خصوصی سازی؛ مهره درخشان شطرنج رشد اقتصادی

خصوصی سازی و مولفه های رسیدن به آن بارها از زوایای گوناگون مورد بررسی قرار گرفته است. با این وجود، یکی از نکته هایی که در روند خصوصی سازی اهمیت دارد و چندان مورد توجه قرار نمی گیرد، موضوع زیرساخت های اقتصادی است. توسعه زیرساخت های اقتصادی به ویژه در کشورهایی که در حال توسعه هستند، اهمیتی دو چندان دارد.

تحولات در زیرساخت های اقتصادی شامل موارد بسیاری می شوند؛ از اصلاحات قوانین سرمایه گذاری و تجارت تا تخفیف های مالیاتی و نظام بانکداری. برخی کشورها با ایجاد برخی تغییرات و تدوین و اجرای برنامه های توسعه موفق شده اند در طول یکی، دو دهه گذشته عملکردی قابل قبول به نام خود ثبت کنند. با این وجود برخی کشورها نیز به رغم تمامی تلاش ها، جزو گروه موفق ها طبقه بندی نمی شوند. در ادامه مطلب نگاهی داریم به برخی تلاش ها برای پویایی اقتصادی و خصوصی سازی.

کنیا

کنیا یکی از اقتصادهای نسبتا پیشرفته در بین کشورهای شرق آفریقا محسوب می شود. بر همین اساس است که خصوصی سازی در این کشور برای ایجاد بازار رقابتی و رو به رشد اهمیت زیادی دارد. از دهه 90 و همزمان با تشکیل کمیسیون خصوصی سازی در کنیا، این کشور به خوبی در حیطه رشد فعالیت های تجاری بخش خصوصی رشد کرده است.

با این وجود یکی از مواردی که همچنان بر سر راه رشد اقتصادی این کشور اختلال ایجاد می کند، ضعف در ایجاد برخی زیرساخت های اساسی مرتبط با رشد و تحول است. اگرچه تحولات اقتصادی این کشور در طول دو دهه گذشته بسیار قدرتمند بوده، اما در صورت وجود زیرساخت های قابل اعتماد، این تحول روندی سریع تر داشت.

یکی از نقاط قوت کمیسیون خصوصی سازی کنیا، تصویب قوانین حمایت از خصوصی سازی در سال 2005 است. بخشی از این قوانین تمامی نهادهای مهم دولت کنیا را ملزم می کند، در صورت نیاز از کارآفرینان بخش خصوصی حمایت کنند و برای افزایش نرخ تولید و صادرات این سازمان ها نهایت همکاری را انجام دهند. اهمیت همزمان به اقتصاد بخش خصوصی و دولتی، نه تنها بر افزایش اعتماد سرمایه گذاران داخلی افزوده است، بلکه دیدگاه مثبت سرمایه گذاران خارجی برای حضور در بازارهای این کشور آمارهای اشتغال و حذف بیکاری را تحت تاثیر خود قرار داده است.

کشورهای آمریکای لاتین

مشارکت کشورهای آمریکای لاتین در پروژه های خصوصی سازی، از دهه 80 میلادی اوج گرفت. به نظر می رسد این کشورها که اغلب در بین کشورهای در حال توسعه طبقه بندی می شوند، از دهه 80 به بعد متوجه اهمیت خصوصی سازی در رشد اقتصادی شده اند. آرژانتین، بولیوی، برزیل، شیلی، کلمبیا، مکزیک و پرو از جمله کشورهایی هستند که طی سال های اخیر در سایه خصوصی سازی رشدی قابل توجه تجربه کرده اند.

اگرچه سناریوی تکراری این کشورها، ضعف در زیرساخت هاست، اما با همه اینها، رشد این کشورها نسبت به سال های پیش از دهه 80 به شکل قابل ملاحظه ای ارتقا یافته است. اولیور هارت اندرو، استاد دانشگاه اقتصاد هاروارد معتقد است اگر کشورهای در حال توسعه آمریکای لاتین به زیرساخت های خصوصی سازی توجه بیشتری نشان می دادند، شرایط اقتصادی کم نظیری به دست می آوردند. این مسئله به ویژه درخصوص برزیل بیش از سایر کشورها صادق است.

اتحادیه اروپا

اگرچه سال هاست که توجه به اصول خصوصی سازی به یکی از مهم ترین بخش های اقتصادی اتحادیه اروپا تبدیل شده است، اما با این وجود، اعضای این کمیسیون هر سال برترین راهکارها را برای ارتقای سطح بهره وری ناشی از خصوصی سازی مورد بررسی قرار می دهند. یکی از جدیدترین قوانین تصویبی در این حوزه به سال 2013 میلادی بازمی گردد.

براساس بررسی های به عمل آمده در حوزه اقتصاد کشورهای اروپایی، اغلب این کشورها در سایه توسعه فعالیت های تجاری بخش خصوصی رشد کرده اند. این رشد اغلب به واسطه فعالیت های تجاری کسب و کارهای کوچک و متوسط انجام شده است؛ کسب و کارهایی که تا یکی، دو دهه پیش چندان با اهمیت انگاشته نمی شدند، اما این روزها، بسیار مهم به نظر می رسند. بر همین اساس است که لایحه مکمل حمایت از کسب و کارهای کوچک و متوسط در سال 2013 و با هدف افزایش دامنه اختیارات این نوع فعالیت ها به تصویب رسید.

برونو ون، ریاست هیات مدیره توسعه موسسات مالی اتحادیه اروپا در خصوص این طرح و اهداف آن می گوید: طرح توسعه حمایت از کسب وکارهای کوچک و متوسط بخش خصوصی در چند حیطه اصلی متمرکز است. رشد کالاها و خدمات صادراتی، توسعه توان تجاری در تعامل با سایر کشورهای منطقه، افزایش حضور شرکت های نوپا در پروژه های مهم خارج از کشور و افزایش تمایل سرمایه گذاران برای حضور در پروژه های مختلف از مهم ترین محورهای تمرکز این طرح است .

رشد اقتصادی کسب و کارهای کوچک تنها به مدیران و صاحبان صنایع و کسب و کارهای کوچک کمک نمی کند، بلکه زمینه را برای تحول اقتصادی، اشتغال زایی، ایجاد جریان درآمد و تولید پایدار و بسیاری از موارد مهم دیگر هموار می کند.