احیای کارون در گرو تامین بودجه

حــمیدرضا خدابخـــشی کارشناس آب، بودجه‌ برآورد شده را برای احیای کارون حدود یک هزار و 750 میلیارد تومان می‌داند و با در نظر گرفتن عدد 100 میلیارد تومانی بودجه نجات بخشی این رودخانه، از کسری یک هزار و 650 میلیارد تومانی اعتبارات در این بخش خبر می‌‎دهد. 

این در حالی است که هدایت فهمی، معاون برنامه‌ریزی کلان آب و آبفای وزارت نیرو معتقد است برآوردی برای اعتبارات مورد نیاز احیای کارون وجود نداشته و باید پس از اجرای برنامه‌های مختلف و رصد نتایج آن، برنامه‌های تکمیلی تعریف و اعتبار آن برآورد شود. 

فهمی در گفت‌وگو با «فرصت امروز» می‌گوید: برای احیای کارون ردیف بودجه مستقلی در لایحه بودجه سال 95 در نظر گرفته شده‌است. 100 میلیارد تومان اعتبار برای احیای کارون و 100 میلیارد تومان هم برای ساماندهی مسائل اقتصادی و اجتماعی موثر بر حیات کارون در نظر گرفته شده‌است. البته هنوز لایحه بودجه امسال به تصویب مجلس نرسیده‌است. 

وی اضافه می‌کند: بودجه اولیه در نظر گرفته شده برای احیای کارون حدود 400 میلیارد تومان بود. اما سازمان مدیریت و برنامه‌ریزی کشور اگر چه در اقدامی مطلوب ردیف بودجه متفرقه برای این کار ایجاد کرد اما مبلغ در نظر گرفته شده را به 200میلیارد تومان کاهش داده است.

تزریق نقدینگی مهم‌تر از پیش‌بینی اعتبار

حمیدرضا خدابخشی در گفت‌وگو با «فرصت امروز» تامین نقدینگی را برای اجرای این مصوبه شورای‌عالی آب بسیار مهم‌تر از در نظر گرفتن اعتبارات کلان برای نجات کارون دانسته و تاکید می‌کند: نباید این‌گونه باشد که اعداد کلان برای احیای کارون در نظر بگیریم اما در زمان تخصیص، این اعداد محقق نشود.

به گفته وی، برآوردهای اولیه برای نجات بخشی کارون اعتباری بالغ بر 17 هزار میلیارد تومان در طول یک برنامه پنج‌ساله بود اما به دلیل ملاحظات اقتصادی و وضعیت کشور، این رقم به 9 هزار میلیارد تومان کاهش یافت. 

خدابخشی تعریف سیستم توزیع مناسب آب با استفاده از تشکل‌های آب بران، انجام کارهای نرم‌افزاری برای کنترل سموم و کودهای شیمیایی زه‌آب‌های کشاورزی و کاهش برداشت آب از رودخانه کارون در راستای کاهش غلظت آلایندگی‌ها را ساده‌ترین پروژه‌ها برای احیای کارون معرفی می‌کند. البته مدیریت مخزن سد گتوند را هم یکی از پارامترهای پر اهمیت برای اصلاح وضعیت آب کارون می‌داند.

کارون منبع پذیرنده پساب‌ها

کارون بزرگ که سرشاخه‌های آن از استان‌های لرستان و کهگیلویه و بویراحمد سرچشمه می‌گیرد با عبور از مناطق کوهستانی به دشت خوزستان می‌رسد. این رودخانه در مسیر خود ازمراکز جمعیتی عبور کرده و پذیرنده فاضلاب‌‎های خام بخش‌های مختلف می‌شود.

مهدی قمشی استاد دانشکده علوم آب دانشگاه شهید چمران اهواز در گفت‌وگو با «فرصت امروز» کنترل فاضلاب و ایجاد تصفیه خانه فاضلاب را یکی از مهم‌ترین راهکارهای نجات بخشی کارون می‌داند. به گفته وی، اگر بتوانیم نیمی از پساب فاضلاب بیمارستانی و شهری را کنترل کرده و 30درصد پساب کشاورزی را تصفیه کنیم، کیفیت کارون به وضعیت 15 سال قبل برمی‌گردد. 

قمشی می‌گوید: در حال حاضر نیمی از آورد رودخانه کارون را فاضلاب‌ها و پساب‌ها شامل می‌شود. یعنی اگر آورد کارون 250 متر مکعب در ثانیه باشد حجم آلاینده‌ها و پساب‎های آن حدود 150 متر مکعب بر ثانیه است. این در حالی است که تصفیه خانه فاضلاب اهواز 30 سال است که تکمیل نشده و در استان کهگیلویه و لرستان هم تصفیه‌خانه فاضلاب نداریم.

حمیدرضا خدابخشی کارشناس آب درباره ایجاد تصفیه خانه می‌گوید: ایجاد تصفیه خانه فاضلاب و فروش آب توسط بخش خصوصی در استان البرز توسط دولت آزموده شده و می‌تواند روش موفقی باشد. وی اضافه می‌کند: در ایران امکانات کافی برای لایروبی رودخانه نداریم اما با استفاده از توان شرکت‌های خارجی می‌توانیم کارون را لایروبی کرده و خاک حاصل از لایروبی آن را به دلیل آنکه محل مناسبی برای دپوی آن نداریم، به کشوری مثل قطر بفروشیم. این کشور در جریان بازی‌های جام جهانی به خاک نیاز دارد. به این ترتیب جاذبه اقتصادی هم برای اجرای چنین پروژه‌هایی ایجاد می‌شود. 

کارون به‌عنوان بزرگ‌ترین رودخانه ایران با طول 950کیلومتر، تنها رودخانه‌ای است که امکان کشتیرانی در آن وجود دارد. در حال حاضر این رودخانه از مشکل آلودگی رنج می‌برد. ورود پساب خام بخش‌های صنعتی، خانگی و کشاورزی به همراه سدسازی‌های متعدد و برداشت مستقیم آب به‌وسیله پمپ‌‌ها و توسعه صنعت شیلات در حاشیه این رودخانه با فرآیند تغییر اقلیم و کاهش بارش‌ها، دست به دست هم داده و کارون را به رودخانه‌ای متعفن در خوزستان بدل کرده‌است. وضعیت اسفبار کارون سبب شده تا دولت در بیست و دومین جلسه شورای‌عالی آب مصوبه‌ای برای نجات طولانی‌ترین رودخانه کشور داشته باشد.

* ارتباط با کارشناس: leilamargan2008@gmail.com