گفت و گوی «فرصت امروز» با یکی از فعالان عرصه روباتیک / در خاورمیانه بی رقیب هستیم

چند  سالی است که فعالان و دانشجویان علم روباتیک توانسته اند مقام های خوبی را در عرصه های جهانی کسب کنند و پرچم ایران را در بسیاری از مسابقات جهانی به اهتزاز درآورند، اما با این وجود در بخش پیاده سازی و تولید انبوه روبات ها، موانع زیادی پیش روی فعالان حوزه روباتیک است که یکی از این موانع عدم اعتماد به تولید داخلی و البته نگاه سنتی به نیروی کار است.

به همین دلیل پای صحبت ابوالفضل آقاجانلو کارشناس و فعال حوزه روباتیک نشستیم تا با وضعیت و مشکلات این بخش بیشتر آشنا شویم.

وضعیت کشور ما در طراحی و ساخت روبات چگونه  است؟

پتانسیل در این زمینه بالاست، اما متأسفانه خلل بزرگی بین دانش و صنعت وجود دارد و آن هم نبود امکانات لازم برای توسعه این بخش است. به طور مثال حدود 90درصد متریال های موجود در ایران از کشور های خارجی وارد می شوند. البته به تازگی سرمایه گذاری خوبی در شرکت های فعال دانش بنیان در حوزه روباتیک شده  است اما مشکلات اصلی مثل نبود امکانات و ناقص بودن دانشی که از خارج از کشور وارد شده، همچنان پابرجاست.

همانطور که گفته شد فعالیت های خوبی برای از بین بردن این موانع شده است، اما هنوز تدبیری برای از بین بردن خلل بین دانش و صنعت اندیشیده نشده است.

فکر می کنید برای برطرف کردن این موانع چه کار هایی باید انجام داد؟

ســرمــایــه گـذاری روی شرکـــت های دانـش بنیــان، برگزاری استارتاپ ها در این حوزه و برگزاری مسابقات و کارگاه های آموزشی مناسب می تواند کمک خوبی به توسعه این بخش کند.

در حــال حـــاضر بــه طور جسته و گریخته کلاس های آموزشی برگزار می شود اما 90 درصد آنها روبات های قدیمی را تنها به طور تئوری مونتاژ می کنند، در صورتی که در خارج از کشور روبات ها وارد چرخه زندگی مردم شده اند. به عنوان مثال شرکت آمازون برای ارسال برخی کالا های خود به مشتریان از روبات پرنده بهره می گیرد.

درباره مسابقات هم باید گفت که مراسم زیادی با این عنوان برگزار شده اما این مسابقات صنعتی نشده است و صرفا برای رقابت شکل می گیرند و به نظر من آن کیفیت لازم را ندارند.

چگــونـه مــی تــوان از مسابقات برگزارشده خروجی مناسبی دریافت کرد؟

استارتاپ ها می توانند نقش پررنگی در این زمینه ایفا کنند و نظر سرمایه گذاران را نیز جلب کنند، اما بخش دیگر موفقیت در این صنعت برمی گردد به باور داشتن خود و تحمل سختی هایی که پیش رو هستند.

در حال حاضر پرینتر های سه بعدی که در داخل کشور تولید می شوند، ماحصل زحمات بسیاری هستند که فعالان این بخش حدود پنج سال پیش متحمل شدند و به مرور زمان و با برنامه ریزی مناسب توانستند پیشرفت خوبی داشته باشند و حالا محصولات ساخت ایران قابل رقابت با نمونه های خارجی هستند. در حال حاضر در نمایشگــاه های بین المللی تـــولیــد کنندگان ایرانی پرینتر های سه بعدی حاضر هستند و توانسته اند مشتریان خارجی زیادی را نیز جذب کنند.

از سوی دیگر فعالان بخش صنعت باید دیدگاه سنتی خود را کنار بگذارند و به جای آنکه از نیروهای انسانی در مشاغل سخت صنعتی استفاده کنند به بهره گیری از روبات ها رو بیاورند.

متأسفانه هنوز در بیشتر کارخانه  های ما نیروی انسانی کار های طاقت فرسایی را انجام می دهند که بعضی از این کار ها باعث آسیب های جانی به کارگران می شود درحالی که یک بازوی روباتیک می تواند با دقت بیشتری همان وظایف را انجام دهد، بدون آنکه تلفاتی داشته باشد.

آیا روبات های استفاده شده در کارخانه های ایرانی همه ساخت داخل هستند؟

خیر، متأسفانه هنوز اعتماد به محصولات داخلی وجود ندارد و درصد بالایی از روبات های موجود وارداتی هستند، درحالی که همان روبات ها در داخل کشور تولید می شوند و کیفیت بسیار بالایی هم دارند و از نظر هزینه نیز بسیار به صرفه برای استفاده در کارخانه هاست.

البته بخشی از این مشکل برمی گردد به نقص بازاریابی شرکت های داخلی و اینکه مسئولان کارخانه ها اطلاعی از وجود نمونه های داخلی ندارند و برای خرید مستقیم به شرکت های خارجی مثل زیمنس رجوع می کنند.

عدم تبلیغات و بازاریابی مناسب در این زمینه و البته حمایت های مسئولان در این بخش می تواند کمک زیادی به فروش محصولات ایرانی کند. نقصان بازاریابی مناسب در خارج از کشور هم وجود دارد و خارجی ها نمی دانند که می توانند روبات های صنعتی باکیفیتی را از ایران خریداری کنند و تنها در گردهمایی های بین المللی مثل برگزاری نمایشگاه ها شرکت های ایرانی مجال خودنمایی دارند.

چه کشور هایی در تولید روبات ها موفق تر هستند و آیا در منطقه رقیبی برای ایران وجود دارد؟

در بازوهای صنعتی آلمان، فرانسه، ژاپن و آمریکا بسیار موفق و فعال هستند و در بخش تولید روبات های انسان نما شرکت های ژاپنی و آمریکایی بسیار خوب فعالیت می کنند، البته ایران هم در این زمینه دستاورد خوبی داشته است و ما هم در این زمینه حرف هایی برای گفتن داریم، اما متأسفانه بازار مناسبی برای استفاده از نمونه های ایرانی وجود ندارد.

البته به طور کلی ما از جامعه جهانی در بحث روباتیک کمی عقب هستیم اما می توانیم با تلاش و برنامه ریزی مناسب به سرعت این عقب افتادگی را جبران کنیم. در حال حاضر نمونه های ایرانی قابل رقابت با خارجی ها هستند اما صرفا در مسابقات و گردهمایی ها، چون محصولات ایرانی به طور کاربردی هنوز وارد صنعت و زندگی مردم نشده است.

درباره رقابت در منطقه نیز باید گفت که به تازگی امارات با سرمایه گذاری  قصد ورود به بازار را دارد اما به جرات می توان گفت که ایران در خاورمیانه بدون رقیب به کار خود ادامه می دهد و شاید آنها 10 سال دیگر به موقعیت کنونی ما نزدیک شوند.

سرمایه گذاری هایی هم که مسئولان اماراتی در کشور خود انجام می دهند برای جذب علم از کشور های غربی است و به طور کلی روباتیک در این کشور وابستگی زیادی به کشور های دیگر دارد.

در حال حاضر مسابقات بسیار خوبی در دوبی در حال برگزاری است، اما همانطور که گفته شد در بحث تولید علم، کشور ما از آنها خیلی جلوتر است. ما در پیاده سازی علم روباتیک مشکلاتی داریم که امیدواریم هرچه سریع تر از این موانع عبور کنیم.

از نظر آموزش علم روباتیک چه نواقصی در کشور وجود دارد و برای برطرف کردن آنها چه کاری باید انجام داد؟

یکی از مشکلات اصلی ما فقدان آموزش مناسب و به روز است. در حال حاضر دانشجویانی هستند که در بسیاری از مجامع بین المللی وارد شده و حتی رتبه خوبی هم گرفته اند، اما در بخش عمل و طراحی روبات مشکلات عمیقی دارند و نمی توانند ساده ترین روبات ها را طراحی کنند.

این نشان می دهد اسمبل کردن و کپی برداری جای طراحی و ایده پردازی را گرفته است و باید با این معضل مقابله کرد.

آموزشگاه هایی که در این زمینه فعال هستند دانش خوبی را منتقل نمی کنند و دانشجویان فقط یاد می گیرند اجزا را به هم متصل کنند و به خیال خود یک روبات بسازند.

متأسفانه ایده پردازی و پرورش ایده چندان جدی گرفته نمی شود؛ این موضوع یکی از خلل های بخش آموزش علم روباتیک است.

برای حل این مشکل یک سری برنامه هایی در نظر گرفته شده است که امیدواریم هرچه زودتر به ثمر بنشیند.

آیا انسان ها می توانند به روبات ها اعتماد کنند؟

در بخش روبات های انسان نما هنوز راه زیادی برای همه گیر شدن این ماشین ها وجود دارد اما اعتماد سازی به مرور زمان ایجاد می شود و من فکر می کنم مشکل چندانی در این زمینه وجود نداشته باشد.

یکی از نگرانی هایی که از فراگیر شدن روبات ها در اذهان عمومی وجود دارد، مشکل افزایش بیکاری است چون روبات ها قرار است همه کارهای انسان ها را انجام دهند. این ذهنیت چندان درست نیست چون روبات ها نیاز به نظارت، تعمیر و برنامه ریزی دارند که همه اینها باید توسط نیروی انسانی انجام شود. به همین دلیل با روی کار آمدن روبات ها شاهد تغییر در مشاغل هستیم نه حذف آنها.

ارتباط با نویسنده : m.momtazpour@forsatnet.ir