گزارش «فرصت امروز» از مرکز خرید سامان / در حسرت رونق گذشته

پاساژ سامان یکی از مراکز خرید منطقه آریاشهر است که در کنار همسایه های پرشمارش به فعالیت و ارائه خدمات به مردم مشغول است. این پاساژ کوچک که در گذشته فعال و پررونق بود، یکی از چند مجتمع تجاری غرب تهران واقع در فلکه دوم صادقیه است که مدت 10 سال از راه اندازی اش می گذرد، قصد داشت نسبت به همسایه های گردن کلفتش مانند گلدیس و افق، جایی برای عرض اندام پیدا کند و سهمی از بازار محلی این منطقه را به خودش اختصاص بدهد، اما اتفاقاتی که پیرامون این مرکز خرید افتاده و با رکود همه جانبه مواجه شده است. گزارش ما را به تفصیل بخوانید.

آریاشهر یا صادقیه ناحیه ای در غرب تهران است که اکنون دربردارنده محله هایی از جمله صادقیه شمالی، صادقیه، بلوار فردوس، باغ فیض، پونک و. . . است. بخشی از صادقیه در منطقه 2 شهرداری تهران و بخش های دیگر آن نیز در منطقه 5 شهرداری تهران جای گرفته است.

آریاشهر به دلیل خوش آب وهوا بودن و نزدیک بودن به نخستین بزرگراه های تهران از دگرگونی های شتابان تهران بیشترین بهره را برده است. ظرف 30 سال اخیر منطقه توسعه بیشتری پیدا کرد و خیابان ها و بزرگراه های بیشتری ساخته شد که بزرگراه محمدعلی جناح و بزرگراه شیخ فضل الله نوری از آن جمله به شمار می روند.

آریاشهر یا صادقیه دارای دو میدان است که به نام های فلکه اول و دوم خوانده می شوند. در فاصله میان این دو فلکه شمار بسیاری مراکز تجاری و آموزشی وجود دارد و مغازه های فراوانی در دو طرف خیابان به کاسبی مشغول هستند. آریاشهر از شمال به پونک  (باغ فیض)، از جنوب به میدان آزادی، از شرق به نیروگاه برق آلستوم و از غرب به بزرگراه آیت الله کاشانی و پل علامه جعفری و شهرزیبا منتهی می شود.

تغییر و تحول سریع و ناهمگون

این محله در اوایل دهه 60 از نظر امکانات شهری محروم بود اما بعدا با فعالیت های گسترده ای که انجام شد، تبدیل به یکی از قطب های تجاری- اداری پایتخت شد. با گسترش محله و افزایش مهاجرت و در نهایت ازدیاد جمعیت، فعالیت اقتصادی در محله رونق گرفت و با ایجاد فروشگاه ها و مجتمع های تجاری به صورت منطقه ای اقتصادی درآمد.

ساختمان ها و مکان های عمومی در این محله از ابتدا تقریبا موجود نبوده و همگام با گسترش محله ایجاد شده اند، هر چند هم اکنون در برخی موارد نواقصی مثل نبود بزرگراه و پل هوایی در مکان های پرترافیک و پر رفت و آمد به چشم می خورد که مشکلاتی را به همراه داشته است.

در سال های آغازین دهه هشتاد و در دوره دولت نهم، طرح ساخت نخستین مونوریل تهران هم در این محله پیشنهاد و اجرای پروژه آغاز و پایه های این مونوریل ساخته شد، اما به دلیل اختلافات شهرداری، شورای شهر و دولت بر سر اقتصادی بودن طرح، پروژه متوقف و پس از چندی پایه ها برچیده شد.

آریاشهر به خاطر وجود مراکز متعدد تجاری، اداری و دولتی محدوده ای شلوغ و پرترافیک است و همین امر موجب شده شمار خودروهای عبوری و جمعیت فراوان برای انجام کارهای اداری در این منطقه به طور قابل ملاحظه ای افزایش یابد.

شاید مراجعات زیاد شهروندان به این نقطه از شهر یکی از دلایل ساخت و فعالیت مجتمع های تجاری در گوشه و کنار این محدوده باشد. به هرحال اینجا یک منطقه کارمندی است و کارکنان اداره ها و کاسب های محلی بخش عمده ای از ساکنان اینجا را تشکیل می دهند و به همراه تعداد زیادی از دفاتر کوچک و بزرگ شرکت های خصوصی در همسایگی هم روزگار را سپری می کنند.

البته در این بین باید به نکته ای اشاره کرد که تاکنون به آن پرداخته نشده و کمتر مورد توجه مسئولان و حتی ساکنان منطقه قرار گرفته است. آقای عباس صوفی، مدیر مرکز سامان در مورد وضعیت فعلی اینجا می گوید: این مرکز سه سال زمان برد تا ساخته شود و در سال 1385 راه اندازی شده است. در ابتدا فقط مجتمع ما و مرکز خرید گلدیس فعال بودند و بعد از مدت کوتاهی مراکز ریز و درشت در اطراف فلکه دوم صادقیه ساخته شدند.

این ساخت و سازها بدون در نظر گرفتن شرایط محیطی و منطقه ای صورت گرفت و الان بیشتر این مراکز با مشکلات جدی در جذب مشتری و کاسبی مواجه شده اند. فعالیت ما در آغاز کار خیلی خوب بود و حتی از مناطق دورتر تهران برای خرید به اینجا می آمدند. در زمان تصدی رئیس دولت نهم و دهم  (محمود احمدی  نژاد) قرار شد برای منطقه مونوریل احداث کنند.

این پروژه در ابتدا با مخالفان زیادی همراه بود ولی مسئولان وقت گوش شان بدهکار نبود. خلاصه کلنگ ساخت مونوریل پایتخت به زمین خورد و عملیات عمرانی شروع شد. بعد از مدتی اعتراضات بالا گرفت و این پروژه عظیم متوقف شد اما پایه ها و گودبرداری آن باقی ماند. مدتی بعد در قسمت هایی که خاکبرداری شده به ساخت یک مجتمع تجاری بسیار بزرگ اختصاص یافت. در زمان کوتاهی دیوارهایش بالا رفت و دید مجتمع سامان را به کلی کور کرد. همین مسئله باعث شده که این مرکز خرید کمتر در معرض دید مردم باشد و از مشتری خالی شود.

وی در مورد اقدامات صورت گرفته برای حل این مشکل می افزاید: همان موقع حدود هفت سال پیش بلافاصله دست به کار شدیم و شکایت به مراجع ذی صلاح بردیم. اما تاکنون به شکایت ما پاسخی نداده اند و ساخت وساز این بنای غول پیکر با سرعت پیش می رود.خلاصه دست ما از همه جا کوتاه است و امیدواریم هرچه زودتر فعالیت عمرانی این ساختمان به پایان برسد چون ما با مشکل دیگری هم روبه رو هستیم؛ فعالیت ساختمانی این مهمان ناخوانده موجب شده عبور و مرور در محدوده ورودی - خروجی مجتمع ما با مشکل مواجه شود. سقوط مصالح، آلودگی محیطی و صوتی مردم را فراری داده است و کمتر کسی راهش را کج می کند تا برای خرید به این مرکز بیاید. اعتراضات ما هم تا الان نتیجه نداده و دودش به چشم ما رفته است.

گود بازار

مجتمع خرید سامان 10 سال است که راه اندازی شده و به نوعی یکی از قدیمی های این منطقه به شمار می آید. این مرکز خرید سه طبقه و 51 باب واحد تجاری دارد و دارای 30 واحد اداری هم هست. متراژ آن حدود 3هزار متر و زیربنای تجاری آن 900 مترمربع است.

در این پاساژ کوچک یک پارکینگ طبقاتی زیرزمینی که متعلق به همین مرکز خرید است واقع شده که جنبه استفاده عمومی دارد و فقط برای 70 خودروی سواری گنجایش دارد. مغازه های این مرکز بیشتر 12 تا 50 متری هستند و واحدهای اداری که در بخش شمالی آن قرار دارند، بین 50 تا 600 متر مساحت دارند.

مرکز خرید سامان در گذشته به طور کلی مخصوص پوشاک بوده که جنس غالب آن تا 90درصد مخصوص انواع البسه زنانه از کفش تا شال و روسری است و طبعا بیشتر مشتری هایش را خانم ها تشکیل می دهند. هرچند در حال حاضر این مرکز رونق چندانی ندارد و خیلی کم مشتری به اینجا می آید.

همه مغازه های پاساژ سامان باز هستند و صاحبان آن به خریدوفروش مشغول هستند و طبق مدیریت مجتمع، واحد خالی وجود ندارد. این مجموعه یک بازار محلی است که قرار بوده در آن نیازمندی های روزانه و ضروری پوشاک و کفش یک خانواده طبقه متوسط به خصوص کارمند جماعت عرضه شود که به خاطر مدیریت نامناسب شهری در صدور جواز ساخت برای مراکز خرید ریز و درشت از سکه افتاده است.

در حال حاضر این مجموعه کوچک به صنف فعالیت های خدماتی تبدیل شده و بیشتر فعالیتش را روی قسمت اداری متمرکز کرده است. در این پاساژ دفاتر بیمه، آژانس های هواپیمایی، خدمات کامپیوتری و تلفن همراه، دفتر تبلیغاتی  (بنر، پرچم، فتوکپی و زیراکس) خیاطی و دفاتر خدمات پس از فروش شرکت ها فعال هستند. در کنار این صنوف، واحدهای عرضه پوشاک زنانه، کیف و کفش، لوازم آرایشی- بهداشتی، فروش لوازم و خوراک حیوانات، پرده فروشی، عینک و ساعت به چشم می خورند.

آقای عباس صوفی، مدیر مجموعه می گوید: این پاساژ در کنار سایر مراکز خرید این منطقه به ارزان فروشی معروف و قیمت های آن از دیگر مراکز کمتر است. به همین دلیل کسانی که درآمد کمتری دارند و دنبال اجناس لوکس و برندهای گرانقیمت نیستند، بیشتر سراغ ما می آیند.

وی در مورد این مجتمع توضیح بیشتری می دهد: همانطور که گفتم نزدیک 10سال است که این مجموعه راه اندازی شده و تا همین چند سال پیش کاملا به صنف پوشاک اختصاص داشت. زمین اینجا شخصی و در اختیار بخش خصوصی بوده که همگی آنها واگذار شده اند.

مدیریت مرکز خرید سامان در مورد کسبه می گوید: از نظر ما محدودیتی برای فعالیت در اینجا وجود ندارد؛ اگر واحدی خالی باشد، اجاره می دهیم و شرایط ما خیلی سخت نیست. ما خواسته ایم تا جایی که ممکن است گامی برای کاسبی و درآمدزایی افراد برداریم. این مجتمع کوچک و جمع و جور است و در سه طبقه خلاصه شده و به تجهیزات سرمایشی و گرمایشی مجهز است و دو دستگاه آسانسور دارد. در کنار صنف پوشاک، مغازه های دیگری مثل لوازم آرایشی بهداشتی، طلا و نقره، مواد غذایی و سه واحد کافی شاپ نیز دایر هستند.

صوفی در ادامه صحبت هایش می گوید: در این مرکز برند گرانقیمت نداریم و اجناس عرضه شده عمومی است و مخصوص افراد طبقه متوسط و حقوق بگیر. بیشتر مشتری های ما را هم همین قشر تشکیل می دهند و معمولا در اواخر هفته بیشتر گذرشان به اینجا می افتد.

او همچنین در مورد کسانی که بیشتر مراجعه می کنند، اضافه می کند: البته باید گفت اصلا مشتری باقی نمانده که بخواهیم در موردش صحبت کنیم. شرایط فعلی بازار که مشخص است و مشکلی هم که خودمان با بنای روبه رو داریم وضعیت را بدتر کرده است. ولی در حالت کلی 90 درصد کالاهای درمعرض فروش البسه، کیف و کفش زنانه است پس طبیعی است که اکثر خریداران زن باشند.

البته چند مغازه پوشاک مردانه هم فعال است. ضمن اینکه کم و بیش از نواحی اطراف تهران هم مشتری داریم که برای خرید می آیند. بیشتر کسانی که به اینجا مراجعه می کنند، مشتری ثابت هستند و به طور دائمی از ما لباس می گیرند.

صوفی در مورد شرایط فعلی این مجتمع که با رکود مواجه شده، می افزاید: وضعیت کلی نگران  کننده است و من عملکرد این مجموعه را مطلوب ارزیابی نمی کنم. اما شرایط فعلی برای همه یکسان است و رکود سرتاسری همه صنوف در کل کشور را در بر گرفته است. وضعیت کاسبی در هیچ کجا خیلی مناسب نیست و مختص به ما نمی شود.

چطور برویم؟

مرکز خرید سامان در قسمت جنوب غربی فلکه دوم صادقیه قرار گرفته و به همین خاطر دسترسی خوبی به انواع وسایل نقلیه عمومی دارد. منطقه آریاشهر در محدوده طرح ترافیک قرار ندارد و با خیال راحت می توانید با خودروی شخصی به اینجا بیایید.

فلکه دوم صادقیه در نزدیکی ایستگاه متروی صادقیه واقع است و به راحتی می توانید از مترو برای رسیدن به این مرکز استفاده کنید. اتوبوس های تندرو از پونک و میدان آزادی از جلوی پاساژ می گذرند و از سایر نقاط مانند جنت آباد، دهکده المپیک و شهران و مناطق مرکزی مثل میدان هفتم تیر خطوط اتوبوسرانی برقرار است. از میدان های مهم تهران هم تاکسی برای آریاشهر فراهم است.

***

نمای بازار:

سیمای سامان

مرکز خرید سامان در سال 1385 راه اندازی شده و 10 سال است که از تاسیس آن می گذرد. این مرکز خرید کوچک سه طبقه، 51 باب واحد تجاری دارد و همچنین 30واحد اداری هم در آن دایر است. این مجموعه کوچک، محل مراجعه افراد زیادی از شهروندان تهرانی، شهرهای اطراف پایتخت و شهرستان هاست که برای خرید همه رقم پوشاک گذرشان به اینجا می افتد و یکی از مراکز توزیع و فروش انواع پوشاک چهارفصل به شمار می آید.

البته در حال حاضر بیشتر، بورس فعالیت های خدماتی شده و از فروش چهارفصل خبر خاصی نیست. محدوده آریاشهر یکی از محلات قدیمی در غرب پایتخت است که بافت تجاری، اداری و مسکونی آن با هم تلفیق شده و یک منطقه شلوغ و پرازدحام را به وجود آورده است. وجود پاساژهای ریز و درشت و مجتمع های تجاری در دل منطقه و نواحی اطرافش، از ویژگی های دائمی و همیشگی اینجاست.

بافت محلی این منطقه نوساز و تقریبا شیک است و در ساخت و تجهیز بناهای آن مخصوصا مراکز تجاری سعی شده است حداقل های نما و زیباسازی رعایت شود. ناحیه آریاشهر با اینکه جزو مناطق باسابقه تهران است، نسبت به دیگر مناطق بیست ودوگانه تهران، یکی از کمترین بافت های فرسوده را دارد. رنگ آمیزی و نماکاری دیوارها و تابلوها و چراغ های رنگی، سردر مغازه ها چشم انداز زیبایی دارد و در شب ها بیشتر جلوه می کند.

همه کسانی که به این مجتمع های تجاری می آیند، به خاطر مرغوبیت و قیمت های مناسب کالاهای عرضه شده، این مکان را برای خرید انتخاب می کنند و روزانه تعداد قابل قبولی از مردم برای تامین و خرید مایحتاج موردنیازشان، به این مرکز می روند.

محدوده بازار

مرکز خرید سامان در ضلع جنوب غربی فلکه دوم آریاشهر (صادقیه) و در ابتدای بزرگراه محمدعلی جناح واقع شده و 10 سال از ساخت این پاساژ کوچک می گذرد. در همسایگی پاساژ تهرانی مراکز بزرگ تر و شلوغ تری مثل افق و گلدیس فعال هستند که از این مجموعه قدیمی ترند، ولی این مرکز خرید در اوایل کارش بسیار پررونق بوده و قصد داشته جایگاه خودش را پیدا و مشتریان ثابتی بیابد.

پاساژ سامان به خاطر اینکه پشت یک بنای عظیم و نیمه کاره قرار گرفته، کار و بارش از سکه افتاده و به اصطلاح اصلا توی دید نیست که کسی بخواهد به آن مراجعه کند. مرکز خرید سامان تقریبا به صنف پوشاک، البسه، کیف و کفش مخصوص خانم ها اختصاص دارد که بیشتر مراجعانش را تشکیل می دهند.

این مرکز به دلیل نزدیکی و مجاورت با بافت مسکونی منطقه آریاشهر و نواحی اطراف آن، با استقبال خوبی از طرف اهالی محل مواجه  شده است. به گفته مدیریت مجموعه و کسب و کارها از همه جای تهران مشتری برای خرید دارند و مربوط به قشر خاصی نمی شود.

قیمت اجناس عرضه شده مناسب است و در روزهای آخر هفته جمعیت بیشتری برای خرید به آنجا می روند،  با اینکه از شکوه گذشته خبری نیست، کاسب کارها برای جلب و جذب مشتری ها، انواع تخفیف ها را برای فروش اجناس شان ارائه داده اند و حتی بعضی از کسبه کالاهای شان را با قیمت خرید عرضه می کنند تا شاید راهکاری برای فروش بیشتر و جذب مشتری باشد و از این طریق بتوانند کمی تا قسمتی با رکود مقابله کنند.

قیمت ها، رهن و اجاره

همان طور که گفته شد این مجموعه فروشگاهی یک مرکز خرید نقلی است و خیلی مساحت ندارد. 51 باب مغازه کوچک و بزرگ در این بازار کوچک فعال هستند که کوچک ترین آن 12متر و بزرگ ترین آن 50 متر مساحت دارند. واحدهای اداری هم بین 50 تا 600مترمربع مساحت دارند که تعداد آنها 30 واحد است که در قسمت شمالی قرار گرفته است.

به خاطر شرایط خاصی که در این مرکز خرید حاکم شده است، خریدوفروش ملک تا حالا اتفاق نیفتاده است و هیچ ملکی تاکنون به مالک دیگر انتقال پیدا نکرده است. بنابراین از نرخ فروش مغازه اطلاعی در دست نیست. قیمت واحدهای تجاری بین 8 تا 10میلیون تومان برای هر مترمربع است که از این بخش هم خریدوفروش خیلی کم صورت می گیرد.

نرخ اجاره بها به نسبت سایر مناطق همجوار و مجتمع های همسایه کمتر است. نرخ اجاره نشینی برای یک واحد معمولی بین 700 تا 800 هزار تومان در ماه است. البته نرخ کرایه نشینی بیشتر حالت توافقی دارد که بین مالک و مستاجر با نظارت مستقیم مدیریت اعمال و نهایی می شود. می توان گفت تا مدیریت رضایت ندهد، کاری از پیش نمی رود.

این رقم بسته به متراژ و محل استقرار مغازه ها از 15 تا 20درصد کم و زیاد می شود. قیمت اجاره واحدهای اداری به درستی معلوم نیست و از عرف منطقه تا حدودی پایین تر است. مدیریت این مرکز خرید شرایط راحتی را برای کاسب ها معین کرده تا با کمترین دغدغه و استرس به کاسبی بپردازند و با کمک همدیگر از بحران رکود و همسایه ای که نان شان را آجر کرده، خلاص شوند.