تحلیل تهدید قدیمی بازار سرمایه

طی معاملات روز گذشته، شاخص کل 74.39 واحد از ارتفاع خود را از دست داده و به یکی از حمایت‌های مهم خود نزدیک شد. با آغاز معاملات در جلسه گذشته، شاخص کل بازار بورس اوراق بهادار تهران کاهشی جزئی را تجربه کرده و پس از آن روندی صعودی را برگزید که این روند تا نیمه‌های بازار ادامه داشت. با عبور از ساعت 10:30 و با قدرت گرفتن عرضه در بعضی نمادهای شاخص‌ساز، روند شاخص کل بار دیگر تغییر کرده و بدین ترتیب، شاخص کل در پایان معاملات روز گذشته به رقم 65239.9 واحد رسید. ارزش معاملات روز گذشته به رقم 95 میلیارد تومان محدود شد که در مقایسه با روز پیشین خود کاهشی 10 درصدی را تجربه می‌کرد.

تعداد معاملات این بازار در جلسه گذشته در رقم 33383 به ثبت رسیدکه در مقایسه با روز پیشین خود کاهشی 15 درصدی را متحمل می‌شد. ارزش میانگین هر معامله در این جلسه حدود 2.84میلیون تومان محاسبه می‌شود که در مقایسه با روز پیشین خود افزایشی جزئی داشت. بازار فرابورس ایران نیز با کاهش 0.5 واحدی در چهره شاخص کل خود مواجه شد و در پایان جلسه گذشته به رقم 773.1 واحد رسید. ارزش معاملات این بازار نیز در رقم 96.5 میلیارد تومان به ثبت رسید.

کاهش قیمت جهانی نفت، یک تهدید قدیمی‌است که این روزها دوباره گریبان بازار سرمایه را به چنگ کشیده است. طلای سیاه پاورچین پاورچین به کف تاریخی خود در ابتدای سال 2009 نزدیک می‌شود. درحالی‌که تمام تحلیلگران کاهش قیمت نفت را از محل افزایش عرضه در بازار جهانی تحلیل می‌کنند، باید این مهم را در نظر داشته باشیم که هیچ‌کدام از همین تولیدکنندگان از این کاهش قیمت نفعی مستقیم شناسایی نمی‌کنند.

در این میان تنها کشورهایی که ذخیره ارزی مناسبی دارند، نسبت به این کاهش قیمت واکنش کمتری نشان می‌دهند. در قیاس ساده‌ای بین دو فاکتور نرخ تورم و نرخ بیکاری دو کشور بزرگ ایالات متحده آمریکا و فدراسیون روسیه مسئله‌ای ساده را نشان می‌دهد: ابر قدرت مغرب، برای این شرایط آماده بوده و کشور مرکزی کنفرانس شرق، تنها شرایط سخت را به مردم خود انتقال داده است.

در یک سال گذشته، نرخ تورم ایالات متحده به سمت صفر میل کرده و این در حالی ‌است که نرخ تورم روسیه در یک ساله اخیر، از بدترین روزهای این کشور در هزاره سوم جلو زده است. روند صعودی نرخ بیکاری ایالات متحده که پیش از ریاست جمهوری آقای اوباما و در بحبوحه رکود اقتصادی شدید آمریکا شکل گرفته بود و در سال نخست ریاست جمهوری وی نیز ادامه داشت، در سال گذشته نیز مانند سال‌های بعد از 2010 روندی نزولی را تجربه کرده است.

در طرف مقابل این روسیه است که در یک ساله اخیر، با افزایش نرخ بیکاری روبه‌رو بوده است. این دو موضوع نشان‌دهنده حقیقتی پنهان در مورد معاملات این روزهای نفت در بازار جهانی است: در این بازار ناراضی نفت، کشوری که از شرایط موجود نفع سیاسی می‌برد، ایالات متحده است. این کشور در سال‌های جنگ سرد به خوبی آموخته که برای مواجهه با کشورهای بزرگ، پول خرج کردن ساده‌تر و مفیدتر از گزینه‌های نظامی است. اندیشه‌های آقای پوتین هیچ‌گاه مطلوب هیچ یک از احزاب سیاسی بزرگ و کوچک ایالات متحده نبوده است؛ لذا به نظر می‌رسد ایالات متحده در حال استفاده از فرصت حاضر برای ضربه زدن به پیکره سیاسی- اقتصادی روسیه است.

احتمال حکومت آقای پوتین تا سال 2024 به خودی خود تهدیدی جدی برای ایالات متحده محسوب می‌شود؛ چرا که در آن زمان، آقای پوتین 24 سال حکومت را در کارنامه 33 ساله «روسیه» پس از کمونیسم به ثبت رسانیده که خود محل ایجاد یک دیکتاتوری دیگر است. اما با توجه به تمام این مسائل، مطلوب‌ترین سناریو برای سندیت داشتن مباحث مطروحه در بالا، حضور قیمت نفت در زیر 45 دلار برای هر بشکه نفت کرود در یک ماه آینده است.

کاهش قیمت جهانی نفت دو صنعت پتروشیمی و نفت را در بازار سرمایه زمین‌گیر کرده است و همین موضوع دلیل کافی برای در جا زدن 60درصد دیگر بازار را به وجود آورده است. نکته مهم در مورد معاملات روز گذشته، رغبت کدهای حقیقی به خرید است. در جلسه گذشته با در نظر داشتن نزدیک شدن شاخص کل به محدوده حمایتی اساسی خود در 65000 تا 65200 واحد، حقیقی‌های بازار اندکی فعال‌تر از گذشته در سمت خریدار ظاهر شدند و همین موضوع دلیل مناسب برای رشد نسبی بازار را به وجود آورد.

در جلسه معاملاتی پیش‌رو، دو سناریو کلی برای بازار وجود دارد. سناریو نخست گشایش بازار با پسماند تقاضای جلسه گذشته است که این موضوع می‌تواند، به منفی شدن بازار در نیمه دوم آن کمک بسزایی کند. در این سناریو، در صورت عبور ارزش معاملات از میلیارد تومان در یک ساعت نخست، می‌توان انتظار منفی شدن بازار را در نیمه دوم وقت معاملات داشت. اما سناریو دوم صحبت از رفتاری منطقی در سطح بازار می‌کند.بدین ترتیب آغاز معاملات در جلسه پیش‌رو همراه با عرضه نسبی قوی خواهد بود و پس از آن کاهش قدرت عرضه با افزایش نرخ تقاضا و رشد شاخص همراه خواهد بود. در صورت گشایش بازار با رنگ قرمز، ارزش معاملات در یک ساعت نخست باید فراتر از 40میلیارد تومان به ثبت برسد تا بازار رشد موردنظر را آغاز کند.

* کارشناس و تحلیلگر بازار سرمایه