تجارت با اروپا از مسیر بلژیک

سرزمین ایران به لحاظ موقعیت جغرافیایی در جایی از کره خاکی قرار گرفته که استعداد فوق‌العاده‌ای برای تجارت دارد و این آمادگی از چشم تجار دور نمانده است. این استعداد جغرافیایی برای تجارت به اضافه ثروت قابل توجه ایرانیان موجب داد و ستد کالا با مناطق گوناگون به‌ویژه با کشورهای بزرگ اروپا شده است. نگاهی به تاریخ تجارت ایران با اروپا نشان می‌دهد کشور بلژیک سابقه ای طولانی در تجارت با ایران دارد.

در شرایط تازه‌ای که ایران با آن مواجه شده است و قصد دارد تجارت عادی با دنیا و اروپا را گسترش دهد، بدون تردید مسیر بلژیک توانایی هموار کردن راه را دارد. از بلژیک به‌عنوان یکی از مهم‌ترین دروازه‌های ورود کالا به اروپا نام برده می‌شود. این کشور به دلیل داشتن زیرساخت‌های مهم ارتباطی از جمله بندر، آزادراه‌ها، نظام حمل‌و‌نقل ریلی و همچنین نزدیکی به سه کشور مهم اقتصادی اروپا یعنی هلند، آلمان و فرانسه می‌تواند مقصد مناسبی برای ورود کالاهای ایرانی به بازار بزرگ اروپا باشد. 

جمهوری اسلامی ایران نیز با توجه به موقعیت ژئو اکونومی خود در منطقه خاورمیانه و ارتباط و اتصال به کشورهای آسیای میانه و قفقاز، کشورهای جنوب غرب آسیا و کشورهای حوزه خلیج‌فارس، مقصد جذابی برای ورود کالاهای اروپایی به این بازار بزرگ حدود 300 میلیون نفری به‌خصوص از سوی بلژیک و لوکزامبورگ است.

نکته‌ای که باید در امر تجارت با بلژیک و دیگر کشورهای عضو اتحادیه اروپایی در نظر داشت این است که سیاست‌های کلان در امر تجارت نه از سوی کشورها بلکه از سوی اتحادیه اروپایی و مشخصا از سوی کمیسیون اروپایی تدوین و اعمال می‌شود. به‌عبارت دیگر تمامی این کشورها از سیاست واحدی تحت عنوان سیاست واحد بازرگانی Common Commercial Policy (CCP) تبعیت می‌کنند.

با این وجود در چنین شرایطی باز هم امکان گسترش تجارت میان ایران و این کشورها وجود دارد و صلاحیت دولت‌های منطقه‌ای در بلژیک تعیین‌کننده و مهم است. مکمل بودن اقتصاد‌های ایران و کشورهای اروپای غربی از جمله بلژیک و لوکزامبورگ یک دلیل عمده و موضوعی است که باید در توسعه روابط اقتصادی دو طرف به آن توجه کرد. اقتصاد بلژیک مبتنی بر اقتصاد بازار بوده و عمدتا بر پایه بخش خدمات استوار است، به‌طوری که بیش از 74 درصد از GDP بلژیک به این بخش تعلق دارد و بخش‌های صنایع و کشاورزی در رتبه‌های بعدی قرار دارند. این کشور در حوزه‌های حمل‌و‌نقل، بهداشت و خدمات بیمارستانی، محیط‌زیست، صنایع جدید و پیشرفته در بخش‌های نفت و گاز و... دستاوردهای مهمی داشته و یکی از مهم‌ترین کشورها در حوزه صادرات کالا و خدمات به شمار می‌آید.

عمده محصولات صنعتی این کشور شامل ماشین‌آلات، محصولات فلزی، خودرو، وسایل حمل‌و‌نقل، فرآورده‌های غذایی و آشامیدنی، منسوجات و مواد نفتی است. بلژیك در زمینه‌های مختلف علمی و تحقیقاتی مرتبط با صنایع شیمیایی، داروسازی، پزشكی هسته‌ای، كشاورزی، دامپروری، صنایع سنگین، ذوب فلزات و تجهیزات مربوطه دارای توانایی‌های بالایی است (حجم تجارت این کشور در سال گذشته بالغ بر 690 میلیارد دلار بوده است). جمهوری اسلامی ایران نیز علاوه بر داشتن ذخایر عظیم نفت و گاز (که می‌تواند به‌عنوان یکی از تأمین‌کنندگان با ثبات انرژی اروپا و بلژیک به شمار آید)، ظرفیت‌های زیادی برای همکاری‌های مشترک با بلژیک در حوزه معادن، کشاورزی مدرن، حمل ونقل ریلی و دریایی و دسترسی به بازارهای منطقه مانند عراق و افغانستان دارد.

از سوی دیگر بسیاری از دستاوردها و محصولات ایرانی در بلژیک ناشناخته باقی مانده‌اند؛ خدمات مهندسی به‌خصوص در حوزه ساخت‌و‌ساز، دستاوردهای کشور در حوزه نانو و فناوری‌های نوین، محصولات غذایی و کشاورزی در کنار ظرفیت‌های عظیم کشور در بخش توریسم و صنعت گردشگری از جمله حوزه‌هایی است که می‌تواند در گسترش روابط اقتصادی دو طرف مؤثر بوده و در برنامه‌های آتی تجار ایرانی مدنظر قرار گیرد.

فعالیت مؤثر و هدفمند رسانه‌های دو طرف در تشریح ظرفیت‌ها و امکانات بالفعل و بالقوه و ارائه تصویری واقع‌گرایانه می‌تواند فضای مناسبی را برای تعمیق پیوندهای اقتصادی فراهم کند. در این میان توسعه صنعت گردشگری و حضور بیشتر گردشگران در کشورهای یکدیگر، علاوه بر سود و منافع مستقیم اقتصادی، می‌تواند در آشنایی هرچه بیشتر طرفین از یکدیگر مؤثر و مفید باشد. نهادسازی و قاعده‌مند شدن روابط، آخرین و مهم‌ترین موضوع در تثبیت و گسترش روابط اقتصادی میان ایران و بلژیک است.

مهم‌ترین و اصلی‌ترین بازیگر در این بخش، تجار و صاحبان صنایعی هستند که مستقیماً در جریان روابط اقتصادی- بازرگانی دو کشور بوده و به خوبی از مشکلات، ضعف‌ها، فرصت‌ها و مزایای روابط آگاهی دارند. این افراد که تحت عنوان اتاق بازرگانی مشترک ایران، بلژیک و لوکزامبورگ اخیراً فعالیت خود را افزایش داده‌اند، می‌توانند با استفاده از تجربیات ارزنده خود، مسیر قاعده‌مند شدن روابط و تسهیل تجارت میان دو کشور را هموار ساخته و فرصت‌های مذکور را به فعلیت رسانند.

* نایب رئیس اتاق ایران بلژیك و لوكزامبورگ