بانک‌ها به یاری دولت بیایند

مدیرعامل سازمان صنایع کوچک و شهرک‌های صنعتی ایران درخواست کرده تا سیستم بانکی برای رفع مشکل نقدینگی واحدهای صنعتی، به یاری صنعتگران بشتابد. درخواست کمک کردن از بانک‌ها از سوی تولیدکنندگان حرف تازه‌ای نیست، فقط این‌بار گوینده‌اش تفاوت کرده و سمتی دولتی دارد. اکنون در حالی سیدمحمدعلی سیدابریشمی، از بانک‌ها یاری می‌طلبد که بارها این موضوع از سوی تولیدکنندگان مطرح شده و حتی در مراسم روز صنعت نیز، در حضور شخص رییس‌جمهور این درخواست مطرح شده است.

گرچه رییس‌جمهور همان روز به بنگاه‌داری بانک‌ها انتقاد کرد و اصلاح روش بانک‌ها را یکی از برنامه‌های دولت دانست، اما تاکنون که چهار ماه از صحبت‌های او می‌گذرد، هیچ گامی در این زمینه برداشته نشده است. حالا اما معاون وزیر صنعت، معدن و تجارت در قامت یک مقام دولتی بار دیگر از بانک‌ها برای یاری رساندن به تولیدکنندگان و صنعتگران کمک می‌خواهد.

ابریشمی در این‌باره گفته است: «بخشی از مشکلات صنایع کوچک مربوط به تسهیلات بانکی مورد نیاز صنایع است که متاسفانه در سال‌های اخیر افرادی غیر‌صنعتی از این تسهیلات به نام صنعت استفاده کرده و صنعتگران واقعی از این تسهیلات محروم شده‌اند؛ البته در دولت تدبیر و امید در جهت حل این مشکلات فعالیت‌های زیادی انجام شده است.»

او حالا از اقدام جدی دولت درباره کمک رساندن از طریق بانک‌ها به صنعتگران خبر داده و افزوده است: «در جهت رفع مشکلات واحدهای صنعتی به یاری سیستم بانکی امیدواریم. طی جلسه‌ای با وزیر، قرار شد استان‌ها درخواست‌هایشان را از طریق شرکت شهرک‌های صنعتی و سازمان صنعت، معدن و تجارت استان ارائه کنند. معاون اول رییس‌جمهور نیز در این‌باره نامه‌ای به رییس کل بانک مرکزی نوشت تا مشکل اختصاص تسهیلات مرتفع شود.»

در همان روز صنعت رییس‌جمهور وعده داد که سال‌های 84 تا 92 دیگر برای تولیدکنندگان تکرار نخواهد شد. سخنی که امید را به دل صنعتگران بازگرداند. اما نکته‌ای که درباره صنایع کوچک به روشنی می‌توان فهمید این است که در طول سال‌های ذکر شده از سوی رییس‌جمهور، بیشترین فشار در بخش تولید روی این واحدها بوده تا آنجا که 15 هزار واحد تولیدی در طول این سال‌ها تعطیل شد و اکنون به غیر‌از بدهکاری و جریمه ثبت شده به نام آنها در بانک‌ها، نام دیگری از آنها مطرح نیست. بسیاری از کارشناسان بانک‌ها را یکی از عوامل تعطیلی این واحدها در طول سالیان گذشته می‌دانند.

محمود جام‌ساز، اقتصاددان، در این‌باره به «فرصت امروز» می‌گوید: «شرکت‌های کوچک که بیشتر در قالب بنگاه‌های تولیدی مشاهده می‌شوند، از اعتبارات بانکی محروم هستند، زیرا نظام بانکی ما بسیار ناکارآمد است و در طول این سال‌ها خود بانک‌ها بنگاه‌دار شده‌اند و تسهیلات را بیشتر به بخش‌هایی می‌دهند که یا در دل بانک‌ها رشد کرده یا دولتی هستند.»

او می‌افزاید: «در حال حاضر بخش خصوصی از کمبود تنخواه گردان رنج می‌برد. از سوی دیگر، بانک‌ها روی اعتباراتی کار می‌کنند که براساس عقود مشارکتی باشد، زیرا عقود مبادله‌ای برای آنها صرف ندارد. واضح است که بانک‌ها هیچ‌گاه در زیان شرکت‌ها سهیم نبوده‌اند. برای ارائه تسهیلات به بخش خصوصی و اعتلای تولید نیاز است که به ابزارهای نوین بانکداری و فاقد فساد دسترسی داشته باشیم.‌» با این وجود، معاون وزیر صنعت گفته که در این زمینه در تلاش هستیم تا راهکارهای قانونی و مناسبی ارائه شود و صنعتگران واقعی بتوانند به حق خود برسند.

این در شرایطی است که بخش عمده‌ای از صنایع کوچک در طول سال‌های گذشته از گرفتن تسهیلات از سوی بانک‌ها دستشان کوتاه بوده و از سوی دیگر بانک‌ها نیز به دلیل مطالبات معوق ثبت شده‌ای که به آنها برگشت داده نشده از منابع تهی شده‌اند؛ بنابراین همواره اولویت را به بخش‌های بزرگ‌تر داده‌اند.

جام‌ساز در این‌باره بیان می‌کند: «ارائه تسهیلات به بخش خصوصی با مشکل فساد گسترده در سیستم پولی کشور مواجه است. این فساد سبب شده که بسیاری از منابع بانک‌ها به آنها برگشت داده نشود و مجموع مطالبات معوق بیش از 160 هزار میلیارد تومان باشد. در چنین شرایطی بانک‌ها برای ارائه تسهیلات بخش‌های بزرگ را که مستقیم تحت مالکیت دولتی هستند، مورد توجه خود قرار داده‌اند.‌» حالا وقتی صحبت از ارائه تسهیلات از سوی بانک‌ها به این واحدها می‌شود، این پرسش به وجود می‌آید که آیا این تسهیلات هم قرار است با سود بالای 22 درصد ارائه شود؟

سودی که تولیدکنندگان صنایع کوچک قطعا از پس آن برنخواهند آمد. بنابراین، با توجه به اینکه قطعا دولت به خوبی این موضوع را می‌داند، در چه شرایطی می‌توان از ارائه تسهیلات برای زنده نگه داشتن این واحدها سخن گفت؟ آیا منظور از اصلاح روش در ارائه تسهیلات سیستم بانکی این است که روزی بانک‌ها در زیان تولیدکنندگان شریک می‌شوند؟