رد فاضلاب در آب جنوب و شرق پایتخت

سد ماملو، از دولت اعتبار خاص گرفت. این سخنان معاون اول رییس‌جمهوری است که در حاشیه بازدید از سد ماملو، از تخصیص اعتبار ویژه به این سد برای تامین آب شرق و جنوب شرق پایتخت بر زبان راند. اسحاق جهانگیری، همچنین از برنامه‌های خاص دولت برای رفع بحران کم‌آبی خبر داد و گفت که دولت در بودجه سال 94 اعتبار ویژه‌ای برای بخش آب در نظر خواهد گرفت.
پروژه سد ماملو که در ابتدا برای تامین آب کشاورزی و آشامیدنی شهرستان ورامین و پاکدشت، تعریف شده بود به تامین آب آشامیدنی شرق و جنوب شرق پایتخت اختصاص یافت تا همچنان شهرستان‌های اطراف تهران، با چالش بی‌آبی دست به گریبان باشند، اما پایتخت‌نشینان آسوده‌خاطر بیاسایند. افزون‌بر این، مبلغ 30میلیارد تومان نیز برای آبرسانی فوری به تهران تصویب شد و به‌صورت ویژه در اختیار وزارت نیرو قرار گرفت تا بیش از 30درصد آب تصفیه‌شده در شبکه‌های پوسیده و فرسوده هدر برود و همچنان به فکر انتقال آب از داخل و خارج باشیم.

ماملو ناتوان در جبران کم‌آبی تهران
پروفسور مهدی میرزایی، کارشناس ارشد مدیریت منابع آب، درباره بهره‌برداری از سد ماملو برای جبران بحران بی‌آبی در شرق تهران، با تردید می‌گوید: آیا واقعا دریاچه سد ماملو آنقدر آب دارد که کمبودهای مناطق شرق و جنوب شرق تهران را تامین کند؟ قرار بود این سد سالانه بیش از 100 (حدود120) میلیون مترمکعب آب به تهران بدهد. پرسشی که مطرح است اینکه در شرایط خشکسالی و کم‌بارشی آیا مخزن سد تا این میزان می‌تواند آبگیری کند؟
وی به میزان مصرف و هدرروی آب در تهران اشاره کرده و می‌افزاید: اگر قرار باشد میزان مصرف تغییر نکند و همچنان به فکر انتقال آب از این طرف و آن طرف باشیم و منابع جدید تولید کنیم، باز هم مشکل ادامه خواهد داشت. آب سد ماملو قرار بود زمین‌های کشاورزی شهرستان ورامین را سیراب کند و اضافه آن به تهران اختصاص یابد. اکنون این موضوع برعکس شده و آب سد ماملو برای تهران در نظر گرفته شده که اضافه آن به ورامین داده می‌شود. این مسئله نارضایتی مردم ورامین را در پی خواهد داشت. چنانچه در سال‌های گذشته نیز با آوردن آب از شهریار و آمل، نارضایتی مردم این شهرها را به وجود آوردیم.
این کارشناس ارشد مدیریت منابع آب، تصریح می‌کند: انتقال سهمیه آب ورامین از سد ماملو نیز مشکل بی‌آبی تهران را حل نمی‌کند، همان‌طور که آب سد لار، لتیان، کرج و طالقان هم تهران را سیراب نکرد. بنابراین انتقال آب از اطراف به تهران سیکل معیوب و چرخه غلطی است که ادامه خواهد داشت و مسئولان با آن روزمرگی می‌کنند و با افتتاح طرح‌ها و پاره کردن روبان‌ها به خانه می‌روند. این چرخه معیوب تا سال‌های آینده نیز ادامه خواهد داشت.

شبکه‌های پوسیده توان نگهداری آب را ندارند
وی راهکار اصلی را جلوگیری از هدرروی آب در شبکه‌ها و مصرف نادرست می‌داند و اظهار می‌کند: شبکه‌های انتقال آب در تهران بیش از 40سال عمر دارند که با 35تا 40درصد هدررفت آب کار می‌کنند. این لوله‌ها و شبکه‌های فرسوده و پوسیده دیگر توان نگهداری بیشتر از این آب را ندارند و باید به فکر نوسازی آنها بود.
آلودگی خاک و آب به نیترات و اثر سوء آن بر سلامت جسمی و روحی مصرف‌کنندگان، موضوع بحث‌هایی است که کارشناسان تغذیه و بهداشت آن را تایید می‌کنند. سونامی سرطان به‌ویژه انواع سرطان‌های گوارشی ناشی از مصرف آب و مواد‌غذایی آلوده به مواد شیمیایی و فلزات سنگین براثر استفاده بی‌رویه از کود و سم شیمیایی و موج شیوع این بیماری به میزان گسترده در کشور، ایران را در ردیف بالای ابتلا به این بیماری کشنده و البته پرهزینه، در آمارهای جهانی قرار داده است. زخم معده، نقرس، ناهنجاری‌های عصبی و اختلال در سیستم غدد درون‌ریز و سیستم ایمنی بدن از جمله پیامدهای بسیار خطرناک آب نیتراته است.
میرزایی، همچنین به برداشت و انتقال آب مرده و غیرقابل برداشت از سد لار و پیامدهای خطرناک آن برای بهداشت و سلامت مردم، اشاره کرده و می‌گوید: سال‌ها پیش و در دهه 70 کنار سد لار تاسیساتی ساخته شد که آب‌های غیرقابل برداشت را پمپاژ کرده و به شبکه‌ها انتقال می‌داد. اما آبی که اکنون در جنوب و جنوب شرق تهران (افسریه، شهرری و غیره)، با نام آب آشامیدنی به مردم می‌دهند، عملا فاضلاب است. آبی که از زیرزمین با نیترات بیش از حد مجاز (60تا70   میلی‌گرم در لیتر) به خورد مردم داده می‌شود، پیامدهای ناگوار و تلخ آن در سال‌های آینده پدیدار می‌شود.

 وضعیت آب‌های زیرزمینی شرق تهران نامطلوب است
علیرضا دائمی، کارشناس آب و معاون وزیر نیرو نیز وضعیت آب‌های زیرزمینی در شرق تهران را مطلوب نمی‌داند و می‌گوید: مخزن سد لار خالی شده و فقط سد ماملو مانده است. اگر خط انتقال آب از غرب به شرق تهران (خط قمر بنی هاشم) تکمیل شود، تهران از بحران آب تا حدودی بیرون می‌آید.
دائمی، هدف ساخت سد ماملو را تنظیم کمبود آب شهر تهران ذکر و اظهار می‌کند: این سد ظرفیت‌های خوبی برای تنظیم کمبود آب شهر تهران دارد. البته در ابتدا برای تامین آب کشاورزی و آشامیدنی شهرستان ورامین در نظر گرفته شده بود اما تامین آب آشامیدنی در اولویت قرار دارد.
وی به مدیریت بهینه مصرف آب اشاره می‌کند و می‌افزاید: با این رویه مصرف که به‌صورت تصاعدی درحال افزایش است و خشکسالی‌هایی که تا 30سال آینده نیز ادامه خواهد داشت، بحران آب نیز تداوم دارد. بنابراین باید سازوکارهای سازگاری با محیط و مصرف بهینه آب را حاکم کنیم و میزان مصرف را کاهش دهیم. دائمی درباره پرت و هدررفت آب در شبکه‌های فرسوده تهران، می‌گوید: اعداد و ارقامی که برخی آن را تا 30 و 40 درصد اعلام می‌کنند، نادرست است. درمجموع، حدود 25 (7/24) درصد از آب شبکه‌ها شامل برداشت‌های غیرمجاز، تلفات واقعی و آب‌های مجانی و به حساب نیامده است که از این میزان 12 تا 13 درصد آن به هدر رفت شبکه‌ها اختصاص دارد. تلاش ما برای کاهش این میزان تنها تا پنج درصد نتیجه‌بخش است و این موضوع نیز در دست اقدام است.
وی از ایجاد سیستم هوشمند در مدیریت آب تهران خبر داده و اظهار می‌کند: با استفاده از این سیستم هرجا برداشت غیرمجاز از آب انجام شود به‌صورت آنلاین توسط کارشناسان شناسایی می‌شود.