خداحافظی صالح آبادی با بازار سرمایه / از شایعه در رسانه‌ها تا سکوت بورس و وزارت اقتصاد

خبر کوتاه بود: صالح آبادی از بورس می‌رود! این خبری بود که همه خبرگزاری‌های کشور براساس «شنیده»ها منتشر کردند، اما این اقدام هماهنگ خبرگزاری‌ها برای انتشار این خبر این نکته را در ذهن تقویت می‌کند که به احتمال ریشه همه «شنیده‌ها» به یک منبع موثقی می‌رسد، زیرا تا هنگام ارسال این گزارش هیچ یک از مسئولان بورسی و مسئولان وزارت اقتصاد این «شایعه» را تکذیب نکردند. 

البته پیش از این هم در چند دوره شایعاتی از این دست در تالار شیشه‌ای درگرفت. یکی از مواردی که این شایعه تا مرحله‌ای جدی پیش رفت زمانی بود که بورس با سقوط تاریخی آذرماه سال گذشته رو‌به‌رو بود؛ وزیر اقتصاد با شرکت‌های حقوقی جلسه گذاشت و بنا شد تا در سال جدید حقوقی‌ها به حمایت از بازار بپردازند و حتی در این راستا از ارقام کلانی هم برای تزریق به بازار نام برده شد، اما با گذشت چند روز مشخص شد که حقوقی‌ها نه تنها خریدار سهم‌ها نیستند، بلکه به شکل قابل ملاحظه‌ای به فروش سهم‌های خود اقدام کرده‌اند. این رفتار حقوقی‌ها پس از جلسه با وزیر اقتصاد و خبر منتشر شده از این نشست، شایعاتی را در بازار منتشر کرد که اختلافات حقوقی‌ها با صالح آبادی موجب شده تا آنها برخلاف توافق خود با وزیر اقتصاد عمل کنند. البته هیچ‌گاه به طور شفاف این «زمزمه‌ها»ی جدی که در تالار شیشه‌ای دهان‌به‌دهان می‌چرخد توسط سازمان بورس تکذیب نشد و در برخی موارد مسئولان آن انتقاداتی را هم نسبت به عملکرد شرکت‌های حقوقی ابراز کردند. 

با این وجود به نظر می‌رسد، صالح آبادی دیگر در بورس کشور دست بالا را ندارد زیرا از منظر حقوقی هم ریاست وی با مشکلاتی روبه‌رو است. این دانش آموخته دانشگاه امام صادق زمانی که 27 سال سن داشت از 30 مهر ماه 1384 (پس از آن نزول سنگین تاریخی که به اعتقاد تکنیکالیست‌ها مربوط به چرخه ریاست جمهوری است)به‌عنوان دبیر کل بورس اوراق بهادار تهران انتخاب شد و پس از تصویب قانون بازار سرمایه در اول آذر ماه همان سال به‌عنوان رییس و عضو هیات‌مدیره سازمان بورس و اوراق بهادار و دبیر شورای عالی بورس تا به امروز مشغول به کار است. 

به اعتقاد منتقدان، وی (که جسته گریخته سخنی از آنها در برخی محافل شنیده می‌شود) از نظر قانونی ریاست وی با برخی مشکلات روبه‌رو است. با احتساب دوره فعالیت علی صالح آبادی در قبل و بعد از ریاست سازمان بورس اوراق بهادار، هم‌اکنون ادامه فعالیت وی براساس قانون بازار اوراق بهادار، غیر‌قانونی است، زیرا در ماده (8) این قانون آمده که «مدت عضویت هر یك از اعضای هیات‌مدیره سازمان بورس پنج سال است و انتخاب دوباره آنان برای یك دوره دیگر بلامانع است.»

اما حتی با احتساب این موضوع هنوز یک سال تا پایان دوره ریاست صالح آبادی بر بورس باقی‌مانده است و استقبال زودهنگام منتقدان از این موضوع بیشتر معلول تمایل آنها به ایجاد شوک مثبت در بازار برای کاهش فشار سقوط است. البته نباید فراموش کرد که با رفتن صالح آبادی هم معلوم نیست که بازار سرمایه با فرآیند مثبتی مواجه شود زیرا عوامل منفی شدن بورس (مثل ابهام در مذاکرات هسته‌ای) هنوز به قوت خود باقی هستند؛ مگر اینکه به این نتیجه برسیم که با توجه به کناره‌گیری وی، حقوقی‌ها به این نتیجه می‌رسند که در جهت حمایت از بورس سرمایه‌های خود را وارد بازار کنند، اما آیا واقعا با وجود ابهامات جدی درباره آینده مذاکرات، حقوقی‌ها دست به چنین کاری می‌زنند؟ به نظر می‌رسد، فوری‌ترین و قوی‌ترین اتفاق ممکن بعد از رفتن صالح آبادی یک موج کوتاه‌مدت در افزایش شاخص کل باشد. 

اما گزینه‌ای که این بار از آن به‌عنوان جانشین صالح‌آبادی نام می‌برند، محمدفطانت‌فرد است. شنیده‌های ما از فعالان بازار سرمایه حاکی از این است که وی مورد حمایت وزیر اقتصاد است و توانسته است خیلی زود مراحل ترقی را در ساختار مدیریت اقتصاد کشور طی کند. طیب‌نیا پیش از این در 11 دی ماه سال گذشته وی را به‌عنوان عضو هیات‌مدیره بانک ملی منصوب کرده بود. 

فطانت فرد حقیقی مدیری است که هم سابقه مدیریت بانکی در کارنامه خود دارد و هم سابقه مدیریت شرکت خودرویی. از همین رو به‌نظر می‌رسد، ورود وی با این کارنامه در بورس بر سرنوشت گروه‌های بانکی و خودرویی تاثیر مثبت داشته باشد. وی از سال 1386 در ترکیب هیات‌مدیره بانک پارسیان قرار داشت و ریاست‌هیات‌مدیره شرکت تجارت الکترونیک پارسیان‌که بخشی از سهام آن متعلق به بانک است، بر عهده دارد. همچنین وی نایب رییس هیات‌مدیره بیمه پارسیان، مدیر عامل شرکت تامین سرمایه لوتوس پارسیان و عضو هیات‌مدیره بانک پارسیان و قائم‌مقام مدیر عامل بانک نیز بود که همزمان همه این کرسی‌ها را ترک کرد. وی پیش از آن‌هم از شرکت ساپکو به بانک آمده بود و به عضویت هیات‌مدیره بزرگ‌ترین بانک کشور یعنی بانک ملی درآمد. 

البته وی با بازار سرمایه ناآشنا نیست و اثری را هم در این باره منتشر کرده است. اثر وی تالیف کتاب اوراق اختیار معاملیه (Option) در بازار سرمایه ایران (موسسه تحقیقات پولی و بانکی، بانک مرکزی جمهوری اسلامی ایران) نام دارد که نشان می‌دهد مدیر جدید از نظر تئوریک با دانش بورس آشنا بوده است. فطانت دارای مدیریت (تحقیق در عملیات) از دانشگاه تربیت مدرس، فوق لیسانس پیوسته مدیریت مالی از دانشگاه امام صادق (ع)است. 

با این وجود، باید منتظر بود و دید که وزارت اقتصاد و سازمان بورس در روزهای آینده آیا این تغییر و تحولات را به‌صورت رسمی اعلام خواهند کرد یا مانند دفعات قبل موضوع در حد یک شایعه پایان خواهد گرفت.