کشورهای در حال توسعه؛ میزبانان جدید مسترکارت

شاید تاچند دهه پیش اهمیت کارت‌های اعتباری و الکترونیک چندان قابل توجه نبود اما این روزها، اغلب خریدها و نقل و انتقالات مالی به واسطه سیستم الکترونیک، مجازی و بدون پرداخت وجوه نقدی صورت می‌گیرد. در این شرایط سیستم‌های پرداخت الکترونیک و کارت‌های اعتباری، در رقابت با یکدیگر تلاش دارند تعداد متقاضیان خود را افزایش دهند. سیستم مسترکارت، حاصل تلاش یک شرکت چندملیتی گسترده است که در مقایسه با رقبای متعددش، موفق‌تر و جهان شمول‌تر به نظر می‌رسد. اگرچه زادگاه اصلی این شرکت در نیویورک قرار دارد اما توسعه این شبکه در اقصی نقاط دنیا نشان می‌دهد برخورداری از سیستم مسترکارت تا چه حد در زیرساخت‌های اقتصادی کشورهای مختلف اثرگذار بوده است.

کفه ترازو به نفع مزایا پایین است

مسترکارت مزایا و معایبی دارد که پرشمارند اما در یک جمع‌بندی کلی مزایای برخورداری از مسترکارت بیش از معایب آن به نظر می‌رسد.

مزایا: یکی از بزرگ‌ترین مزایای مسترکارت، سهولت در انواع خرید، تجارت در سطح بین منطقه‌ای و اطمینان از انتقال وجوه در سریع‌ترین زمان ممکن است. درواقع می‌توان مسترکارت را به‌عنوان یکی از بزرگ‌ترین یاران کمکی سفر (به‌ویژه سفرهای تجاری) ارزیابی کرد. برتری مسترکارت نسبت به چک‌های قابل انتقال نیز از مواردی است که برای تاجران و صادرکنندگان اهمیت بسزایی دارد.

این مسئله به خصوص در مواردی که نیاز به تبادل ارز و اطمینان از شبکه انتقال حس می‌شود، اهمیتی دوچندان پیدا می‌کند. کاهش مبادله پول‌های کاغذی، توسعه شبکه خرید آنلاین و غیرحضوری در سطح بین‌الملل و صرفه‌جویی در زمان از مهم‌ترین محاسن استفاده از مسترکارت محسوب می‌شود. کاهش احتمال سرقت و دزدی نکته مهم دیگری است که استفاده از مسترکارت را برای بسیاری از افراد جذاب می‌کند.

معایب: یکی از بزرگ‌ترین ایراداتی که به اغلب کارت‌های اعتباری وارد است، سیستم مدیریت بودجه است. درواقع بسیاری از دارندگان چنین کارت‌هایی پیش از آنکه با اصول مدیریت هزینه و کنترل استفاده از کارت آشنا باشند، اقدام به نقل و انتقالات کلان مالی کرده و در نتیجه به سرعت با مشکل مواجه می‌شوند.بنابراین بسیار مهم است که افراد با قوانین هزینه شارژ و سقف توانایی خرید اعتباری آشنا شده و سپس اقدام به استفاده از این کارت‌ها کنند. مشکل دیگر، عدم تطابق نرخ بهره کارت‌های اعتباری با ذهنیت افراد است. در اکثر موارد نرخ بهره این کارت‌ها در بالاترین حد ممکن قرار دارد.

تأثیر مسترکارت بر اقتصاد

استفاده از مسترکارت در اغلب کشورهای توسعه‌یافته کاملاً عادی است. در عین حال بسیاری از کشورهای در حال توسعه و خاورمیانه نیز در حال استفاده از مسترکارت هستند اما سوال اینجاست که آیا واقعاً بین استفاده از این قبیل سیستم‌ها و توسعه اقتصادی رابطه‌ای وجود دارد؟

هدریک وانگ یو، کارشناس و مدرس امور اقتصادی معتقد است چنین ارتباطی وجود دارد. کشورهای فقیر و کمتر توسعه‌یافته اغلب با تکیه بر سیستم‌های سنتی و اصول اولیه اقتصادی فعالیت می‌کنند و در نتیجه از سرعت روزافزون رشد اقتصادی سایر کشورها باز می‌مانند. اصلاحات ساختاری در سیستم بانکی و نقل و انتقالات یکی از روش‌های مناسب برای تحول در بخش اقتصادی هر کشور محسوب می‌شود.

آسیا و آفریقا و تحولات پیش‌رو

براساس گزارش نشریه اکونومیست، در حوزه آسیا، سئول، هنگ‌کنگ و کوالالامپور، بالاترین نرخ استفاده از مسترکارت را به خود اختصاص داده‌اند. این مسئله با در نظر گرفتن سفرهای متعدد تجاری و پر بازدید بودن این شهرها از سوی تاجران بین‌المللی چندان تعجب‌برانگیز نیست. اما نکته جالب، تلاش دولت تایلند برای توسعه استفاده از مسترکارت است. این اتفاق شاید به سبب حجم بالای ورود گردشگر به این کشور و نیاز به استفاده از سیستم مالی مدرن‌تر باشد.

برایان کین، تحلیلگر ارشد دویچه‌بانک پیش‌بینی می‌کند به‌زودی در کل آسیا کیف‌های الکترونیک بیش از وجوه نقد کاربردی خواهند بود و کشورهای آسیایی پتانسیل خوبی برای رشد اقتصادی خواهند داشت. آمارهای جهانی نیز این پیش‌بینی را تا حدودی تایید می‌کنند. طبق آمارها، در نیمه دوم سال 2014 متوسط نرخ استفاده از مسترکارت در بخش آسیا و اقیانوسیه 66درصد بود که این نرخ در ماه‌های ابتدایی سال 2015 به رقم حدود 68درصد نیز رسیده است. سهم کشورهای فیلیپین با 81درصد، سنگاپور با 65درصد و ویتنام با 81درصد قابل توجه است.

هند یکی از کشورهایی است که مدتی است برای توسعه بهره‌برداری از سیستم کارت‌های اعتباری تلاش می‌کند. این در شرایطی است که در حال حاضر نزدیک به 90درصد از نقل و انتقالات در هند از طریق وجوه نقد صورت می‌گیرد و به عقیده بسیاری از کارشناسان، همین مسئله بر روند توسعه اقتصادی هند تأثیر منفی می‌گذارد.

براساس آمارها، غنا، زامبیا و آنگولا به ترتیب بالاترین پتانسیل را برای رشد و توسعه بهره‌برداری از مسترکارت به خود اختصاص داده‌اند. بر همین اساس است که بنا بر گزارش وب‌سایت رسمی مسترکارت، در طول پنج سال گذشته برنامه‌های ویژه‌ای برای توسعه مسترکارت در کشورهای آفریقایی ترتیب داده شده است.