گام به گام با «فرصت امروز» در میدان حسن آباد / از تفریح تا خرید در کلاسیک ترین میدان تهران

دما که به زیر صفر برسد و آسمان یخش بگیرد، راهکاری که می ماند، رفتن سراغ کمد و زیر و رو کردن لباس ها برای یافتن شال گردن و هر چیزی که بشود به آن گفت بافت. حالا اینکه این بافت ها را می خریم یا خودمان می بافیم داستانی دارد که منتهی الیه کلافش می خورد به یکی از کلاسیک ترین میدان های تهران.

تا حضرات شهرداری نشین سرگرم وجین علف های هرز مشکلات مملکت هستند و حواس شان به شهر پیش پاافتاده ای چون تهران نیست که بخواهد این میدان را هم بخوابانند بغل تخت بلدوزرخانه به میدان حسن آباد رفتیم تا گزارشی بگیریم از بورس کامواهای مخصوص بافتنی های رنگارنگ؛ مرکز بورسی که کاموا تنها مستاجرش نیست و ابزارآلات و مبلمان اداری را هم در خودش جای داده است.

هم قدم زدیم و هم  کاموا دیدیم و کلاف هایی که عین این روزهای کشورمان نه سرشان پیداست و نه انتهای شان. اما هنوز در فکر آن امید سپیدیم که شاملو وقتی حالش خوب بوده، سروده. حالا برویم سروقت گزارش امروزمان.

روز اول آذر با چنان سرمایی شروع شد که سیل خانم های هنرمند را به این نقطه از شهر کشاند. از مترو که خارج می شوم روبه رویم مغازه های کاموافروشی است. با دیدن این همه خانم در این هوای سرد متعجب می شوم. مغازه ها دائماً پر و خالی می شوند. نگاهم را از مغازه های کاموافروشی می دزدم تا به معماری میدان نگاهی بیندازم. جالب است.

شاید بارها و بارها برای خرید کاموا یا کارهای دیگر به این میدان آمده باشم اما هیچ گاه تا به امروز که برای تهیه این گزارش به میدان حسن آباد آمدم به معماری این قسمت از شهر با دقت نگاه نکرده بودم؛ بناهایی رو به روی یکدیگر و درست به قرینه هم. میدان حسن آباد یا هشت گنبد با سابقه ای بیش از 85 سال به سبک معماری برگرفته از سبک معماری اروپایی چشمم را خیره می کند.

تاریخچه میدان حسن آباد

مانند اسم گذاری بسیاری از میدان  ها و خیابان ها که کوچک ترین اطلاعی در مورد آن نداریم، کمتر کسی می داند که قبل از احداث این میدان تاریخی، باغ بزرگی در این محوطه قرار داشت که متعلق به میرزا یوسف آشتیانی بود. آشتیانی بعد از گسترش شهر تهران، این منطقه را به نام پسرش، حسن، حسن آباد نامگذاری کرد که این وجه تسمیه نامگذاری حسن آباد است. هر چند که قبل از آن، این محله به هشت گنبد معروف بود.

در حسن آباد چهار ساختمان به شکل قرینه توسط قلیچ  باقلیان تحت نظارت معمار و مهندس برجسته ارمنی تبار لئون تادوسیان به سبک معماری غربی ساخته شده است. پس از فوت آشتیانی، ورثه این ملک را تکه تکه کرده و به مردم فروختند، به طوری که فقط در دل محله مسکونی حسن آباد دو چهارراه کوچکی از آن باقی ماند.

پس از تغییر سلطنت قاجاریه، پهلوی اول، آن چهارراه را به میدانی دایره شکل به شعاع ۴۵متر و مساحت حدود ۶۵۰۰متر بنا کرد و در پی بازسازی بناهای این میدان، یکی از ساختمان های قرینه چند طبقه آن تخریب و به جایش بانک ملی با نمای شیشه ای ساخته شد که در پی بازسازی مجدد، سازه ای نمایشی شبیه همان سازه های قرینه ای ساخته شد تا تمامیت فضای معماری آن تا حدی بازگردد.

دلبری کامواهای رنگارنگ

درست در این سمت میدان که زنان عمده خریداران را تشکیل می دهند در سوی دیگر میدان که ابزارآلات فروشی است عمده  مشتریان آقایان هستند. دور تا دور میدان که در وسط آن برخلاف دیگر میدان های تهران نمادی وجود ندارد و به یک خیابان سنگ فرش برای عبور ماشین ها تبدیل شده است نیمکت هایی برای نشستن تعبیه کرده اند.

قسمت پیاده رو این میدان با سکوهای گرد سنگی از سواره رو جدا می شود. به سمت مغازه های کاموا فروشی می روم، حدود 30مغازه کاموا فروشی تنها در همین ضلع کوچک میدان وجود دارد. داخل یکی از مغازه ها می شوم می خواهم از قیمت کامواها سر در بیاورم، تمام قفسه ها پر است از کامواهای خوش رنگ و جذاب اما موضوعی که بیشتر نظرم را جلب می کند،  ترکیه ای بودن کامواهاست که کمترین آنها از 5 تا 15هزار تومان قیمت دارد.

به فروشنده می گویم  کاموای ایرانی هم دارید؟ می گوید که برو جلوی مغازه توی سبد هست،  خودت انتخاب کن. قیمت این کامواها از 2500 تا 3هزار تومان متغیر است و کیفیت چندان مطلوبی هم ندارد. از پسری که مراقب سبد کامواهاست می پرسم کامواهای ایرانی فروش هم دارد؟ می گوید  ای بدک نیست اما کامواهای ترکیه ای چیز دیگری است و مردم به خاطر رنگ بندی  آن، سراغ این کامواها می روند.

به مشتریان که غالبا خانم های خانه داری هستند که برای بافت بافتنی برای اعضای خانواده خود به این مکان مراجعه کرده اند نگاه می کنم. آنها بیشتر کامواهای ترکیه ای می خرند. از یکی از آنها پرسیدم،  چرا کاموای ایرانی نمی خرید؟ می گوید: کامواهای ترک هم لطیف تر هستند هم رنگ بندی های قشنگ تری دارند و راحت هم بافته می شوند. این کامواها با سلیقه دخترم بیشتر هماهنگ هستند. نه اینکه کامواهای ایرانی خوب نباشد نه،  اما هر جنسی مشتری خودش را دارد.

در عمق قیمت ها و هزینه ها

راه پله ای به سمت طبقه بالای کاموافروشان وجود دارد، از پله ها بالا می روم حدود پنج تا شش مغازه در این طبقه مشغول فروش کاموا هستند. پشت در یکی از این مغازه ها نوشته این مغازه به فروش می رسد،  داخل مغازه می شوم. مرد جوانی در حال بازی با موبایل خود است، سلام می کنم و از قیمت مغازه می پرسم،  می گوید که سرقفلی این مغازه را 400 میلیون تومان می فروشم. یک مغازه 13 متری که در حال حاضر بین تمام مغازه های کاموا فروش،  به فروش کیسه پلاستیک مشغول است.

از قیمت  مغازه های پایین می پرسم،  می گوید: طبیعتا مغازه های پایین برای خرید قیمت بالاتری دارد،  قیمت هر متر بین 100 تا 200میلیون تومان متغیر است. از رهن و اجاره ها که می پرسم می گوید: مغازه ای برای رهن و اجاره وجود ندارد.

در حال حاضر کسانی که در این گوشه از میدان مغازه دارند خود به فروش کاموا مشغول هستند،  می توانی بروی آن سمت میدان مغازه ای اجاره کنی که آن هم دیگر فایده ای ندارد و کسی برای خرید کاموا به قسمت ابزارفروشان مراجعه نخواهد کرد. انوری یکی از فروشندگان کاموافروش است،  از وی می پرسم آیا کالاهای این بازار به صورت قاچاق وارد می شود، با چنان اطمینانی می گوید نه،  که حرفش را باور می کنم. ادامه می دهد: این شغل تنها شغلی است که قاچاق در آن معنایی ندارد.

کیسه های کاموا به قدری بزرگ است که قاچاق آن بیش از واردات از طریق گمرک هزینه برمی دارد به همین جهت تمام فروشندگان سعی می کنند از مبادی قانونی به واردات کالا اقدام کنند. تنها ایراد این کار،  فصلی بودن آن است؛ باید بتوانی از شروع پاییز تا در نهایت اسفندماه فروش خود را داشته باشی چون در فصل های گرم،  کسی برای خرید کاموا مراجعه نمی کند.

این فروشنده قدیمی بازار می گوید: کار کاموا تنها کاری است که چینی ها نتوانستند در آن رقابت کنند. در حال حاضر 90درصد بازار موجود دست کلاف های ترکیه ای است و 10درصد بازار را هم کلاف های ایرانی تأمین می کند. از وی درباره فروش کلاف های ترکیه ای  می پرسم،  می گوید: کامواهای ترک به دلیل تنوع رنگ،  طرح،  مدل توانسته اند بازار ایران را قبضه کنند.

قطعاً هرکس که بتواند تمام سلیقه ها را پوشش دهد می تواند بازار را به سمت خود جذب کند. از مغازه بیرون می آیم به مغازه دیگری سر می زنم، در کنار فروش کاموا این مغازه ها تمام وسایل موردنیاز بافتنی از قبیل کتاب های آموزشی، میل،  دکمه،  زیپ و ربان هم می فروشند حتی سفارشات بافت هم قبول می کنند.

بازارمان کساد است

به سمت دیگر میدان می روم، بازار ابزار آلات این روزها شرایط خوبی ندارد، این را یکی از مغازه داران این راسته می گوید. مغازه های این سمت میدان برخلاف بازار کاموا فروشان خلوت است و هر از چندگاهی یک یا دو مشتری برای قیمت کردن اجناس داخل مغازه می شوند.

حدود 18 مغازه ابزار و یراق آلات فروش در این سمت میدان فعالیت می کنند و به فروش انواع قفل، سینک ظرفشویی، دستگیره در و. . . مشغول هستند. یکی از فروشندگان قدیمی این صنف می گوید: دیگر می خواهم مغازه خود را تعطیل کنم، مالیات و اجاره به حدی بالا رفته که دیگر دخل و خرج مان با هم نمی خواند.

با یک عصبانیت خاصی ادامه می دهد: هر کس یک اتاق اجاره کرده و سایت فروش راه انداخته است. نمی دانم به چه دلیل مردم به اینترنت بیشتر از بازار اطمینان دارند. در همین حال یکی دیگر از مغازه داران به ما ملحق می شود و می گوید برو از کسادی بازار ما بگو،  شاید کسی از مسئولان حرف های ما را شنید، طی چند سال گذشته که وارد این کار شده ام، به یاد ندارم چنین وضعی را در بازار دیده باشم.

روزهایی هست که فروش ما حتی به یک میلیون تومان هم نمی رسد، آن هم با تخفیف و التماس به مشتری! وی ادامه می دهد: بازار در چندسال گذشته دست ابزارآلات چینی بوده است و دیگر کمتر کسی کالاهایی با برندهای شناخته شده می خرد. همه این مسائل باعث کسادی کار ما شده است. سمت دیگر میدان سازمان آتش نشانی  است که به پاس تمام زحمات و جان فشانی های آتش نشانان کشور مجسمه ای با محوریت آنان در این میدان نصب شده است.

درست سمت راست میدان اگر به سمت پل حافظ حرکت کنیم بازار و بورس فروش مبلمان اداری است. هوا کم کم تاریک می شود. نقاشانی که دور میدان فرچه های رنگ خود را در سطل گذاشته اند و منتظر مشتری هستند وسایل خود را جمع می کنند، رفت و آمد ماشین ها و آدم ها همه گویای سرزندگی و پویایی این میدان است. دیگر سرمای هوا امانم نمی دهد و به سمت مترو حرکت می کنم.

چطور برویم؟

میدان حسن آباد یکی از سر راست ترین مسیرهای ممکن است.  وجود ایستگاه مترو دسترسی به این نقطه از شهر را بسیار راحت کرده  است. برای کسانی که می خواهند با تاکسی به این میدان بیایند بهترین مسیر این است که از میدان امام خمینی سوار تاکسی شده و بعد از طی کردن یک مسیر کوتاه به این میدان زیبا برسند.

ارتباط با نویسنده: Leilashirzad69@gmail.com