مدیریت فناوری و تصمیم ­گیری­ های استراتژیک

میزان دسترسی شرکت ها به منابع تکنولوژی، کارشناسان خلاق و گروه تحقیق و توسعه پویا به مدیران ارشد اجازه می  دهد تا با اعتماد به نفس کافی تصمیمات راهبردی مناسبی را در پیش بگیرند. در این گونه  تصمیمات معمولاً نگرانی مدیران نیز مشهود است؛ نگرانی  هایی که بعضاً در تصمیمات، تغییرات زیادی ایجاد می کند و به خوبی نشانگر میزان اعتقاد این مدیران به گروه است. یکی از این دغدغه  ها حفاظت از فناوری  ها و خلاقیت  های مجموعه است.

این دارایی  ها به مثابه سرمایه اصلی شرکت شمرده می شود و با روش  های متفاوت مانند ثبت اختراع و دستاوردها، اخذ مجوزهای تخصصی و امتیاز بهره  برداری محافظت می شوند. اخذ این گونه گواهینامه­ ها نه تنها جنبه قانونی و قضایی دارد بلکه به گونه  ای بخشی از مزایای رقابتی نیز محسوب می شود.

به عنوان مثال، شرکت IBM موفق شد برای بیست ویکمین سال متوالی بیشترین تعداد حق امتیاز و اختراع را ثبت کند تا در این زمینه عنوان نخست را در سراسر جهان به خود اختصاص دهد. شرکت IBM به استناد اسناد و مدارک ثبت شده در «مرکز ثبت اختراعات آمریکا» طی سال گذشته بیشترین تعداد حق امتیاز را به نام خود ثبت کرد و بیش از همه شرکت های جهان در زمینه ثبت اختراعات جدید پیشرو بود.

با این اتفاق IBM موفق شد برای بیست ویکمین سال متوالی عنوان «بیشترین ثبت کننده حق امتیازها را از آن خود کند و تمامی شرکت های سراسر جهان را از این حیث پشت سر بگذارد. این شرکت اعلام کرد که در سال ۲۰۱۳ میلادی در مجموع ۶۸۰۹ اختراع و حق امتیاز را به نام خود ثبت کرده است که البته این اختراعات در زمینه های مختلف و با کارایی های متفاوت ثبت شده اند.

شرکت IBM توضیح داد که بخش قابل ملاحظه این اختراعات در حوزه های استراتژیک ثبت شده است که از جمله آنها می توان به ابرکامپیوتر Watson و همچنین سیستم های پردازش ابری و تحلیلی داده های بزرگ اشاره کرد.

شرکت IBM همچنین توضیح داد که در این اختراعات جدید روی سیستم های بیومتریک و شناختی نیز سرمایه گذاری های فراوانی انجام داده است که براساس آن ماشین ها می توانند یاد بگیرند برای کارهای خود دلیلی بیاورند و با انسان به روش طبیعی در تعامل باشند. لازم به ذکر است که بیش از ۸ هزار اختراع شرکت IBM در سال ۲۰۱۳ در ۴۷ ایالت آمریکا و ۴۱کشور مختلف جهان به ثبت رسید.

پس از IBM، سامسونگ با ثبت ۴۶۷۶ اختراع در رتبه دوم این لیست قرار گرفته و عنوان سوم هم به شرکت Canon با ثبت ۳۸۳۵ اختراع اختصاص یافت. شرکت سونی با ثبت ۳۰۹۸ اختراع در سال ۲۰۱۳ میلادی عنوان چهارم این لیست را از آن خود کرد و مایکروسافت هم با ثبت ۲۶۶۰ اختراع در رتبه پنجم ایستاد.

در رتبه های بعدی به ترتیب پاناسونیک، توشیبا، Hon Hai (Foxconn)، Qualcomm و ال جی قرار گرفتند. ثبت اختراع می  تواند امتیازات بیشتری نیز همراه داشته باشد؛ امتیازاتی همچون جذب سرمایه  گذاران جدید، تبلیغات و جذب کارشناسان خبره. اما قبل از مبادرت به ثبت، مدیران ارشد سوالاتی را پاسخ می  دهند. سوالاتی از قبیل اینکه:

- آیا این اختراع باید ثبت شود یا همچنان مخفی بماند؟

- اختراع ثبت شده را چه زمانی روانۀ بازار کنیم؟

- چه بهره  برداری متفاوتی از این اختراع می  توان کرد؟

- مجوز بهره  برداری از این اختراع جدید به کدام شخص یا شرکت داده شود؟

 به همین دلیل است که برخی  شرکت های بزرگ و خلاق، علی­ الخصوص خارج از ایران، عنوان شغلی به نام مدیریت ثبت اختراع تعریف می کنند و در چارت سازمانی خود قرار می  دهند. این مدیریت کاملاً در جهت استراتژی کلان شرکت گام برمی  دارد و سیاست  های شرکت را دنبال می کند. این موقعیت چالش برانگیز، علاوه بر پیشبرد اهداف کلی، از نظر حقوقی شرایط را تحت کنترل دارد و با اطلاع کامل از بازار محصولات، تأثیرات ثبت اختراعات و اعطای امتیازات را در بازاریابی شرکت رصد می کند.

جزییات متناوب شرایط بازاریابی، فروش، میزان ثبت اختراعات، پروانه  ها و امتیازات، تحلیل زنجیره ارزش همگی در میزان سرمایه  گذاری شرکت ها در خصوص بخش  های تحقیق و توسعه و تغییرات در میزان بودجه آنها در سال های مختلف تأثیرگذار و حیاتی است. ویژگی  های شخصیتی مدیران نیز تأثیراتی بر سطح تحقیق و توسعه این شرکت ها دارد.

به طور مثال شرکت هایی که مدیران جوان و جسورتری دارند، تمایل بیشتری به بازاریابی جدی  تر و مشارکت در سهام و سرمایه  گذاری دارند. آنها بیشتر به دنبال این هستند که سرمایه  گذاری در تحقیق و توسعه از طرف شرکای دیگر صورت پذیرد. یکی دیگر از تصمیمات مهم استراتژیک برای مدیران این است که اختراعات و امتیازات بهره  برداری را در شرکت خود ایجاد و یا آنها را خریداری کنند؟ در برخی از کشورهای تکنولوژیک که رشد صنعتی بالایی دارند، با توجه به اینکه محصولات چرخه عمر کوتاهی دارند، شرکت ها در بسیاری از موارد هزینه هنگفتی در امر تحقیق و توسعه کرده و اختراعات شرکت خود را پلکان رشد خود قرار می  دهند. آنها با در نظر گرفتن حداکثر ارزش برای اختراعات و امتیازات، با جدیت از این موقعیت در برابر رقبا محافظت و استفاده می کنند.

برای نمونه می  توان از شرکت اینتل در تولید ریزپردازنده  های پنتیوم نام برد؛ ابداعی که برای مدتی با وجود رقبایی مانند موتورولا و  ای بی ام توانست بازار را از آن خود کند و با حاشیه امنی از رقیب قدرتمندی مانند AMD پیشی بگیرد.

از سوی دیگر، برخی شرکت ها با استفاده از منابع خارجی به جای سرمایه  گذاری در بخش تحقیق و توسعه در داخل مجموعه خود و برای اینکه سرمایه  گذاری ثابت خود را به حداقل برسانند، اقدام به خرید امتیاز از شرکت های صاحب تکنولوژی می کنند.

مشاور توسعه بازار