بانک‌ها اگر شرکت داری نکنند ورشکست می شوند

در دولت یازدهم بانك مركزی گام‌هایی را در راستای تحول بانكی برداشته و مسائلی چون لزوم استقلال بانك‌مركزی و نوع عملكرد بانك‌های خصوصی پررنگ شده است، اما باید دید این اصلاحات از جزییات به سمت كلیات است یا نظام بانكی به‌صورت بنیادین اصلاح می‌شود. در حالی‌كه نتیجه رایزنی‌ها برای استقلال بانك‌مركزی به مرحله مطلوب استقلال‌خواهان نرسید و حال براساس مصوبه بانك مركزی اساسنامه‌ای جدید برای اجرای امور به بانك‌ها ابلاغ شده است، در این وضعیت باید دید در حالی كه بانك‌ها از بنگاه‌داری منع می‌شوند و ضوابط جدید به آنها ابلاغ شده، آیا فضا برای نظام بانكداری به‌ویژه در بخش خصوصی مساعد است یا خیر؟

بدهی بانکی بزرگ‌ترین مشکل نظام بانکی

یك كارشناس امور بانكی كه در عرصه مدیریت بانك فعال بوده، با مساعد خواندن شرایط برای فعالیت بانك‌های خصوصی و بانك‌های دولتی دركشور گفت: بدهی‌های معوق بزرگ‌ترین مشكل نظام بانكی است. به‌گونه‌ای كه باعث می‌شود بانك‌ها سودآور نشوند.

احمد حاتمی یزد، در گفت‌وگو با «فرصت امروز» خاطرنشان كرد: در نظام بانكی ایران سود با استاندارد حـسـابـداری بـیـن‌المللی نمی‌خواند و استاندارد نیست.

یكی دیگر از اقتصاددانان كشور با تاكید بر اینكه ساختار نظام اقتصادی ایران به‌گونه‌ای است كه بانك‌ها نمی‌توانند به‌خوبی فعالیت كنند، گفت: در این شرایط بانك‌ها ماهیت و نقش اصلی خود را از دست داده‌اند و تلاش می‌كنند تا از طریق واسطه‌گری در قالب شركت‌های تابعه به فعالیت بپردازند تا بتوانند تسهیلات دهند.

مـرتـضـی دلـخوش، در مورد اساس‌نامه ابلاغی به بانك‌ها گفت: اساسنامه برخی محدودیت‌ها را برای بانك‌ها ایجاد می‌كند كه برای دست‌اندركاران مطلوب نیست، اما بانك‌ها باید كنترل شوند. اما باید توجه كرد كه اقتصاد چیزی نیست كه در آن لاپوشانی صورت گیرد، بنابراین باید واقع‌بین باشیم.

وی تصریح كرد: با بانك‌های خصوصی باید با واقع‌بینی برخورد كرد؛ در حال حاضر میزان تورم بالا است باید ارائه تسهیلات نیز متناسب با میزان تورم باشد، درحالی كه گفته می‌شود بانك تسهیلات بدهد اما كمتر از میزان نرخ بهره و تورم رقم بازپرداخت در نظر گرفته می‌شود. مسلما بانك در این شرایط باید خارج از نظام بانكی فعالیت كند تا بتواند تسهیلات دهد، زیرا در غیر‌این صورت نمی‌تواند به این كار ادامه دهد.

این استاد دانشگاه تاكید كرد: باید نخست به این بیندیشم كه چرا بخش مولد نمی‌تواند از تسهیلات بانك استفاده كند و سپس به سمت تعیین ضوابط برویم.

به گفته این اقتصاددان سود بانكی باید متناسب با ساختار تورمی درنظر گرفته شود و نمی‌توان اقتصاد دستوری را دنبال كرد. باید توجه داشت كه بانك هزینه‌های جاری و هزینه پرسنل دارد و اگر میزان سود نامتناسب و دستوری نسبت به تورم باشد، به بانك‌ها فشار می‌آید، به‌گونه‌ای كه مجبورند از جای دیگر سود كسب كنند.

وی با اشاره به اینكه گاهی دیده می‌شود بانك نیز بیش از 80 درصد از سرمایه خود در مسكن سرمایه‌گذاری كرده است، گفت: این اقدام به این دلیل است كه اگر بانك چنین كاری نكند، ورشكست می‌شود و در پی آن اعتبار و موجودی آن از دست می‌رود.

دلخوش با تاكید بر لزوم برخورد منطقی با نظام اقتصادی و بانكی گفت: بانك‌ها موظف به قبول ضابطه‌ها هستند، اما باید نیازها را دید. وزارت بهداشت دست به اقدامی مطلوب زده به‌گونه‌ای كه می‌گوید، پزشكان نباید زیرمیزی بگیرند، اما در عوض این وزارتخانه پرداخت‌ها را افزایش داده و خوب می‌كند؛ اگر چنین ساختاری در نظام بانكی اجرا شود و بانك به سوددهی برسد می‌تواند سود را به بخش تولید ببرد.

این اقتصاددان در ادامه به ضعف كنترلی در نظام در بانك مركزی اشاره كرد و گفت: از طرفی نیز باید توجه داشت كه در شرایط كنونی بیشتر تسهیلات به شركت‌های تابعه خود بانك‌ها می‌رسد كه این امر به نظارت بیشتر نیاز دارد.

دولت در شرایطی دستور به خروج از بنگاه‌داری داده كه بانك‌ها سودجویی می‌كنند

علاوه بر ابلاغ اساسنامه جدید به بانك‌ها و تاكید بر لزوم قراردادن اطلاعات بانكی، ریسك‌پذیری بانك‌ها و نوع تسهیلاتی كه به اشخاص حقیقی و حقوقی عرضه می‌شود و غیره روی سایت، در حال حاضر دولت اصرار بر خروج بانك‌ها از بنگاه‌داری دارد و فرصت سه ساله نیز برای انجام این كار داده است. این درحالی است كه به گفته كارشناسان بنگاه‌داری در شرایط اقتصادی امروز تنها راه سودآور شدن بانك‌ها شده و این مجموعه برای پایداری اعتبار و سرمایه خود و ادامه كار به سمت بنگاه‌داری به سمت سود رفته است.

از سوی دیگر، با این مقوله مواجهیم كه برخی از بنگاه‌ها برای رد دیون به بانك‌ها داده شده كه گاه ضررده هستند و گفته می‌شود، فرصت سه ساله دولت زمانی برای خروج از زیان‌دهی این بنگاه‌ها است، بنابراین بانك در این راستا نقشی مثبت ایفا می‌كند. حال باید دید با تمام اقدامات دستوری دولت و بانك مركزی چه راهكاری برای سوددهی بانك‌ها داده می‌شود تا سود به دست آمده وارد بخش مولد شود.