حمایت‌هایی که صورت نمی‌گیرد

پیشتر درخصوص صنعت بازیافت و لزوم سرمایه‌گذاری در این بخش گزارش‌هایی در همین صفحه ارائه شده است. این صنعت که یکی از جنبه‌های مختلف سرمایه‌گذاری سبز به حساب می‌آید علاوه بر تأثیرات زیست محیطی، امروزه به یکی از بخش‌های مهم اقتصادی بدل شده است. گردش مالی فزاینده در این صنعت در سال‌های اخیر نشانگر اهمیت و جایگاه این حوزه در اقتصاد است.

در گزارش پایانی سال گذشته صنعت بازیافت را به‌عنوان یکی از بخش‌های اولویت‌دار در سرمایه‌گذاری در سال 94 مطرح کردیم. از این رو در نظر داریم به‌طور جداگانه به بخش‌های مختلف این صنعت و فعالان آن سری بزنیم و از کم و کیف سرمایه‌گذاری در این حوزه‌ها گزارش‌هایی ارائه دهیم که تا حدی مشخص‌کننده فرصت‌های سرمایه‌گذاری در بخش‌های مختلف این صنعت است. در این گزارش بنا داریم به جنبه‌های مختلف سرمایه‌گذاری در بازیافت کاغذ و تولید کاغذ‌های بازیافتی بپردازیم که در ادامه پیش‌رو  دارید.

***

کارخانه زیر 120 هزار تن صرفه اقتصادی ندارد

در حال حاضر حدود 120 شرکت مختلف در زمینه بازیافت کاغذ در کشور فعالیت می‌کنند که بیشتر این شرکت‌ها به تولید انواع مقوا و کاغذ‌هایی که در صنعت بسته‌بندی به کار می‌روند اشتغال دارند که در این فرآیند حدود 750 تا 800 هزار تن کاغذ بازیافتی در کشور تولید می‌شود. علاوه براین دو کارخانه چوب و کاغذ مازندران و کاغذ پارس نیز به تولید کاغذ در کشور اشتغال دارند که در مجموع 120 هزار تن دیگر بر این رقم می‌افزاید که این دو شرکت هم در سال‌های اخیر سرمایه‌گذاری خوبی در کاغذ‌های بازیافتی انجام داده‌اند.

در حال حاضر بیشتر حجم کاغذ‌های وارداتی کاغذ‌های روزنامه و کاغذ‌های تحریر است که سطح تولید این نوع کاغذ‌ها در کشور کمتر از تقاضای بازار است. این در حالی است که به گفته شبیری، دبیرکل اتحادیه تولیدکنندگان کاغذ و مقوای کشور امکان تولید این نوع کاغذ‌ها در صنعت بازیافت و از کاغذ‌های بازیافتی در کشور وجود دارد اما به دلیل حجم سرمایه‌گذاری بالایی که نیاز دارد و حمایت‌هایی که از سوی دولت صورت نمی‌گیرد در حال حاضر سرمایه‌گذاری خاصی در این حوزه صورت نگرفته است. در شرایطی که امروزه در استاندارد‌های جهانی تولید زیر یک میلیون تن درسال اقتصادی نیست کل تولیدات کاغذ ما در کشور هنوز به این رقم نرسیده است. درخصوص میزان سرمایه‌گذاری این موضوع تا حد زیادی بستگی به نوع، کیفیت و مقیاس تولید دارد؛ بنابراین میزان سرمایه‌گذاری شما تا حد زیادی به نوع کاغذ تولیدی، مقیاس تولید و نوع ماشین‌آلات تجهیزاتی که در فرآیند تولید به کار می‌گیرید، بستگی دارد. از این رو می‌توانید باسرمایه‌گذاری یک میلیاردی تا 100 میلیاردی وارد این صنعت شوید. اما به اعتقاد کارشناسان این حوزه کارخانه‌های زیر 120 هزار تن تولید با توجه به شرایط فعلی اقتصاد کشور صرفه اقتصادی ندارد.

برای سرمایه‌گذاری در این صنعت یک اصل مهم و اساسی مکان‌یابی مناسب است. احداث کارخانه‌های تولید کاغذ باید در مناطقی باشد که دسترسی مناسبی به مواد اولیه و آب داشته داشته باشند از این رو مناطق شمالی و جنوبی کشور که دسترسی مناسبی به آب دارند مناسب‌ترین مکان برای سرمایه‌گذاری است. درخصوص دوره بازگشت سرمایه بسته به حجم و سطح سرمایه‌گذاری می‌توانید روی چهار تا هشت سال حساب باز کنید. برای گرفتن مجوز‌ها هم باید سراغ ادارات متبوع وزارت صنعت، معدن و تجارت بروید.

منافع اقتصادی و غیر‌اقتصادی صنعت بازیافت

سیدطاهر شبیری، دبیرکل اتحادیه تولیدکنندگان کاغذ و مقوای ایران درگفت‌وگو با «فرصت امروز» درخصوص منافع این صنعت می‌گوید: صنعت بازیافت پتانسیلی است که از طریق آن می‌توان پسماند‌های شهری، صنعتی و. . . را به کالایی قابل استفاده تبدیل کرد و از این حیث ارزش افزوده‌ای رادر اقتصاد به وجود می‌آورد و از سوی دیگر بخشی از مواد اولیه تولید در کشور را فراهم می‌کند. وی ادامه می‌دهد: از طرف دیگر در صنعت بازیافت از فرآیند جمع آوری و تفکیک تا تولید محصول حجمی از نیروی کار کشور وارد جریان اشتغال می‌شوند که با وجود مشکلاتی که در بحث اشتغال در کشور وجود دارد یک امتیاز مثبت برای این صنعت محسوب می‌شود، از این رو توجه به صنعت بازیافت امری ضروری است. از طرف دیگر بخشی از ارزش پول کشور که در پسماند کالای مصرفی بلوکه شده مجددا به جریان اقتصاد باز می‌گردد.

این کارشناس درخصوص منافع زیست‌محیطی صنعت بازیافت عنوان می‌کند: نقشی که صنعت بازیافت در حفظ محیط‌زیست دارد در هیچ صنعت دیگری قابل مشاهده نیست، بنابراین از این حیث هم می‌توان به این صنعت به‌عنوان یک صنعت سبز و طرفدار محیط‌زیست نگاه کرد.

توصیه‌های کارشناسی

شبیری می‌گوید: همواره شرایط اقتصادی کشور ما به نفع تجارت بوده از این رو شرایط رقابتی که تولیدکنندگان بتوانند با یک حجم سرمایه‌گذاری وسیع در یک توازن رقابتی با واردکنندگان کاغذ در کشور قرار گیرند، هیچ‌گاه میسر نشده است. از این رو سیاست‌گذاری‌های کلان اقتصادی شرایطی را رقم زده تا تجارت این بخش بیشتر از سرمایه‌گذاری در تولید صرفه اقتصادی داشته باشد بنابراین برای سرمایه‌گذاری در تولید با شرایط دشواری به لحاظ گرفتن تسهیلات، شرایط قیمت‌گذاری انرژی، فشار‌های دولتی و... سر و کار دارید ولی در زمینه‌های تجارت این بحث‌ها مطرح نیست.

وی عنوان می‌کند: بزرگ‌ترین مشکل صنعت کاغذ در کشور کوچک بودن کارخانه‌های تولیدی در این زمینه است. از این حیث در شرایطی که ما در یک فضای رقابتی دراقتصاد جهانی قرار بگیریم باید ببینیم که وضعیت این تولیدکنندگان در کشور به چه صورت خواهد شد. دبیرکل اتحادیه تولیدکنندگان کاغذ و مقوای ایران با اشاره به موضوع توافق هسته‌ای و شرایط پساتحریم می‌افزاید: قرار‌گیری در فضای رقابت جهانی یعنی حذف بسیاری از محدودیت‌هایی که در واردات کالا وجود دارد. در چنین شرایطی سوال اصلی این است که آیا سرمایه‌گذاران داخلی امکان رقابت با غول‌های تولید و سرمایه‌گذاری دنیا مثلاً تولیدکنندگان چینی به‌عنوان بزرگ‌ترین تولیدکننده کاغذ در جهان یا تولیدکنندگان اروپایی به‌عنوان کیفی‌ترین تولیدکنندگان کاغذ در جهان را دارند. قطعاً پاسخ منفی است.

شبیری در توصیه به سرمایه‌گذاران این حوزه می‌گوید: افرادی که قصد سرمایه‌گذاری در این صنعت را دارند باید در گام اول اطلاعات دقیق و کارشناسی از جنبه‌های مختلف تولید و سرمایه‌گذاری در این صنعت به دست آورند و در این مسیر می‌توانند از کمک‌های مشاوره‌ای کارشناسان این حوزه بهره‌مند شوند. در گام دوم باید به دنبال حوزه‌های جدید و فرصت‌های تازه در صنعت کاغذ باشند چرا که انتخاب کردن کالای مناسب برای تولید که مورد تقاضا و نیاز بازار باشد از تولید و سرمایه‌گذاری مهم‌تر است. در گام سوم باید به دنبال کیفیت در کار باشند تا بتوانند محصول خود را در بازار و در رقابت با کالاهای خارجی به فروش برسانند.

وی مکان‌یابی را یک اصل مهم برای راه‌اندازی یک کارخانه تولید کاغذ می‌داند و می افزاید: قرار گرفتن این کارخانه‌ها در مسیر ترانزیت می‌تواند مزیتی نسبی برای سرمایه‌گذاری در این بخش باشد. این کارشناس در پایان از تولید کاغذ روزنامه، کاغذ تحریر و کاغذ فیلتراسیون به‌عنوان فرصت سرمایه‌گذاری در این صنعت یاد می‌کند که امکان استفاده از مواد بازیافتی در همه آنها وجود دارد.