بانک مرکزی و اعتماد شهروندان

بانک مرکزی به مثابه یک نهاد بسیار موثر در اداره اقتصادی جامعه های امروزی و براساس قانون، دو وظیفه حفظ ارزش پول ملی و مهار نرخ تورم با استفاده از ابزارها و سیاست های پولی را برعهده دارد. با توجه به این دو ماموریت فوق العاده مهم است که گفته می شود نهاد بانک مرکزی نقش و سهم موثر و بالایی در ایجاد آرامش و ثبات مادی و روحی شهروندان دارد.

با توجه به اختیارات و وظایف قانونی که برعهده دارد استقلال آن از نهادهای قدرت به ویژه نهاد دولت در دستور کار شمار قابل توجهی از کشورها قرار دارد. جامعه ایرانی به ویژه شهروندان عادی نیز به آرامی به اهمیت این نهاد و اثرگذاری آن بر پولی که با رنج به دست می آورند آشنا شده و می شوند.

شهروندان ایرانی علاوه بر این و باتوجه به گستردگی شبکه های اجتماعی و با استفاده از اطلاعات پرشمار در اینترنت و شبکه های اجتماعی درک کرده اند که مقام ریاست کل بانک مرکزی مقام فوق العاده بااهمیتی است. این اهمیت بالایی که بانک مرکزی و مدیران ارشد آن در اداره اقتصاد و ایجاد آرامش و اطمینان به کارکرد متغیرهای اساسی دارند، راه را برای اینکه مدیران بانک مرکزی بتوانند شهروندان را به آینده اقتصاد امیدوار کنند هموار کرده است.

به این معنی که مدیران ارشد بانک مرکزی نظر به اهمیت بسیار بالایی که در ایجاد ثبات یا بی ثباتی دربازار پول و ارز دارند همواره در حرف زدن و به ویژه پیش بینی کردن با وسواس کارشناسانه بالا سخن می گویند.

رئیس کل بانک مرکزی به مثابه سکاندار کشتی با اهمیت بازار ارز و عرضه کننده سیاست های ارزی بیشترین دقت در پیش بینی ها را دارد و نیک می داند میلیون ها شهروند عادی و هزاران هزار فعال اقتصادی و سیاستمداران هر  حرف و سخن او را با دقت رصد می کنند.

رئیس بانک مرکزی دولت یازدهم با درک دقیق از نقش و اثری که این بانک بر آرامش روانی بازار ارز دارد و با درک بالا از اهمیت بازار ارز بر سایر بازارها مثل بازار کالا و بازار پول از روزی که سکان هدایت این نهاد را در اختیار گرفته است در باره بازار ارز بیش از هر چیز بر ثبات بلند مدت این بازار تاکید کرده است. به این معنی که تحولات نرخ ارز را در یک دوره میان مدت مدیریت  و برخی نوسان های مقطعی را با صراحت بیان می کند.

وی نیک می داند اگر حتی برای یک دوره کوتاه مدت حرفی بزند یا وعده ای بدهد که خارج از توانایی های این بانک باشد و لباس عمل نپوشد، اعتماد شهروندان را ازدست می دهد و اگر این اعتماد مخدوش شد برگرداندن آن کار آسانی نیست. اگر شهروندان بر اثر تجربه عینی ببینند یا بشنوند که بازار ارز به سویی می رود که برخلاف پیش بینی های رئیس کل بانک مرکزی است هرگز آنچه او و بانک مرکزی توصیه کند را عمل نخواهند کرد و اغتشاش میان توصیه های کارشناسی و سیاستی و عملکرد شهروندان بدترین رخداد خواهد بود.

ایرانیان یادشان هست که در هفته اول بهمن ماه 1390 رئیس کل وقت بانک مرکزی ایران به شبکه یک تلویزیون رفت و در بخش خبری این شبکه تاکید کرد نرخ هردلار آمریکا که آن روز با 1700 تومان داد وستد می شد از روز شنبه 8بهمن ماه با نرخ 1226 تومان مبادله خواهد شد و به شهروندان توصیه کرد که دلار را با قیمت هایی بیش از این نرخ خریداری نکنند.

با توجه به اینکه این وعده رئیس کل بانک مرکزی فاقد اطلاعات دقیق از روندهای آتی و فاقد دقت و وسواس علمی –کارشناسانه بود وعده رئیس کل محقق نشد. این رخداد جز نتایج اقتصادی در سطح کلان و کسب و کار ایران و ایرانیان یک اثر فوق العاده مهم و متاسفانه منفی نیز داشت و آن بی اعتمادی به نهاد بانک مرکزی بود. شهروندان ایرانی وقتی چندبار باتجربه شخصی و عینی دیدند که سخنان رئیس کل بانک مرکزی دولت دهم با واقعیات سازگار نیست دیگر به او اعتماد نکردند.

این پیشینه نه چندان مثبت که در ذهن و یاد شهروندان بود موجب شد که سخنان رئیس کل امروز بانک مرکزی با همان معیار پیشین اندازه گیری و داوری شود. این داستان به ویژه در اواخر پاییز امسال که نرخ تبدیل دلار آمریکا به ریال ایران به سرعت شتاب گرفت و ریال ایران تضعیف شد درکانون توجه قرار گرفت. رئیس کل بانک مرکزی ایران نخست در یک پیام تلگرامی و پس از آن در سخنرانی هایش تاکید کرد که ارزان شدن شدید ریال در برابر دلار دلایل مقطعی دارد و پیش از این هم تجربه شده و پیش بینی کرد که دلار در بازار ارز ایران نسبت به ریال تضعیف خواهد شد.

حالا و در شرایطی که برخی پیش بینی ها این بود که دلار همچنان تقویت می شود اما پیش بینی رئیس کل در دهه سوم اسفند ماه نرخ تبدیل دلار به ریال ایران در سرازیری قرار گرفته است. این اتفاق علاوه براینکه دستاورد مهمی در حوزه اقتصادکلان است و راه را برصعود شتابان نرخ تورم می بندد اثر مهمش بازگشت اعتماد شهروندان به توانایی و مهارت بانک مرکزی است که درصورت تداوم این اعتماد سرمایه اجتماعی بزرگی انباشت خواهد شد.

دورشدن بازار ارز از هیجان و رفتارهای کور یک نقطه کارآمد در بازگشت اعتماد میان شهروندان و بانک مرکزی است. نوشته حاضر نمی خواهد ازکاهش یا افزایش نرخ تبدیل ارزهای معتبر به ریال ایران دفاع یا انتقاد کند و تنها بر این نکته تاکید دارد که اعتماد شهروندان را که سرمایه ارزشمندی است می توان با اطلاع رسانی دقیق وبهنگام و برپایه بررسی های کارشناسانه تداوم بخشید.

فعال بخش‌خصوصى