دستاوردها و چالش های برجام

بی شک توافق هسته ای وین که با عنوان برنامه جامع اقدام مشترک (برجام) از آن یاد می شود یک دستاورد حقوقی- سیاسی بسیار مهم برای کشور به شمار می رود. به دنبال اجرایی شدن برجام در بیست و ششم دی ماه سال گذشته، سرمایه گذاران خارجی با جدیت بیشتری به دنبال ورود به بازار ایران هستند. با وجود فرصت های تجاری بی نظیر و چشم انداز اقتصاد ایران، بانک ها و سرمایه گذاران خارجی تراز اول تاکنون نسبت به همکاری با کشور ایران محافظه کارانه  عمل کرده اند.

دلیل این امر وجود تحریم های اولیه و ثانویه مالی و اقتصادی آمریکا، به بهانه هایی نظیر حقوق بشر، حمایت از تروریسم و. . . است و برجام صرفا تحریم های هسته ای و مرتبط با هسته ای را خاتمه بخشیده یا اجرای آن را متوقف ساخته است. همچنین تحریم های علیه ایران احتمال برگشت پذیری (Snapback) دارند و تا زمانی که ریسک تحریم ها وجود دارد، نباید انتظار تغییرات چشمگیری را در کوتاه مدت داشت.
دستاوردها:

1- خروج پرونده هسته ای ایران از فصل هفتم منشور برای نخستین بار در طول دوران تحریم

2- در ازای ایفای تعهدات هسته ای ایران که در روز اجرا (Implementation Day) مورد تایید آژانس بین المللی انرژی اتمی قرار گرفت، بخش عمده ای از سازمان ها و افراد ایرانی که به دلیل ارتباط با برنامه هسته ای ایران مشمول تحریم بودند از لیست های تحریم خارج شده،

3- قطعنامه های شورای امنیت سازمان ملل و تحریم های هسته ای و مرتبط با هسته ای اتحادیه اروپا لغو شده و اجرای تحریم های مالی و اقتصادی ثانویه آمریکا متوقف شده است.

4- دستیابی ایران به بخشی از منابع ارزی مسدود شده خود

5- خروج 9 بانک ایرانی و کشتیرانی جمهوری اسلامی ایران از لیست تحریم ها

6- برقراری سوئیفت

7- فروش 32 تن آب سنگین اراک

8-  افزایش صادرات نفت ایران

9- پرداخت قسط سوم بدهی هند به ایران

چالش ها:

- به جز تحریم های هسته ای، سایر تحریم های اتحادیه اروپا کماکان برقرار هستند از جمله صادرات تسلیحات، تکنولوژی موشکی و همچنین انجام تراکنش هایی که برای و یا به نفع افراد و سازمان های ایرانی که همچنان در لیست های تحریم اتحادیه اروپا هستند ممنوعیت وجود دارد.

- تمدید قانون داماتو توسط سنای آمریکا

- تصویب قانونی که فروش هواپیماهای مسافربری تجاری به ایران را ممنوع می کند (مجلس نمایندگان آمریکا)

-تصویب طرح ضدایرانی «شفافیت مالی» توسط مجلس نمایندگان

-جلوگیری از دسترسی ایران به چرخه مبادلات دلاری

در چنین شرایطی مرز میان فعالیت های مجاز و ممنوع نامشخص است. موسسات و شرکت های مالی خارجی برای تجارت به ایران نیاز به حمایت بانک های شان دارند، ولی مشکل اینجاست که بانک های خارجی ریسک همکاری با ایران و جریمه شدن توسط آمریکا یا از دست دادن بازارشان در آمریکا را که درصد قابل توجهی نیز هست، نمی پذیرند. شاید بتوان گفت برجام ما را به وضعیت قبل از اعمال تحریم ها در سال 2010 برده است

-برگشت پذیری تحریم ها (Snapback)

این بدان معنی است که در صورت بازگشت تحریم ها، اجرای قراردادهایی که پیش از این تاریخ منعقد شده اند مجددا با ریسک تحریم های آمریکا روبه رو خواهند شد و این بزرگ ترین نگرانی شرکت های خارجی است که به دنبال همکاری های بلندمدت در ایران هستند.

تحریم ها موجب شد تجارت و تعامل کشور با بازارهای جهانی کمرنگ یا قطع شود. اکنون مرحله حساسی از تاریخ اقتصاد کشور محسوب می شود، لذا باید تلاش بر بازسازی روابط اقتصادی و تجارت خارجی کشور باشد و از این رو لازم است دولت با طرح یک استراتژی مناسب برنامه ریزی شده و اصولی که با کمک بخش خصوصی تهیه شده باشد یک بار دیگر ایران را به جایگاه پیشین خود بازگرداند.

رئیس کمیته سرمایه‌گذاری خارجی اتاق بازرگانی تهران