تنها راه‌حل بحران آب، همسویی تمام دستگاه‌ها

وزیر نیرو گفت: تنها راه برای برون رفت از شرایط فعلی، همسو شدن تمام دستگاه‌ها برای حل بحران آب است. مصارف شرب، صنعت و کشاورزی در ایران به‌شدت رو به افزایش بوده و بدون مشارکت تمام دستگاه‌ها برای کاهش تقاضا، امکان خروج از بحران فعلی وجود ندارد. به گزارش «فرصت‌امروز»،حمید چیت چیان در گردهمایی مشترک مدیران ستادی و استانی وزارتخانه‌های نیرو و کشاورزی که با محوریت طرح تعادل بخشی منابع آب زیرزمینی دیروز در شرکت آب و فاضلاب تهران برگزار شد، بیان کرد: تا پایان سال آبی 93-92 کسری مخازن حدود 114میلیارد مترمکعب بوده و متوسط افت مخزن در پایان سال‌جاری به 120میلیارد مترمکعب خواهد رسید.

وی افزود: بحران آب از دهه 60 آغاز شده و در دهه 70 این بحران تشدید شد. در دهه 80 این بحران به اوج خود رسید. متاسفانه در این دوره که بحران آب داشتیم، شورای‌عالی آب به مدت پنج سال تعطیل بود. اما در دولت یازدهم، این شورا 12 جلسه تشکیل داده‌است. چیت چیان با اشاره به بحرانی بودن 609 دشت کشور گفت: با استفاده از داده‌های اطلاعاتی، میزان منابع آب زیرزمینی قابل برداشت در کشور مشخص شد. در حال حاضر سهم آبی که به بخش‌های شرب، کشاورزی، صنعت و فضای سبز می‌توان اختصاص داد، تعیین شده است. وی تاکید کرد: در شورای‌عالی آب اعلام شد که برای برداشت از آب سطحی نیز باید برنامه‌ها داشته باشیم و میزان آب قابل برنامه‌ریزی برای منابع باید محاسبه شود. زیرا وضعیت منابع آب سطحی بهتر از منابع زیرزمینی نیست. 

وزیر نیرو بر این باور است که برای جلوگیری از اضافه‌برداشت آب تجدیدپذیر باید فقط به اندازه میزان آب قابل برداشت محاسبه شده توسط این وزارتخانه، از این منابع استفاده شود. به این ترتیب سالانه 5 درصد به ذخایر استاتیک کشور اضافه می‌شود و پس از 20 سال به سطح ایستایی اولیه بازخواهیم گشت. وی همچنین خشکسالی مستمر 15ساله را عامل اصلی بروز معضل برای منابع آبی کشور اعلام کرد و افزود: اینکه در آمارهای وزارت نیرو تشکیک وارد کنیم و بگوییم بخش کشاورزی 92 درصد آب کشور را استفاده نمی‌کند یا اینکه به دنبال مقصر بروز مشکل بگردیم تا آن را محاکمه کنیم، بحران آب کشور حل نخواهد شد.

خاموشی نیروگاه کرخه و سیمره به دلیل بحران آب

چیت چیان ادامه داد: متوسط بارش‌های بلند‌مدت در هفت تا هشت سال اخیر از 250 میلی‌متر به 205 میلی‌متر و در امسال تا به امروز به 188 میلی‌متر رسیده است. یعنی میزان بارش‌ها 20 درصد نسبت به متوسط بلند‌مدت کاهش یافته است. وی همچنین خشک شدن تالاب‌ها، افزایش یک هزار و 200کیلومتری کف شکنی و عمیق‌تر شدن چاه‌های آب، خشک شدن هفت هزار هکتار باغ پسته و غیره را نشانه‌های بحران آب در ایران دانست و افزود: به دلیل کاهش آورد رودخانه‌ها، ذخایر پشت سد کرخه که قرار بود 7میلیارد مترمکعب باشد هیچ‌گاه به 5میلیارد مترمکعب نرسیده است. سال قبل نیز ذخیره پشت سد کرخه 1/9میلیارد مترمکعب بود. امسال حجم آب پشت سد به 1/1 میلیاردمترمکعب رسیده‌است. به دلیل پر نشدن مخزن سد، تاکنون نیروگاه عظیم این سد حتی یک کیلووات ساعت هم برق تولید نکرده است.

وزیر نیرو ادامه داد: این معضل منحصر به سد کرخه نیست و دشت عظیم خوزستان از وضعیت آبی مطلوبی برخوردار نیست. در سرشاخه‌های سیمره نیز سدی ساخته شده که با وجود کمبود شدید برق در کشور، هیچ‌گاه نتوانستیم از نیروگاه آن استفاده کنیم. زیرا باید ذخیره پشت سد را حفظ می‌کردیم. وی همچنین شور شدن منابع آب زیرزمینی و افت کیفیت آب شرب در بسیاری از شهرها را نشانه‌های دیگر بحران خشکسالی در کشور دانست. به گفته چیت‌چیان تاکنون 4700 چاه غیر‌مجاز در کشور مسدود شده و امیدواریم با تمهیدات در نظر گرفته شده میزان انسداد چاه‌های غیرمجاز بیش از این شود و توقف فعالیت چاه‌های غیرمجاز به عدد معقولی برسد.

کاهش مصرف تنها راه تعادل بخشی

رحیم میدانی، معاون وزیر نیرو در امور آب نیز با تاکید بر همسو شدن وزارت نیرو و جهاد کشاورزی در زمینه تعادل بخشی دشت‌ها، بیان کرد: همسو نبودن این دو وزارتخانه برای بهره‌برداران سردرگمی ایجاد می‌کند. بنابراین باید در این گردهمایی به نقاط مشترکی برسیم تا سیاست‌های استانی مشخص شده و به درستی اجرا شود. وی ادامه داد: تعادل بخشی منابع آب زیرزمینی جز با کاهش مصرف امکان‌پذیر نیست. اگر غیر‌ از این تصور کنیم، به بیراهه رفته‌ایم. باید 11 میلیارد مترمکعب از منابع آب زیرزمینی کمتر برداشت شود تا افت سطح سفره‌آب‌های زیرزمینی جبران شود.

میدانی با اشاره به اینکه در طرح تعادل بخشی 15 پروژه برای نجات منابع آب زیرزمینی تعریف شده، گفت: 11 پروژه طرح تعادل بخشی توسط وزارت نیرو اجرا می‌شود و بقیه توسط وزارت جهاد کشاورزی و سایر ارگان‌ها اجرایی خواهد شد. وی ادامه داد: برای تعادل‌بخشی دشت‌ها باید چاه‌های غیرمجاز مسدود شود. پروانه‌های برداشت از منابع زیرزمینی مطابق با شرایط آبی منطقه تعدیل شود و بهره‌برداران در اجرای برنامه‌ها حضور فعال داشته باشند.

خانه‌تکانی در مدیریت منابع آب کشور

معاون وزیر نیرو تاکید کرد: در اجرای طرح تعادل بخشی حتی‌الامکان باید تلاش شود که به معیشت کشاورزان لطمه وارد نشود. باید تلاش کنیم با همکاری تمام دستگاه‌های ذی‌ربط در یک دوره شش‌ساله به اهداف خود برسیم. وی همچنین از عدم تخیصص اعتبار توسط سازمان مدیریت به طرح تعادل‌بخشی دشت‌ها خبرداد و افزود: اگر وزارت نیرو مسئول آب کشور است، سازمان مدیریت باید اجازه دهد که کارشناسان این وزارتخانه نحوه تخصیص منابع را مشخص کنند.

به گفته میدانی برداشت از منابع آب سطحی به دلیل نیاز به تجهیزات کمتر و استفاده از یک پمپ بسیار ساده است. بنابراین وضعیت منابع آب در این بخش بسیار نابسامان‌تر است. در منطقه کشکان هزار پمپ غیر‌مجاز وجود دارد که اجازه نمی‌دهد آب پشت سد ذخیره شود. این در حالی است که وزارت نیرو سرمایه‌گذاری زیادی برای ساخت سد در پایین دست این منطقه انجام داده است. وی تاکید کرد: نیازمند خانه تکانی در مدیریت منابع آب کشور هستیم.