سامانه شناسایی، واحدهای بدون سکنه را فهرست می کند / شمارش معکوس برای مالیات ستانی از خانه های خالی

بازار مسکن ایران در طول تمام دهه های گذشته از یک عدم تعادل جدی میان واحدهای مسکونی عرضه شده و میزان تقاضای بازار رنج می برده است. در شرایطی که طبق آمارهای رسمی حداقل در طول سال به یک میلیون واحد مسکونی جدید احتیاج است تعداد واحدهایی که در طول سال ساخته می شوند هرگز به این عدد نرسیده و این نشان از انباشت تقاضا برای سال هایی طولانی دارد. 

با وجود این ارقام اما در بازار مسکن ایران نشانه های دیگری نیز وجود دارد که کاملا با این اعداد در تضاد است. طبق آمارهای رسمی و غیر رسمی در ایران بیش از یک میلیون واحد مسکونی خالی از سکنه وجود دارد؛ واحدهایی که بسیاری از آنها در طول سال های گذشته ساخته شده اند، اما به دلایل مختلف نه به بازار فروش رسیده اند و نه در فهرست واحدهای استیجاری قرار گرفته اند.

اصلی ترین عاملی که این روند را به وجود آورده رکود تورمی سال های گذشته است. در شرایطی که بسیاری از خانه سازان به دنبال آن بودند که لااقل واحدهای مسکونی خود را با قیمت تمام شده خود بفروشند، اما در عمل تورم در خانه ها پایین آمد و هزینه ساخت افزایش یافت.

این روند که نمی توان در جریان آن تمام تقصیرها را گردن صاحبان خانه انداخت باعث شده وزارت راه از دو سو نسبت به تغییر اوضاعش اقدام کند. از یک سو تلاش ها برای افزایش تسهیلات خرید خانه و بازگرداندن رونق به بازار است تا امکان فروش واحدهای باقیمانده فراهم شود و از سوی دیگر برای رساندن این واحدها به بازار طرح اخذ مالیات از خانه های خالی مطرح شد که به نظر می رسد در آینده ای نزدیک اجرایی خواهد شد.

با وجود آنکه این طرح از چند سال قبل پیش بینی شده بود، اما وزارت راه و شهرسازی از یک سو برای حمایت از خانه سازان در سال های سخت و از سوی دیگر برای به دست آوردن اطلاعات آماری دقیق کار را متوقف کرد تا زمان جدید به سال آینده موکول شود.

مظاهریان، معاون آخوندی در این رابطه گفته روند ایجاد سامانه شناسایی خانه های خالی به خوبی در حال بررسی است و هفته قبل در نهاد ریاست جمهوری مطرح شد. با توجه به اینکه بخش های مختلف دولت درگیر این سامانه هستند هم اکنون تمرکز روی این موضوع است و به موقع از سال ۱۳۹۶ که خانه های خالی مشمول مالیات می شوند این سامانه راه اندازی خواهد شد.

نگرانی همزمان تورم و رکود

در طول سال های گذشته درباره مالیات ستانی از خانه های خالی دیدگاه های مختلفی مطرح شده است. برخی معتقدند در این شرایط اگر مالیات های جدید وضع شود، صاحبان خانه هزینه مربوط به آن را نیز به قیمت تمام شده اضافه می کنند و قیمت ها باز هم بالا می رود. در سوی دیگر اما برخی معتقدند اخذ مالیات باعث از بین رفتن تمام انگیزه های خانه سازان شده و آنها را از مسیر فعلی خود دور می کند.

احمدرضا سرحدی، کارشناس بازار مسکن در گفت وگو با «فرصت امروز» اما این نگرانی ها را چندان در عمل محتمل نمی داند.

به گفته وی در شرایطی که بازار مسکن ایران حالتی عادی داشت اگر مالیاتی وضع می شد باید مبلغی به بهای نهایی خانه اضافه می شد، اما در شرایط فعلی که رکود دامنه دار هنوز در بازار وجود دارد، این احتمال مطرح نیست.

سرحدی با بیان اینکه در طول سال های گذشته کارشناسان بارها این طرح را پیشنهاد کرده بودند، اظهار کرد: حق مالکیت خصوصی پذیرفته شده و محترم است، اما باید توجه داشت که بخشی از این واحدها سهمی از اجتماع هستند و باید هزینه بلااستفاده ماندن شان داده شود.

به اعتقاد این کارشناس، اگر شرایط برای اخذ این مالیات ها فراهم شود می توان انتظار داشت که لااقل بخشی از این واحدها به بازار عرضه و بخش دیگر به عرصه اجاره اضافه شود.

سرحدی اضافه کرد: در شرایطی که مردم در اوضاع سختی قرار دارند و امکان خرید وجود ندارد، حتی شکستن قیمت ها در بازار اجاره نیز می تواند چاره ساز باشد و این موضوع از مالیات بر خانه های خالی بر می آید.

احسان رجبی فعال و سرمایه گذار بازار مسکن در گفت وگو با «فرصت امروز» معقتد است هر سیاست جدیدی که در این زمینه وضع می شود باید به طور همزمان در کنار متقاضیان خانه سازان را نیز ببیند زیرا افزایش مشکلات آنها می تواند رکود را تشدید کند.

به گفته وی، در سال های گذشته خانه سازان یا به دلیل مشکلات زیاد عملا از دور کنار رفته اند یا به دلیل مشکلات بزرگ فعلی صبر پیشه کرده اند. این سرمایه گذاران منتظر گشایشی جدی هستند و مالیات شاید آنها را بترساند.

این سرمایه گذار با بیان اینکه در صورت عبور از این رکود بسیاری از واحدها دوباره به عرصه باز می گردند، تأکید کرد: در شرایطی که کل اقتصاد ایران به تورم 40 درصدی رسیده بود، بازار مسکن تورم منفی داشت و این به معنای بلوکه شدن بسیاری از سرمایه های سال های قبل بود. اگر بار دیگر شرایط بازار به حالت عادی باز گردد و امکان فروش با نرخ های عادی فراهم شود قطعا بسیاری از واحدهای فعلی نیز به فروش خواهند رسید.

همانطور که تجربه بسیاری از کشورهای جهان نشان می دهد برای فعال کردن واحدهای خالی اخذ مالیات روشی امتحان پس داده به شمار می رود و در رکود تورمی فعلی این امر می تواند برای اقتصاد ایران مفید باشد. اگر تنها بخشی از واحدهای بی ساکن مانده بار دیگر فعال شوند امکان آن وجود دارد که عرضه مسکن بار دیگر کار خود را با قدرت از سر بگیرد.

ارتباط با نویسنده : j.hashemi1992@gmail.com