فناوری اطلاعات؛ راه رسیدن به قدرت، ثروت و رفاه

«علم و فناوری منشأ قدرتمندی، ثروت و رفاه کشورها در دنیای امروز است.» این جمله در ابتدای برنامه جامع دولت دوازدهم با عنوان «دوباره ایران» در بخش حوزه علم، فناوری و نوآوری با هدف  «جامعه نوآور، تقویت و حمایت توانمندی های داخلی و همکاری های بین المللی با پیشروها» آمده است.

حوزه فناوری در دنیا یکی از راه های رسیدن به قدرت، ثروت و رفاه است و اکثر کشورهای توسعه یافته به این سمت حرکت می کنند. حال سوال این است آیا دولت یازدهم بستر لازم را برای گام نهادن در این عرصه فراهم کرده است؟ دولت برای رسیدن به این سه هدف (قدرتمندی، ثروت و رفاه) چه کارهایی باید انجام دهد؟ روزنامه ایران سوالات مطرح شده را با کارشناسان حوزه ICT در میان گذاشته است.

ضرورت سرمایه گذاری در فاوا

 «هدف همه کشورهای دنیا توسعه اقتصادی است چرا که اقتصاد، قدرت، ثروت و رفاه به ارمغان می آورد و در دنیای امروز این سه هدف بیشتر با توجه به علم و فناوری میسر می شود. اگر ما نیز بخواهیم به دنبال توسعه اقتصادی پایدار باشیم، نفت نمی تواند نقطه اتکای مطمئنی برای کشور باشد، بنابراین تنها راه رسیدن به اقتصاد پایدار علم و فناوری است.» ناصر مزینی استاد دانشگاه علم و صنعت در حوزه رایانه و هوش مصنوعی با بیان مطلب فوق گفت: تمامی کشورهای توسعه یافته تنها راه افزایش بهره وری را هدایت نیروی کار در مسیر رشد علم و فناوری و تولید در تمامی زمینه ها به خصوص سرمایه گذاری در بخش فناوری اطلاعات و ارتباطات (ICT) می دانند. البته این به معنای سرمایه گذاری مستقیم در تولید محصولات حوزه ICT نیست، بلکه به کار گیری ICT در دیگر بخش های اقتصاد است.

این استاد دانشگاه افزود: گزارش مستندی که در سال 2016 منتشر شد، نشان می دهد در اکثر کشور های اروپایی و آمریکا سرمایه گذاری در حوزه ICT نسبت به سرمایه گذاری در دیگر بخش ها حتی تزریق مستقیم اعتبارات دولتی در اقتصاد کشور، تأثیرگذارتر بوده و باعث ارتقای تولید و افزایش ثروت شده است ولی متأسفانه در کشور ما به این بخش کمتر توجه شده و باید دولت دوازدهم در یک اقدام ضربتی طرح جامعی برای آن در نظر بگیرد.

تکمیل 3 حلقه

«در بحث رسیدن به سه مؤلفه قدرت، ثروت و رفاه باید به حلقه هایی که کشور را به این سمت هدایت می کند توجه اساسی کرد، چرا که اگر هر کدام از این حلقه ها که شامل تولید علم و محصول، نیروی انسانی و بازار هستند، کامل نشوند کشور را به سه مؤلفه مطرح شده، نمی رسانند.»

سهیل تقوی کارشناس فناوری اطلاعات با بیان مطلب فوق گفت: در کشور ما به حلقه اول که همان تولید علم در دانشگاه و بخش های تحقیقاتی (R&D) است به صورت جهت گیری شده و هدفمند توجه نمی شود؛ به عبارتی هدف بیشتر تولید علم برای علم است در صورتی که در کشورهای توسعه یافته، تولید علم در جهت نیازهای آن کشور هدایت و کاربردی می شود. به عنوان نمونه مقاله های ISI تولید شده در دانشگاه های ما به درد کشور نمی خورد چون در جهت نیاز کشور نوشته نشده است و از این مقاله ها بیشتر کشورهای توسعه یافته بهره می برند و علم آن را تبدیل به محصول می کنند.

تقوی افزود: جایی هم که می تواند علم را تبدیل به محصول کند تا به قدرت، ثروت و رفاه برسد، شرکت های دانش بنیان است. البته در چند سال اخیر بحث شرکت های دانش بنیان در کشور داغ است و مصوبه های زیادی در مجلس در این راستا به تصویب رسیده است، ولی این شرکت ها خود به عواملی نیاز دارند تا بتوانند علم را به مؤلفه های گفته شده تبدیل کنند.

این کارشناس فناوری اطلاعات گفت: شرکت های دانش بنیان با اینکه از حمایت های حداقلی همچون مالیات، بیمه و . . . برخوردار شده اند، اما با کمبود نیروی انسانی کاربردی (به لحاظ کیفی و نه کمی) روبه رو هستند بنابراین دولت باید از یک طرف در جهت تربیت نیروی انسانی کاربردی حرکت کند و از سوی دیگر باید زمینه ماندگاری نخبه ها را در کشور با ایجاد شرایط مناسب مانند حقوق مکفی، حل سربازی و . . . فراهم کند.

تقوی آخرین حلقه را فراهم کردن بازار برای محصولات تولید شده از سوی شرکت های دانش بنیان دانست و گفت: ما باید برای محصولات تولید شده بازار یابی کنیم و این کار میسر نمی شود مگر اینکه دولت بازار را در اختیار بخش خصوصی قرار دهد و خود و شرکت های شبه دولتی از بازاریابی فاصله بگیرند، چرا که دولت باید بیشتر نقش نظارتی و پیگیر مصوبات باشد تا اینکه به عرصه بازاریابی ورود کند.  از سوی دیگر باید دولت در بحث تبلیغات و برندسازی از بخش خصوصی حمایت کند تا بتوان با علم و فناوری به قدرت، ثروت و رفاه رسید.