا و ایران از سال 2002 تا 2011 روندی صعودی داشته است اما طی سال‌های بعد با تشدید تحریم‌های یکجانبه با کاهش شدیدی روبه‌رو شود. فدریکا گوئیدی، وزیر توسعه اقتصادی ایتالیا در سفری که سپتامبر 2015 به تهران داشت، در مورد حجم مبادلات تجاری بین دو کشور گفته بود: مبادلات با جمهوری اسلامی ایران را به سطح پیش از تحریم‌های بین‌المللی، یعنی سالانه 7‌میلیارد یورو خواهیم رساند. براساس گزارش یاد شده، آمار مبادلات اقتصادی ایران و ایتالیا از سال 2013 میلادی تاکنون، یعنی صادرات و واردات دو کشور، در حال حرکت به سوی توازن نسبی است. 

در جدول تراز تجاری دو کشور، ایران سال 2013 با واردات یک میلیارد و 56 میلیون یورویی از ایتالیا در مقابل صادرات بیش از 137 میلیون یورو، واردات هفت برابری داشته است. درحالی‌که در سال 2014 واردات از ایتالیا در همین میزان تقریباً ثابت مانده یعنی یک میلیارد و 156 میلیون یورو و در مقابل 440 میلیون یورو به این کشور کالا صادر شده است که حاکی از افزایش بیش از دو برابری صادرات ایران به ایتالیا است. در شش ماهه اول 2015 نیز طبق آمار؛ واردات ایران از ایتالیا بالغ بر 563 میلیون یورو بود که این رقم معادل دو برابر صادرات به این کشور یعنی 251 میلیون یورو است. 

بررسی آمار اعلام شده نشان می‌دهد میزان واردات از ایتالیا در این مدت تغییری نکرده، اما صادرات ایران نسبت به سال 2013 تقریباً 2/5برابر شده است. پائولو جنتیلونی، وزیر امور خارجه ایتالیا مرداد ماه گذشته در آستانه سفر به تهران، توافق هسته‌ای را فرصتی برای جبران روابط اقتصادی کشورش با جمهوری اسلامی ایران خوانده و گفته بود: ایتالیا در دوران تحریم‌ها از نظر روابط اقتصادی با ایران رنج دیده است، اما توافقی که در وین حاصل شد به کشورش فرصت جبران تدریجی روابط اقتصادی را داده است.

* ارتباط با کارشناس: minoo.galeh@gmail.com