آخرین بودجه قرن از پاستور تا بهارستان

سرانجام کلیات لایحه بودجه سال 1400 پس از 76 روز در صحن علنی مجلس تصویب شد. دوشنبه این هفته بود که اصلاحیه لایحه بودجه سال آینده از سوی دولت به مجلس ارسال شد و هرچند دولت دوازدهم در دوازدهم آذرماه و سه روز زودتر از موعد قانونی، لایحه بودجه را به مجلس ارائه کرد، اما با وجود بررسی دو ماهه بودجه در کمیسیون تلفیق مجلس، نمایندگان نه به لایحه بودجه دولت رأی مثبت دادند و نه به اصلاحات کمیسیون تلفیق در متن بودجه. این‎گونه بود که لایحه بودجه 1400 از بهارستان به پاستور برگشت خورد و دولت آن را در مهلت دو هفته ‎ای طبق نقطه نظرات مجلس اصلاح کرد و دو روز پیش به مجلس فرستاد. روز گذشته نیز کلیات بودجه اصلاحی دولت در صحن علنی مجلس به تصویب رسید و پس از 76 روز بالاخره کلیات بودجه پرحرف و حدیث سال 1400 تصویب شد. نمایندگان مجلس در نشست علنی روز سه‎شنبه با ۲۱۱ رأی موافق، ۲۸ رأی مخالف و ۶  رأی ممتنع از مجموع ۲۵۲ نماینده حاضر با تغییرات اصلاحی دولت در بودجه موافقت کردند و آن را برای بررسی بیشتر به کمیسیون تلفیق فرستادند.

آنچه در 76 روز گذشته بر بودجه 1400 گذشت

در اینکه بین دولت اعتدالگرای دوازدهم با مجلس اصولگرای یازدهم زاویه سیاسی وجود دارد، هیچ شکی نیست، اما اینکه این اختلاف نظر سیاسی به زمین بودجه کشیده شود و باعث تاخیر در روند تصویب بودجه سال آینده آن هم در میانه تحریم و کرونا شود، گمانه ای بود که کمتر انتظار آن می رفت. با اینکه آخرین بودجه قرن در روز دوازدهم آذرماه تقدیم مجلس شده بود، ولی پس از دو ماه اصلاح لایحه در کمیسیون تلفیق مجلس، نمایندگان نه به اصلاحات این کمیسیون رأی مثبت دادند و نه به کلیات لایحه دولت. نهایتا دولت پذیرفت که لایحه بودجه را براساس خواسته های مجلس در مهلت دو هفته ای اصلاح نماید و به این ترتیب، پس از حدود دو هفته از رد کلیات بودجه در صحن مجلس، اصلاحیه هفت برگی بودجه 1400 روز دوشنبه از سوی پاستور به بهارستان ارسال شد و روز سه‎شنبه نیز به تصویب نمایندگان مجلس رسید.

افزایش 13 هزار میلیارد تومانی منابع عمومی بودجه، کاهش 40 هزار میلیارد تومانی مصارف و افزایش 53 هزار میلیارد تومانی اوراق قرضه، کاهش 34 هزار میلیارد تومانی کسری تراز عملیاتی، افزایش 25 هزار میلیارد تومانی درآمدهای مالیاتی و حق تعرفه واردات گوشی های لوکس از جمله مهمترین بندهای اصلاحیه بودجه سال آینده است. هرچند از همان روزهای نخست انتشار کلیات بودجه 1400 خیلی ها معتقد بودند که درآمدها به خصوص در قسمت فروش نفت محقق نمی شود و بنابراین منابع عمومی بودجه بیش ازحد برآورد شده است، در اصلاحیه منابع عمومی بودجه با افزایشی 13 هزار میلیارد تومانی به 854 هزار میلیارد تومان رسید، اما رئیس جمهوری در زمان بررسی لایحه بودجه در مجلس سقف منابع را به 855 هزار میلیارد تومان افزایش داده بود که در اصلاحیه 600 میلیارد تومان کاهش یافت.

از سوی دیگر، با ادامه بیماری کرونا و بیم از گسترش بیش از پیش آن، چشم انداز فعالیت برای کسب و کارها همچنان مبهم است، اما در اصلاحیه بودجه درآمدهای مالیاتی 25 هزار میلیارد تومان بالا رفته و به 250 هزار میلیارد تومان رسیده است. البته مدت هاست که فعالان بخش خصوصی و کارشناسان اقتصادی تأکید می کنند برای افزایش درآمدهای مالیاتی باید فرارها و معافیت های مالیاتی را کاهش داد و نه اینکه سقف مالیات را بالا برد. در اصلاحیه بودجه همچنین قرار است سهم صندوق توسعه از فروش روزانه نفت تا سقف یک میلیون بشکه 20 درصد و در صورت فروش بیشتر 38 درصد باشد. به نظر می رسد دولت در اصلاحیه بودجه سعی در تغییر برخی اعداد پر سروصدا نظیر میزان فروش نفت، سهم صندوق توسعه از دلارهای نفتی و درآمدهای مالیاتی داشت. بااین وجود همچنان تکیه اقتصاد ایران بر نفت است. در هر حال، کلیات بودجه سال آینده با ۲۱۱ رأی موافق، ۲۸ رأی مخالف و ۶  رأی ممتنع از مجموع ۲۵۲ نماینده حاضر تصویب شد و باید منتظر تغییرهای بعدی در مسیر لایحه بودجه در کمیسیون تلفیق مجلس بود.

موافقان بودجه در صحن مجلس چه گفتند؟

جلسه علنی روز سه‎شنبه مجلس به ریاست محمدباقر قالیباف برگزار شد و بررسی کلیات لایحه بودجه سال ۱۴۰۰ بار دیگر در دستور کار نمایندگان قرار گرفت. در این جلسه باز هم رئیس جمهوری همچون دفعه قبل غایب بود و به جای او محمدباقر نوبخت، رئیس سازمان برنامه و بودجه و حسینعلی امیری، معاون پارلمانی رئیس جمهور در صحن مجلس حاضر شدند. احمد امیرآبادی فراهانی، عضو هیأت رئیسه مجلس نیز نامه روحانی را قرائت کرد. سپس محمد صفری، نماینده رودسر در موافقت با کلیات لایحه بودجه ۱۴۰۰ سخن گفت و با بیان اینکه «مجلس و دولت با بودجه سیاسی برخورد نکنند»، گفت: «مجلس و دولت حق این را ندارند که با مسئله بودجه سیاسی برخورد کنند چون سیاسی برخورد کردن مشکلات خاص خود را دارد. باید از این موضوع پرهیز شده و چنین نگاهی به کلیات بودجه وجود نداشته باشد.»

سیدکاظم دلخوش، نماینده مردم صومعه سرا هم با تاکید بر اینکه «نباید در چند ماه پایانی فعالیت دولت، بودجه را بلاتکلیف گذاشت»، گفت که «مردم از بلاتکلیف ماندن بودجه آسیب می بینند.» همچنین سیدشمس الدین حسینی، عضو کمیسیون برنامه و بودجه با بیان اینکه «دولت به رویه قانونی تمکین کرده است»، گفت که «دولت با اصلاحیه لایحه یک گام به سمت جلو برداشت.» مهدی طغیانی، عضو کمیسیون اقتصادی مجلس نیز اصلاح بودجه را گام کوچک دولت تعبیر کرد و گفت: «دولت در اصلاحیه بودجه گام کوچکی برای اصلاح برداشته و امیدواریم که مجلس گام بلندتری در این زمینه بردارد.»

همچنین مهرداد گودرزوند چگینی، عضو کمیسیون برنامه و بودجه با بیان اینکه «دغدغه ما درخصوص واقعی بودن بودجه با این اصلاحیه دولت رفع شد»،  گفت: «بودجه کشور به معنای هدایتگری و ریل گذاری مجلس برای اداره کشور در سال آینده است و این کار باید به گونه ای انجام شود که تعادل بخش های مختلف حفظ شود.» احمد امیرآبادی فراهانی عضو هیأت رئیسه هم گفت: «دولت در لایحه اصلاحی که به مجلس ارائه داده، تغییرات خوبی صورت داده است. اولین نکته توجه به فرمایشات مقام معظم رهبری درخصوص سهم صندوق توسعه ملی از محل فروش نفت است که دولت به دستور رهبری عمل کرده است. از سوی دیگر حدود ۴۰ هزار میلیارد تومان هزینه ها کاهش یافته است.»

علی بابایی کارنامی، سخنگوی کمیسیون اجتماعی نیز از رفع 6 دغدغه مخالفان لایحه بودجه صحبت کرد و گفت: «قوه مجریه ۶ دغدغه مخالفین لایحه بودجه مثل فروش نفت، افزایش سقف حقوق، کاهش انتشار اوراق، افزایش سهم صندوق توسعه ملی و افزایش اعتبار حقوق بازنشستگان را اصلاح کرده است.» محسن زنگنه، عضو کمیسیون برنامه و بودجه نیز مدعی شد که دولت در اصلاحیه لایحه بودجه، ۳۰ تا ۴۰ درصد دغدغه های مجلس را مرتفع کرده است.

مخالف‎خوانی منتقدان با لایحه اصلاحی بودجه

همچنین مخالفان لایحه بودجه به طرح دوباره انتقادات پیشین خود پرداختند و ازجمله علیرضا سلیمی، عضو هیأت رئیسه در مخالفت با کلیات لایحه بودجه گفت: «بابت انجام اصلاحیه بودجه از دولت تشکر می کنم، اما آیا این اصلاحیه توانسته دغدغه های مجلس را رفع کند؟» محمد وحیدی، نماینده مردم بجنورد نیز با بیان اینکه «در اصلاحیه بودجه ۱۴۰۰ بی انضباطی بی سابقه ای دیده می شود»، گفت: «رشد بی سابقه اعتبارات در بودجه ای که هم اکنون به مجلس داده شده بسیار آسیب زا است. دستگاه های دولتی و هزینه های شان نشاندهنده عدم صرفه جویی و بی توجهی دولت به خواسته های واقعی مردم است.»

سیدمصطفی میرسلیم، نماینده مردم تهران هم با بیان اینکه «لایحه بودجه ارائه شده تورم زاست»، گفت: «لایحه بودجه ارائه شده بیشتر جنبه تبلیغاتی و سیاسی داشته و در پایان سال آینده کشور را با مشکلات عدیده ای روبه‎رو می کند.» روح الله ایزدخواه، عضو کمیسیون صنایع و معادن هم ضمن مخالفت با اصلاحیه دولت بر لایحه بودجه ۱۴۰۰ از کمیسیون تلفیق خواست که در اصلاحات خود وابستگی بودجه را به ارز خارجی کاهش دهند و بودجه ارزی و ریالی را جدا کنند. رئیس سازمان برنامه و بودجه هم با بیان اینکه «کراهتی از بابت بازگشت لایحه بودجه به دولت وجود داشته»، گفت که «اصلاحیه بودجه آثار مثبتی دارد که باعث می شود دولت و مجلس با همدلی سال ۱۴۰۰ با قوت آغاز کنند.»

نهایتا پس از صحبت نمایندگان موافق و مخالف و توضیحات نوبخت، کلیات لایحه اصلاحی بودجه ۱۴۰۰ به رأی مجلس گذاشته شد و به تصویب نمایندگان رسید. محمدباقر قالیباف، رئیس مجلس هم پس از تصویب کلیات لایحه بودجه، آن را به کمیسیون تلفیق ارجاع داد و گفت که مجلس از یکشنبه هفته آینده بررسی جزییات بودجه را در صحن مجلس آغاز می کند.

ارتباط با نویسنده: IvanKaramazof@yahoo.com