ریسک بالای سرمایه‌گذاران خارجی برای حضور در صنعت نفت

شرکت‌ها و سرمایه‌گذاران خارجی تمایل زیادی برای سرمایه‌گذاری در صنعت نفت ایران دارند اما فضای سرمایه‌گذاری درکشور به گونه‌ای است که سرمایه‌گذاری در ایران ریسک بالایی دارد. فعالان اقتصادی در حوزه نفت و گاز خانه اقتصاد ایران بر این باورند که فضای مبهم در کسب و کار کشور مانع از حضور سرمایه‌گذار خارجی در کشور خواهد شد. هرچند مسئولان در مجلس و دولت تلاش می‌کنند از میزان وابستگی بودجه‌ای کشور به نفت بکاهند، ‌اما حقیقت این است که این امر تا چند سال آینده امری شدنی نیست. برای همین نیاز است که برای نجات کشور، سرمایه‌گذاری در صنعت نفت در بخش‌های متعدد صورت گیرد. این مسئله و نیاز کشور به سرمایه‌گذاری خارجی موجب شده تا سرمایه‌گذاران زیادی برای حضور در این صنعت اعلام آمادگی کنند. حال باید دید که برای جلب سرمایه‌گذاری خارجی در صنعت نفت، گاز و پتروشیمی چه باید کنیم؟ به همین دلیل «فرصت امروز» نشستی با چند نفر از فعالان صنعت نفت و گاز خانه اقتصاد ایران برگزار کرد. 

رضا حمزه‌لو، رئیس کمیسیون نفت و گاز و انرژی خانه اقتصاد ایران در پاسخ به این پرسش بااشاره به اینکه قوانین بالادستی ما برای جلب سرمایه‌گذار خارجی نیازمند بازنگری است، به «فرصت امروز»‌ می‌گوید: سرمایه‌گذار خارجی با قوانین شفاف در سرمایه‌گذاری مواجه نیست تا بداند که چه باید بکند از این رو در گام نخست باید مقررات مربوط به سرمایه‌گذاری اصلاح شود. برای نمونه قراردادهایی که برای سرمایه‌گذار خارجی در صنعت نفت تعریف شده است بیش از آنکه قراردادهایی برای سرمایه‌گذاری باشد بیشتر یک قرارداد فاینانس وام است.

وی با اشاره به اینکه باید فضای کسب و کار در کشور مهیا باشد که سرمایه‌گذار تمایل به سرمایه‌گذاری داشته باشد، می‌افزاید: «باید تفکرات نسبت به سرمایه‌گذار خارجی نیز اصلاح شود، سرمایه‌گذار خارجی تنها به‌دنبال غارت نیست. البته در این میان لازم است به همان میزان که به سرمایه‌گذار خارجی توجه می‌کنیم از توان داخل نیز استفاده کنیم. معتقدم اگر فضای کسب و کار را فراهم کنیم سرمایه‌گذار داخلی به قدر نیاز در کشور وجود دارد.»

به گفته رئیس کمیسیون نفت و گاز و انرژی خانه اقتصاد ایران باید یادمان باشد که کشور در منطقه‌ای است که همسایگان آن دارای ذخایر غنی نفت و گاز هستند و به سرمایه‌گذار نیاز ‌دارند، فضا رقابتی است و باید شرایط ایده‌آلی برای جلب سرمایه‌گذار ایجادکنیم اما متأسفانه تفکر غالب در وزارت نفت به گونه‌ای دیگر است. باید زیرساخت سرمایه‌گذاری را فراهم کنیم نه اینکه با سنگ‌اندازی، سرمایه‌گذار را به کشورهای همسایه و رقبای خود سوق دهیم.

زارعی، دیگر عضو کمیسیون نفت و گاز خانه اقتصاد ایران درباره جلب سرمایه‌گذار خارجی به «فرصت‌امروز» می‌گوید: «سیاست‌های کلان سرمایه‌گذاری توسط بخش دولتی تهیه می‌شود، باید امنیت سرمایه‌گذار تأمین شود. در این مدت گروه‌های متعددی از سرمایه‌گذاران ‌اروپا و آسیا و حتی آمریکایی به کشور آمده‌اند و تمایل خود را برای سرمایه‌گذاری اعلام کرده‌اند.»

وی با بیان اینکه چارچوب‌های سرمایه‌گذاری برای گروه خارجی شفاف نیست و چگونگی سرمایه‌گذاری و بازگشت سرمایه و سود مشخص نشده، می‌افزاید: ‌«باید دولت این مسائل را مشخص کند. جلب سرمایه‌گذار کار ساده‌ای است اما جذب آن کار سختی است. سرمایه‌گذاران خارجی دیده‌اند که چگونه شرایط برای سرمایه‌گذاری در ایران با تغییر در دیپلماسی کشور به خطر می‌افتد و تحریم‌های مالی و بانکی اعمال می‌شود، امنیت کافی برای سرمایه‌گذاری در کشور وجود ندارد.»

در این زمینه خلیل‌پور بزرگی، دیگر فعال بخش خصوصی در صنعت نفت گاز به «فرصت امروز» می‌گوید: «ما پیش از انقلاب سرمایه‌گذاری برون مرزی زیادی و در پروژه‌های متعدد حضور داشتیم و موفق نیز بودیم، اما امروز در هیچ پروژه‌ای حضور نداریم و در انتظار جلب سرمایه‌گذار خارجی هستیم تا به صنعت نفت رونق بدهیم. متأسفانه در حال حاضر صنعت نفت ما دچار خودبرتربینی شده است. در حرف می‌گوییم که در بخش‌های مختلف صنعت نفت به دانش و توانمندی بالایی دست یافته‌ایم اما در عمل این توانمندی را مشاهده نمی‌کنیم. سوال این است که چرا این توانمندی مورد استفاده سایر کشورهای منطقه قرار نمی‌گیرد؟»

وی با بیان اینکه صنعت نفت به سرمایه‌گذاری جدی نیاز دارد، می‌افزاید: «زمانی برای فروش نفت خام بازارهای زیادی داشتیم اما حالا با اعمال تحریم‌ها بازارهای خود را از دست داده‌ایم. بدون شک جلب سرمایه‌گذار برای افزایش تولید و توسعه میادین باید در کنار شناسایی بازارهای جدید باشد، از سویی برای جلوگیری از خام فروشی باید سرمایه‌گذار جلب کنیم در این بخش نیز تنها جلب سرمایه‌گذار کافی نیست باید بازارهای لازم را شناسایی کنیم.» این فعال بخش خصوصی معتقد است باید نمایندگان مجلس نسبت به صنعت نفت تعصب داشته باشند زیرا منبع اصلی درآمد کشور نفت است.

اما سعید رافع، فعال انرژی و عضو کمیسیون نفت و گاز خانه اقتصاد ایران با تأکید بر اینکه برای توسعه صنعت نفت نیازی به سرمایه‌گذار خارجی نداریم و من مخالف این موضوع هستم، به «فرصت امروز» می‌گوید: من مخالف جلب سرمایه‌گذار خارجی هستم و باید تلاش کنیم نظر سرمایه‌گذار داخلی را جلب کنیم و در این میان رسانه‌ها می‌توانند اعتماد سرمایه‌گذار داخلی را جلب کنند.

وی با اشاره به اینکه سرمایه‌گذار خارجی تنها به فکر کسب منفعت بیشتر خود است، می‌افزاید: «‌اینکه امیدوار باشیم سرمایه‌گذار خارجی دانش مربوطه را به ما منتقل کند و از نیروهای داخلی استفاده کند، ‌امری غیرممکن است. ذخایر نفت و گاز ما سرمایه‌های ما هستند که می‌توان با اتکا به سرمایه‌گذاران داخلی برای کشور ارزش افزوده ایجاد کند.» رافع معتقد است که سرمایه‌گذاران داخلی به حمایت بخش دولتی نیاز دارند زیرا بخش خصوصی ما نوپاست.

در این زمینه محمد یونسی، فعال صنعت نفت درباره باز شدن درهای کشور به روی سرمایه‌گذاران خارجی در دوران پساتحریم می‌گوید: «باید به نحوی برنامه‌ریزی شود که هر جا بخش خصوصی توانایی فعالیت دارد یک شرکت خارجی در آن زمینه ورود نکند و با استفاده از قدرت خود تولید‌کننده داخلی را بامشکل روبه‌رو نسازد.»

افشین ترک‌پور، واردکننده تجهیزات ابزار دقیق در صنعت نفت و گاز و پتروشیمی نیز در این باره به «فرصت امروز» می‌گوید: «بخش خصوصی ما قدرت و توان ورود به سرمایه‌گذاری را ندارد و باید حتماً سرمایه‌گذار خارجی داشته باشیم اما اینکه چرا با وجود تمایل زیاد سرمایه‌گذار هنوز موفق به جلب سرمایه‌گذار نشده‌ایم برای این است که ‌وزارت نفت علاقه‌ای به این کار ندارد.»