سایه سنگین سیاست بر اقتصاد سال ١٣٩٦

براى تحلیل، بررسى و پیش بینى روندهاى اقتصاد ایران در سال ١٣٩٦ شاید بیش از هر سال دیگرى باید به چالش ها و تحولات سیاسی محتمل كه سایه سنگینى بر روندهاى اقتصادى در این سال خواهند داشت توجه كرد.

در تحلیل ها و بررسى هاى انجام شده در موسسه بامداد، ما به حداقل چهار تحول سیاسی مهم رسیده ایم كه مى توانند هر یك به تنهایی یا تركیب این تحولات، برخى از پیش بینى ها را دچار تغییرات جدی كنند و از این رو سال ١٣٩٦ شاید بیش از بسیارى از سال ها به ویژه طى سال هاى اخیر، سایه سیاست بر اقتصاد سنگین است.

به نظر مى رسد در تحلیل آینده اقتصاد ایران همان طور كه پیش تر اشاره شد باید حداقل به چهار تحول مهم سیاسی توجه كرد كه براساس اهمیت عبارتند از:

* انتخابات ریاست جمهورى سال ١٣٩٦

در سال هاى انتخابات ریاست جمهورى همواره فضاى سیاسى متفاوتی بر كشور حاكم بوده است و در كشورى كه تغییر رئیس جمهور به ویژه اگر رئیس جمهور بعدى از یك جریان سیاسی دیگر باشد، بسیارى از اصول و نگرش هاى داخلى و بین المللى را دچار تحولات جدى مى كند و دولت به عنوان مهم ترین متولى اقتصاد شمرده مى شود، انتخابات ریاست جمهورى از اهمیت بالایی برخوردار است.

از این رو انتخابات سال آینده و نتایج آن از منظر تغییر یا عدم تغییر نگرش و تعامل دولت با جهان و اثر بر سرنوشت تحریم ها و توافق هسته اى، مى تواند بسیارى از پیش بینى هاى متغیرهاى اقتصادى همانند نرخ ارز، شاخص بورس یا نرخ تورم را دچار تغییرات جدى كند.

انتخاب ترامپ

انتخاب ترامپ به عنوان رئیس جمهور آمریكا و سیاست ها و نگرش ها و ادبیات خارج از عرف و گاه كاملا متضاد او با دولت اوباما به نظر مى رسد سایه سنگینى بر اقتصاد جهان و ایران داشته باشد.

وقتى رئیس جمهور كشورى كه اقتصادش نزدیك به ٢٤ درصد كل اقتصاد جهان است، تصمیمات متفاوت و خارج از عرف دیپلماتیك و گاه متضاد با جهان را اخذ كند، اثر این سیاست ها همانند موج هاى یك توفان همه جهان را تحت تاثیر قرار مى دهد و در این بین كشورهایی كه به طور تاریخى در جایگاه تخاصم با آمریكا بوده اند، اثر انتخاب ترامپ و سیاست ها و برنامه های احتمالى او بر این كشورها بسیار بیشتر خواهد بود.

از این رو تصمیمات احتمالى ترامپ علیه ایران به ویژه علیه برجام یا تحریم هاى تازه مى تواند پیش بینى بسیارى از متغیرهاى اقتصاد ایران را دگرگون كند.  ادامه تنش هاى سیاسی و نظامى منطقه در ادامه چالش هاى سیاسی حاكم بر اقتصاد ایران، به نظر مى رسد ادامه تنش هاى سیاسی و نظامى منطقه به ویژه سرنوشت نامعلوم جنگ سوریه و ادامه تنش كم سابقه ایران با كشورهاى حوزه خلیج فارس به ویژه عربستان و ادامه بحران در تركیه و عراق مى تواند بسیارى از مناسبات سیاسى و اقتصادى كشور را در سال ١٣٩٦ دگرگون كند و تشكیل ائتلافى از عربستان، اسرائیل و ترامپ مى تواند ایران را در شرایط پرتنشی در منطقه در سال ١٣٩٦ قرار دهد. 

روى كار آمدن جریان راست افراطى در جهان

بررسى ها نشان مى دهد جهان در سال ١٣٩٦ در آستانه تحولات سیاسی مهم خواهد بود. بعد از روى كار آمدن ترامپ و ادامه مشكلات اقتصادى جهان و افزایش بدهى هاى عمومى و افزایش خطر تروریسم، مردم برخى از كشورهاى جهان و به ویژه كشورهاى اروپایی را به این نتیجه رسانده است كه جهانى شدن یا منطقه اى شدن پاشنه آشیل كشورهای شان شده است.

از این رو به نظر مى رسد در سال ١٣٩٦ ما شاهد موج تازه اى از به قدرت رسیدن جریان راست افراطى یا به تعبیرى نئوناسینالیسم در برخى كشورهاى اروپایی همانند فرانسه و ایتالیا باشیم و این تحولات تاثیر قابل توجهی بر اقتصاد ایران خواهد داشت.

به عنوان مثال در صورت پیروزى خانم مارى لوپن به عنوان یكى از سرسخت ترین رهبران راست افراطى جهان در انتخابات ریاست جمهورى فرانسه و خروج فرانسه از اتحادیه اروپا، آینده مناسبات اقتصادى شركت هاى فرانسوى با اقتصاد ایران با تردیدهای جدى همراه است.

با تحلیل این چهار تحول مهم سیاسی در سال ١٣٩٦، مشخص مى شود در اقتصادى كه همواره سیاست سایه سنگینى بر اقتصاد داشته است، این سایه در سال ١٣٩٦ مى تواند با گستره بزرگ ترى ادامه داشته باشد و براى تحلیل و بررسى و پیش بینى متغیرهاى اقتصادى ایران در سال آینده، حتما باید با لحاظ این چالش ها و سناریوهاى مختلف سیاسی به تحلیل و بررسى پرداخت.