سرانگشتان هنرمند

ازدیاد جمعیت و بیکاری همواره یکی از مشکلات اساسی جوامع به‌ویژه کشورهای در حال توسعه بوده است. در ایران نیز ترکیب جمعیت جوان کشور، ضرورت ایجاد فرصت‌های شغلی جدید و نیز روند مستمر کاهش ذخایر نفتی از علل عمده اندیشیدن سیاست‌گذاران کشور به منابع سهل‌الوصول دیگری غیر‌ از نفت یعنی ابتکار، خلاقیت و نوآوری و البته کارآفرینی است.

در این میان افراد صاحب ذوق و سلیقه‌ای هم هستند که بدون حمایت‌های ویژه و تنها با اتکا به استعداد و توانایی‌های خودشان راه ناهموار کار و تولید را برای خود و دیگران هموار کرده‌اند و منشا اشتغال‌زایی در محله یا منطقه خودشان شده‌اند.

در این میان کارآفرینی به‌عنوان پدیده‌ای که اصلی‌ترین سرمایه مورد نیاز آن داشتن خلاقیت، جسارت، پیشرفت و بهره‌گیری به موقع از فرصت‌هاست، از مهم‌ترین منابع بالقوه اقتصادی، افزایش بهره‌وری، کالا و خدمات جدید محسوب می‌شود و جهان امروز پس از تجربه الگوهای مختلف توسعه اعم از برون‌زا، درون‌زا، صنعتی و سایر مدل‌های توسعه‌ای، آخرین الگوی توسعه را مبتنی بر کارآفرینی قرار داده است.

اهمیت این مسئله تا آنجاست که اقتصاددانان برجسته کارآفرینی را موتور توسعه می‌نامند. جدا از بازار جهانی و تحولات بین‌المللی در داخل کشور هستند افرادی که همین راه را رفته‌اند و به موفقیت‌های شایانی هم رسیده‌اند. گفت‌وگوی «فرصت امروز» را با خانم گلناز قرنی به تفصیل بخوانید.

گلناز قرنی، متولد یکم خرداد 1346 مهاباد است. در بوکان سکونت دارد و عمده فعالیت‌هایش در این شهر متمرکز است. دیپلم کارودانش دارد و با توجه به قبولی در دانشگاه در تهران در شهر و دیارش مانده و کارهایش را توسعه داده است. از سال 1371 که به‌طور جدی آستین‌ها را بالا زده، کارهای متعددی انجام داده و مسئولیت‌های مختلفی در سطح استان مرتبط با نوع خدماتش داشته است.

مدیرعامل اتحادیه شرکت‌های تعاونی صنایع‌دستی و گردشگری استان آذربایجان غربی است، آموزشگاه رانندگی دارد و یک مهدکودک را هم اداره می‌کند. ضمن اینکه بازرس اتاق تعاون استان آذربایجان غربی هم هست. همچنین در زمینه فرش، گلیم و تابلوفرش هم فعالیت‌های زیادی داشته و کلی جایزه و تقدیرنامه از نمایشگاه‌ها و مراکز دولتی و میراث فرهنگی گرفته و در سال 1391 به‌عنوان کارآفرین نمونه استان برگزیده شده است. مربی و مدرس صنایع‌دستی بوده و خیلی از افراد را آموزش داده است. وی مانعی را پیش‌روی خود نمی‌‌بیند و از شرایط کاری‌اش راضی‌ به نظر می‌رسد.

تعریف کارآفرینی

برای شروع از خانم قرنی می‌خواهم که تعریف و برداشتش را از کارآفرینی و اشتغال‌زایی بگوید. قرنی می‌گوید: از نظر من کارآفرینی عامل شتاب‌دهنده و تغییردهنده مولفه‌های اقتصادی و عامل ترغیب و تشویق در سرمایه‌گذاری و کارهای تولیدی و خدماتی است. حس اینکه بتوانید عده‌ای مشغول به کار کنید، لذت‌بخش است.

وی در مورد شیوه کاری‌‌اش توضیح می‌دهد: من خیلی به کار و فعالیت علاقه‌مند بودم و از سنین کودکی فعالیتم زیاد بود یکجا آرام نمی‌گرفتم. همین روحیه با من در سال‌های بعد همراه بود تا حالا که چند کار را با هم انجام می‌دهم. من خودم مشکلی از لحاظ مالی و شرایط زندگی ندارم ولی همیشه دوست داشتم و دارم که بتوانم برای کسانی که شغل و درآمدی ندارند کار پیدا کنم و آنها را مشغول کنم تا درآمدی داشته باشند. می‌دانید که اوضاع کاری در کشور مناسب نیست و این وضعیت درباره زنان حادتر است.

خانم قرنی از کارهایی که انجام داده می‌گوید: سال‌ها به‌عنوان مربی با سازمان‌های هلال احمر و سازمان تبلیغات اسلامی استان همکاری می‌کردم. مخصوصا با هلال‌احمر که واحدی برای صنایع‌دستی هم دارد.

کارهای مختلفی مانند گلدوزی، خیاطی و بافندگی را به همراه بعضی از همکارانم در این رشته‌ها به مددجوها یاد ‌می‌دادیم. مدتی هم با کمیته امداد کار می‌کردیم که از ما دعوت می‌کردند تا آموزش زنان بدون سرپرست و بدسرپرست را به عهده بگیریم. کلیت کارهایم در این زمینه‌ها بوده و خلاصه هر کجا که امکان کار بوده فعالیت داشته‌ام. بنا بر آمار و ارقام موجود که از طرف اداره‌های دولتی استان آذربایجان غربی اعلام شده توانسته‌ایم 3 هزار نفر را مشغول کار کنیم. برنامه‌های دیگری هم در دست اجرا داریم که منتظر موافقت‌های قانونی و حقوقی هستیم.

نحوه کار

این کارآفرین موفق و چندمنظوره، دامنه فعالیت‌هایش گسترده و متنوع است. آموزشگاه‌داری می‌کند و قرار است شرکت بسته‌بندی را هم که مخصوص صنایع غذایی است به ثبت برساند. البته این واحد الان فعال است ولی قصد داریم کار را توسعه بدهیم و افراد بیشتری را که از مددجویان کمیته امداد هستند و خود کمیته به ما معرفی می‌کند به کار بگیریم. در حال حاضر 50 نفر در این مرکز مشغول کار هستند.

عمده کار این واحد خدماتی بسته‌بندی نقل و شیرینی‌های محلی، ادویه‌ها و موادغذایی با ماندگاری طولانی است که این اقلام به عراق صادر می‌شود. خانم قرنی کار دیگری را در دست اقدام دارد. یک پروژه گردشگری محلی که قابلیت فراوانی دارد و مجوزهای اولیه و موافقت‌نامه‌های آن از طرف میراث فرهنگی استان اخذ شده است.

او دراین باره بیشتر توضیح می‌دهد: این پروژه یک مجموعه چندمنظوره توریستی محلی است که امکاناتی مانند بازارچه‌های صنایع‌دستی، هتل و رستوران سنتی را دارد و قرار است که در روستای کوسه از توابع بوکان به بهره‌برداری برسد و کاملاً مربوط به گردشگری و صنایع‌دستی است.

در این مرکز تفریحی و گردشگری تا 80 نفر به‌طور مستقیم مشغول کار خواهند شد. وجه‌تسمیه این روستا به خاطر رودخانه و ماهی‌های آن است که بین اهالی به این نام معروف شده است. حتی نام این منطقه هم می‌تواند جاذبه برای مسافران داشته باشد. در مهدکودک هم 9 نفر از خدمه تا مربی و آشپز مشغول هستند که از 60 کودک نگهداری می‌کنند.

مشکلات پیش‌رو

قرنــی مشــکلات و گرفتاری‌های کاری‌اش را ناشی از همکاری نکردن مسئولان و سنگ انداختن به عناوین مختلف، تصویب نکردن وام، پرداخت بانک از طریق سودهایی با درصدهای بالای بانکی، نداشتن اجاره کافی برای غرفه‌های فروش و ایاب و ذهاب در ایران و خارج از کشور از جمله مشکلاتی هستند که من طی این مسیر با آنها روبه‌رو بوده‌ام.

او در ادامه می‌گوید: با تلاش زیاد از طرف خودم و خانواده و مایه گذاشتن و سپر بلا و مصائب بودن و همچنین داشتن اعتماد به نفس و حس کارآفرینی برای جوانان در نمایشگاه‌ها حضور پیدا کردم و گرفتن مجوزها همگی کار خودم بوده و کمکی از هیچ نهاد دولتی دریافت نکردم. تمام این سال‌ها واقعاً با دست خالی کارکرده‌ام با حداقل امکانات. مشکل اصلی ما در منطقه و کسانی که مانند من در سطح کشور فعال هستند علاوه بر نامهربانی‌ها کمبود نقدینگی و نبود تسهیلات بانکی مناسب است. قوانین ناکارآمد هم مزید برعلت شده و کار را سخت‌تر می‌کند.

اگر پول به اندازه کافی باشد، کارآفرین با خیال راحت‌تری می‌تواند به کار بپردازد. همچنین می‌تواند جا و مکان مناسب تهیه کرده و عده زیادی را به کار بگیرد و اشتغال‌زایی بیشتری داشته باشد. ضمن اینکه کارآفرینی و فعالیت‌های اشتغال‌زایی نیازمند سرمایه‌گذاری است. حضور و ورود بخش‌خصوصی می‌تواند بسیار مؤثر و مفید باشد. خودم کار کردن با بخش‌خصوصی را بیشتر ترجیح می‌دهم تا بخش دولتی. بخش‌خصوصی سرمایه‌گذاری می‌کند و در کار با شما شریک می‌شود، هم در تولید و هم در فروش. دیگر اینکه در سود و زیان هم به یک نسبت سهیم هستید.

ولی مدیر دولتی به دنبال برگشتن اعتبار به صندوق است و به خاطر همین خیلی راغب به فعالیت نیستند. گاهی فکر می‌کنم که کاش خودم رئیس‌جمهور بودم. نه به خاطر پست و مقام، بلکه به خاطر اختیاراتی که دارد تا بتوانم ازآن برای توسعه و پیشرفت کشورم استفاده کنم. گردشگری، صنایع‌دستی و سایر رشته‌های مرتبط قابلیت‌های زیادی برای کار و درآمدزایی دارند که باید بیشتر مورد توجه قرار بگیرند.

به نظر من رونق و تعادل پویا از طریق نوآوری و کارآفرینی ایجاد می‌شود که از مشخصه‌های اقتصاد سالم هستند از مسئولان خواهشمندم در صورت امکان با آن مقدار تسهیلاتی که هر شرکت نیاز دارد موافقت کنند تا این شرکت‌ها بتوانند کار بیشتر و تولید بهتری ارائه دهند. اگر 100میلیون به من بدهند، بهترین کارها را انجام می‌دهم، به شرطی که این اتفاق بیفتد و حمایت‌های لازم از کسانی که کار اقتصادی می‌کنند، صورت بگیرد. قابلیت‌ها و استعداد‌های زیادی در کشور وجود دارد که با برنامه‌ریزی صحیح، ایجاد بستر مناسب برای کارهای تولیدی و ارائه خدمات می‌توان معضل بیکاری را مهار کرد.

فعالیت‌های آتی

این کارآفرین نمونه و برتر برنامه‌هایش را تسری داده و در آینده نزدیک قصد دارد بازارچه‌های پوشاک سنتی و طرح ضیافت مخصوص ماه رمضان را در شهر بوکان برگزار کند. قبلا در شهرهای نقده، پیرانشهر، سردشت و شاهین‌دژ به این گونه کارها اشتغال داشته و حالا می‌خواهد در شهر خودش نمایشگاه بگذارد.

در این نمایشگاه‌ها انواع نیازمندی‌های خانواده و پوشاک به‌طور مستقیم عرضه می‌شود. ضمن اینکه با یک درخواست خارجی از طرف منطقه خودمختار نخجوان جمهوری آذربایجان مواجه شده است. او در این خصوص می‌گوید: منطقه نخجوان از طریق اداره کل بازرگانی استان از ما درخواست مربی برای آموزش فرش و گلیم کرده تا برای‌شان مربی برای آموزش بفرستیم. البته در باکو هم نمایشگاه و آموزشگاه سنتی برگزار خواهیم کرد. قرار است حدود 30 نفر را اعزام کنیم. این یک دوره مخصوص صنایع‌دستی است که فقط به فرش و گلیم محدود نمی‌شود. سفال، مبلمان استیل، کیف و کفش سنتی و چرمی و به‌طور کلی در 13 رشته این کار انجام می‌شود.

سوابق و فعالیت‌ها

خانم گلناز قرنی در خلال این سال‌ها مسئولیت‌ها و سمت‌های مختلفی داشته که در ادامه می‌بینید: مسئول و مدیر آموزشگاه هنرهای دستی، موسس و مدیر مهدکودک، مدیر باشگاه ورزشی سامانه نشاط، مدیرعامل شرکت تعاونی سیرانبند بوکان، رئیس اتحادیه شرکت‌های استان و مربی هنرهای دستی به مدت هفت سال در هلال احمر استان و سازمان تبلیغات بنیاد شهید و فرمانداری، برپایی نمایشگاه در شهرهای بوکان و سردشت هر کدام با حضور 60 غرفه از تمام استان‌های کشور، عضو هیأت امنای بهزیستی به مدت سه سال، شرکت در نمایشگاه‌های ایران و عراق، مربی و تربیت معلم احکام و قرآن و کارآفرین برتر سال 91.

قصد دارم در آینده‌ای نزدیک کار بسته‌بندی را در حجم وسیع گسترش دهم. اگر امکانات لازم برای این کار فراهم شود، می‌توانیم با استفاده از وام بانکی و تسهیلات خوداشتغالی تا دو برابر این نفرات فعلی را مشغول کنیم. من واقعا دلم می‌سوزد که جوانان بااستعداد را می‌بینم که وقت‌شان به بطالت می‌گذرد و هیچ کاری نمی‌کنند. فعالیت‌های مفید و بسیاری را می‌شود در حوزه کارآفرینی سامان داد و این نیازمند حمایت و سرمایه‌گذاری مستمر و پایدار است.

کشورهای دیگر نصف ما هم قابلیت و توانایی ندارند، ولی با اتکا به توان داخلی خودشان و جذب سرمایه و مشارکت بخش‌خصوصی توانسته‌اند به جایگاه خوبی برسند و نقش مهمی در اقتصاد کشورهای‌شان ایفا کنند. وی همچنین به مسئله بازارچه‌های محلی و مرزی پرداخت و اضافه کرد: کارهای زیادی را می‌توانیم با مشارکت سایر دستگاه‌ها انجام بدهیم که هم حجم تولید و اشتغال بالا برود و نیز کمک به اقتصاد و معیشت خانواده‌های آسیب‌پذیر بشود.

الان وضعیت اقتصادی زنان سرپرست خانوار مساعد نیست و به سختی روزگار می‌گذرانند. اگر دولتی‌ها پایه کار باشند و اقدامات لازم را ترتیب بدهند، در میان‌مدت خیلی از مشکلات کاری برطرف خواهد شد.

دستگاه‌هایی مانند وزارت کار، وزارت صنعت و معدن و اتحادیه‌های صنفی باید تعامل لازم را با یکدیگر داشته باشند تا موانع پیش‌روی تولید و اشتغال برداشته شود. قرنی از وضعیت فعلی پرداخت وام و تسهیلات بانکی دلخور است: اگر پول نباشد نباید انتظار معجزه داشته باشیم اما اگر نقدینگی فراهم شود تا 10برابر هم می‌توان کارآفرینی و اشتغال‌زایی کرد.