چرا زنان در عرصه کارآفرینی همواره با چالشهای بیشتری نسبت به مردان مواجهند؟ موانع کارآفرینی زنان در جامعه ما تحت تأثیر چه عواملی هستند؟ چگونه میتوان براین چالشها غلبه کرد؟ برای پیدا کردن پاسخ این سوالات و روشن شدن موضوع باید به بررسی دقیق مسائل اجتماعی و فرهنگی و ساختارهای اقتصادی جامعه بپردازید. اما ما در این مطلب به دنبال ریشهیابی این پدیده نیستیم و تنها میخواهیم نکاتی را متذکر شویم که در بهبود این روند مؤثر خواهد بود.
مشاهده دقیقتر دنیای کسبوکار این واقعیت را روشن میکند که مردان در عرصه سرمایهگذاری و کسبوکار موفقتر عمل کردهاند. نگاهی به لیست فوربس از میلیاردرهای جهان روشن میکند که اقتصاد جهان تحت سلطه مردان قرار دارد. خب، شما ممکن است بگویید که فضای اقتصادی متعلق به دنیای مردان است و زنان در حال به دست گرفتن و ایجاد فرصتهای جدید برای خود هستند. این دیدگاه درستی است چرا که به لحاظ شکلگیری فضای کسب و کار وظیفه تأمین معاش و فعالیت در فضای اقتصادی از ابتدا در اختیار مردان بوده و زنان برای تصاحب این جایگاه باید تلاش دوچندانی داشته باشند.
***
قبل از اینکه بخواهیم به بـرجـستهسازی چالشهای سرمایهگذاری و کار آفرینی زنان در دنیای کسبوکار بپردازیم باید تأکید کنیم که آنچه در جامعه ما اتفاق افتاده سهم اندک زنان در مشارکت اقتصادی است و این امر به روشنی در آمارهای مرکز آمار قابل تجزیه و تحلیل و مشاهده است و در مسئله اشتغال هم اوضاع به همین وخامت است.
5 چالش اساسی برای ورود زنان به عرصه سرمایهگذاری و کارآفرینی
-1 ساختارهای فرهنگی و اجتماعی
همانطور که میدانید یکی از اصلیترین مشکلات ورود زنان در دنیای کسبوکار و سرمایهگذاری بحثهای فرهنگی و اجتماعی است. این موضوع که سالها جوامع مختلف را از بهرهمندی از نیمی از جمعیت فعال خود در فرآیند تولید و خلق ثروت محروم کرد همچنان در بسیاری از کشورهای جهانسوم و کمتر توسعهیافته وجود دارد. مقاومت مردان در برابر فعالیتهای اقتصای زنان مسئله دیروز و امروز نیست، این موضوع حتی در جوامع توسعهیافته هم دیده میشود.
در سالهای اخیر در کشور ما نگاهها به مسئله اشتغال و فعالیتهای اقتصادی زنان تغییرات معنیداری داشته که ادامه همین موضوع میتواند یکی از بزرگترین چالشهای فعالیت اقتصادی زنان را از پیشرو بردارد و مسیر هموارتری را برای کارآفرینی و سرمایهگذاری نیمی از جمعیت جامعه فراهم کند. آن چیزی که بهعنوان ارزشهای فرهنگی یا سنتهای دست و پاگیر مطرح میشود بزرگترین مانع ورود زنان در دنیای کسبوکار و سرمایهگذاری هستند حال آنکه با گذشت زمان، بسیاری از مشکلات این حوزه حل شده و زمینههای ورود زنان در فعالیتهای اقتصادی فراهم شده است.
-2 تبعیضهای اجتماعی
بزرگترین شکست برای زنان کارآفرین این است که بپذیرند در دنیای کسبوکار و سرمایهگذاری نمیتوانند همپای مردان گام بردارند. این پذیرش شکست بهنوعی زمینههای شکست واقعی در تعاملات اقتصادی را فراهم میکند. اینکه زنی بتواند براین چالش غلبه کند موضوع مهمی است. اینکه همه مردم به شما بگویند شما نمیتوانید و بخواهید بر این عامل منفی فائق آیید کار بسیار دشواری است.
این امر سبب به وجود آمدن تبعیضهایی برای ورود زنان به دنیان کسبوکار و سرمایهگذاری شده که مواجهه با این تبعیضها یکی دیگر از چالشهای فعالیتهای اقتصادی و سرمایهگذاری برای زنان است. این پدید باعث شده تا زنان همواره برای شروع یک فعالیت اقتصادی یا حتی به دست آوردن یک شغل با مشکلات بیشتری نسبت به مردان دست و پنجه نرم کنند. اکثر مردم هنوز هم با این ذهنیت زندگی میکنند که برخی کسبوکارهای خاص یا وظایف شغلی توسط مردان بهتر انجام میشوند یا مختص مردان است. برای بسیاری از افراد دیدن یک زن در جایگاه شغلی یک مکانیک، راننده اتوبوس تجاری، لولهکش و جوشکار، مدیر یک شرکت حملونقل و. . . عجیب است به همین دلیل است که گهگاه در رسانهها این موضوعات بهعنوان یکسوژه جذاب برای خوانندگان مطرح میشود.
نخستین واکنش شما در رویارویی با چنین مسئلهای چیست؟ پاسخ این سوال به روشنی از تبعیضهای درونی و بیرونی برای شروع کسبوکار و سرمایهگذاری در چنین مشاغلی برای زنان خبر میدهد. حقیقت این است که اغلب ما با این فرض زندگی میکنیم که زنان بهطورکلی در زمینههای خاصی از زندگی بیکفایت هستند. مردم ترجیح میدهند که در بسیاری از کسبوکارها با یک مرد مواجه شوند چرا؟ دلیل این است که این باور شکل گرفته مردان برای به دستگیری برخی اشتغالات متولد شدهاند. شما ممکن است فکر کنید که این موضوعات چالش معمولی و غیرقابل طرح است، اما واقعیت این است که در مسیر حرکت زندگی خود در ساختن چنین تبعیضهایی نقش دارید تنها راهحل برای دست زدن به چالش تبعیض اجتماعی ورود زنان به عرصههای مختلف فعالیتهای اقتصادی و شکستن این سد محکم است.
-3 فقدان اعتماد به نفس برای سرمایهگذاری
علاوه بر موضوعاتی که مطرح شد و بیشتر در قالب ساختارهای بیرونی و اجتماعی مطرح است، نبود اعتماد به نفس کافی برای شروع و ادامه یک روند سرمایهگذاری یکی دیگر از چالشهاست. زنان نهتنها در شروع یک کسبوکار بلکه در ادامه فعالیتهای کسبوکاری نظیر مذاکره، بستن قراردادهای کلان، جوینت شدن با شرکتهای تجاری دیگر و بهطورکلی پذیرش ریسک تجاری محتاطتر عمل میکنند. چالش سوم زنان کارآفرین، کـمبود اعـتـمـادبهنفس و ریسکپذیری پایین هنگام شروع یک کسبوکار با چالش افزایش سرمایه است. بهطورکلی زنان کارآفرین برای پیدا کردن شرکای تجاری و انجام تعاملات تجاری با دشواریهای بیشتری روبهرو هستند.
-4 ایجاد تعادل میان کسبوکار و خانواده
زمانی برای کار و زمانی برای رسیدن به مسائل خانوادگی، این مسئله تقریباً در تمام زنان کارآفرین با شدت و ضعف وجود دارد و چون این ذهنیت در جامعه وجود دارد که انجام امور داخلی آشپزی، تربیت کودکان و. . . بر عهده زنان است، عدم همکاری افراد خانواده سبب بروز مشکلاتی برای فعالیتهای اقتصادی زنان میشود از این رو زنان عموما در مواجهه با چنین رفتارها برخوردهای انفعالی در پیش میگیرند و سعی میکنند با صرف کار و زمان بیشتر این مشکل را از پیشرو بردارند و در یک مسیر فرسایشی گام برمیدارند.
چـالــش چهارم کسبوکار برای زنان کارآفریــن برقراری تعادل میان کسبوکار و خانواده است. زنان بهطور طبیعی، ستون فقرات خانواده به حساب میآیند، این موضوع بهویژه در جوامع سنتی پررنگتر است. عدم برقراری تعادل میان کسبوکار و خانواده خطری است که میتواند عواقب جبرانناپذیری را به همراه داشته باشد. در حال حاضر چگونه میتوانید بر چنین چالشی پیروز شوید؟ پاسخ بسیار ساده و در مدیریت زمان و ذهنیت شما نهفته است. این دو کلید به تعادل رساندن فعالیتهای اقتصادی و خانوادگی است.
5 - استرس به دلیل رقابت در کسبوکار
هیچگاه صحبت از کارآفرینی بهعنوان زنده ماندن یک کسبوکار مطرح نبوده و نیست از این رو فضای رقابتی همواره با استرسهایی برای صاحبان کسبوکار همراه است، اما این دقیقا همان چیزی است که به پرورش تفکر خلاق در جریان یک سرمایهگذاری کمک میکند. استرس و رقابت و سختی در ارتباط برای اجرای اهداف یک کسبوکار، به عنوان آخرین چالش برای کارآفرینی زنان مطرح است. فرآیند کارآفرینی و ساخت یک کسبوکار از ابتدا مستلزم کار سخت، تعهد و پشتکاراست. شروع یک کسبوکار، شروع یک بازی پرریسک و با استرس بالاست.
در دنیای سرمایهگذاری همیشه رقابت وجود دارد و این امر میتواند زمینههای ایجاد استرس و اشتباه در تصمیمگیری را برای صاحبان کسبوکار فراهم کند. طبق تحقیقات گسترده انجام شده زنان در مواجهه با این فضای رقابتی عموما استرس بیشتری را تحمل میکنند و همین عامل میتواند به عنوان یک پدیده منفی موجب شکلگیری تصمیمات اشتباه در سازمان یا بنگاه اقتصادی شود. پذیرفتن وظایف کسبوکار در کنار سایر مسائلی که مطرح شد زمینههای استرس بیشتری را برای زنان فراهم میکنند. این موضوع تا حد زیادی متاثر از ویژگیهای شخصیتی زنان است که حس مسئولیتپذیری بیشتری نسبت به مردان دارند.
«بزرگترین چالش شما چه بود؟»
زنده ماندن بهعنوان یک کسبوکاریا رقابت در دنیای سرمایهگذاری و کسبوکار، چه چیزی مهمترین چالش شما در کسبوکار است؟ ورود به بازی و آمیختن زندگی با کسبوکار دو مسئله متفاوت است. بهعنوان نکته آخر این پنج چالش بهطور خاص بررسی شد. زنان کارآفرین با مشکلات دیگری نیز مواجهند که در این مجال نمیگنجد، بنابراین اگر شما بهعنوان یک کارآفرین زن تنها به دنبال شروع کسبوکار هستید باید انتظار رویارویی با چنین چالشهایی را داشته باشید. توانایی شما برای از میان برداشتن این چالشها آن چیزی است که باعث میشود شما یک کارآفرین موفق باشید.