جایگاه صنعت کاغذ در دنیای دیجیتالی امروز

امروزه با توجه به پیشرفت‌هایی که در زمینه فناوری‌های دیجیتال صورت گرفته است، ارتباطات انسانی نیز از جنس دنیای دیجیتال بوده و در وهله اول به نظر می‌رسد که دیگر از دنیای کاغذ و کتاب و نامه‌نگاری فاصله گرفته‌ایم و نیاز جهانی به این صنعت کمتر شده است. اما نکته مهم این است که بازار کاغذ در سطح جهان، هنوز هم مصرف قابل توجهی داشته و در بسیاری از صنایع کاربرد فراوانی دارد. با این حساب، می‌توان گفت تجارت جهانی کاغذ، بازاری رو به رشد داشته و حجم وسیعی از تولیدات این صنعت، در اقصی نقاط جهان به مصارف متعددی می‌رسند.

بر این اساس، مصرف کاغذ در سطح جهان، با رشد زیادی روبه رو بوده و انتظار می‌رود این مصرف در سال‌های آتی نیز به همین منوال پیش برود و بازار صنعت کاغذ تبدیل به یکی از بزرگ‌ترین بازارهای تجاری شود.

آسیا، مهم‌ترین تولیدکننده و مصرف‌کننده

در حال حاضر، رشد تولید و مصرف کاغذ در آسیا نسبت به دیگر مناطق جهان بیشتر است. حدود 400میلیون تن کاغذ مقوا در سطح جهان تولید شده است که در این میان، آسیا سریع‌ترین رشد را در تولید این صنعت داشته و خصوصا با توجه به پیشرفت این صنعت در چین، روند این رشد بیشتر نیز شده است.در حال حاضر بیش از یک سوم کاغذ و مقوای تولید شده در جهان، در آسیا تولید می‌شود و در همین اثنا، تولیدات این صنعت در آمریکای شمالی کاهش یافته است.

بیشترین میزان مصرف کاغذ و مقوا نیز در آسیا و خصوصا چین به چشم می‌خورد. برآوردهای تحلیلگران حاکی از این است که مصرف جهانی کاغذ تا سال 2025 بالغ بر 500میلیون تن خواهد شد. در این میان، سهم آسیا در این بازار مصرف 44درصد است. اروپا و آمریکای شمالی، با هم، تقریبا یک سوم این بازار مصرف را در دست دارند، همچنین بازار تقاضا در کشورهای اروپای شرقی نیز رشد سریع‌تری نسبت به بازارهای سنتی‌تر این صنعت دارد.

سرانه مصرف کاغذ

سرانه مصرف کاغذ و مقوا بسته به مناطق و کشورهای مختلف، اندازه‌های متنوعی دارد. میانگین جهانی مصرف کاغذ برای هر فرد حدود 55کیلوگرم است و بیشترین مقدار آن در آمریکا 300کیلوگرم و کمترین میزان مصرف نیز در آفریقا، 7کیلوگرم تخمین زده شده است.

در مناطق پرجمعیت آسیایی، سرانه مصرف کاغذ حدود 35کیلوگرم بوده که نشان‌دهنده پتانسیل بزرگ رشد این صنعت در این مناطق است، البته اگر همان روند توسعه کشورهای غربی را دنبال کنند. چراکه مصرف سرانه کاغذ در این کشورها به میزان زیادی بالا رفته است، به‌عنوان مثال در سال 2011 سرانه مصرف کاغذ و مقوا در فنلاند برای هر نفر، حدود 194کیلوگرم بوده است.

صادرات صنعت کاغذ

با توجه به رشد سریعی که در فرآیند تولید کاغذ در کشورهای آسیایی، به‌ویژه چین شکل گرفته است، باعث تغییر وجه جهانی این صنعت شده و رفته رفته اروپا و آمریکای شمالی که در تولیدات و صادرات کاغذ به خودکفایی رسیده بودند، جای خود را به کشورهای آسیایی داده و سیستم صادرات جهانی کاغذ در انحصار تولیدکنندگان آسیایی آن نیز قرار می‌گیرد.

در حال حاضر صادرات کاغذ از کشورهای آسیایی و خصوصا چین به سوی غرب آغاز شده است و با توجه به اینکه هزینه‌‌ها در این کشورهای تولیدکننده جدید، به مراتب کمتر از کشورهای غربی است، بازار رقابتی قابل توجهی برای این صنعت در سطح جهان رقم خورده است.

چشم‌انداز جهانی این صنعت

با توجه به پیشرفت‌های دنیای جدید و ظهور رسانه‌های دیجیتال و شکل‌گیری ارتباطات بدون کاغذ در طی سال‌های اخیر، صنعت جهانی کاغذ نیز با چالش‌هایی جدی روبه رو شده است، اما از آنجایی که این صنعت، مصارف دیگری نیز دارد، انتظار می‌رود با چرخشی که به سوی صنعت بسته‌بندی داشته است، این کاهش کوتاه‌مدت جبران شود. تحلیلگران معتقدند که امروزه باید تمرکز اصلی تجارت کاغذ روی صنعت بسته‌بندی و محصولات بهداشتی باشد، به طوری‌که طبق پیش‌بینی سایت ibisworld.com طی پنج سال آینده درآمد این صنعت با توجه به رشد آن در بازارهای در حال توسعه از سر گرفته خواهد شد.

در واقع با کاهش رشد این صنعت در رسانه‌های چاپی، محصولاتی مانند مقوا، صنایع بهداشتی و صنعت بسته‌بندی بهترین جایگزین برای مصرف جهانی کاغذ هستند که به رشد بیشتر این صنعت نیز کمک شایانی کردند. طبق پیش‌بینی ibis تا سال 2021 نرخ رشد سالانه این صنعت تا 4.2درصد افزایش می‌یابد و در مقایسه، تولید ناخالص داخلی جهان با نرخ رشد سالانه 3.6درصد، در دوره مذکور، حرکت می‌کند.