میزان موفقیت طرح کارت های اعتباری خرید کالا ارزیابی می شود / کارت اعتباری، فرصت یا تهدید

یکی از ابزارهای اقتصادی دولت یازدهم برای ایجاد تحرک در اقتصاد و حمایت از تولیدکنندگان داخلی، در اختیار عموم قرار دادن کارت اعتباری خرید کالای ایرانی بوده است. سال گذشته بود که بانک مرکزی کارت خرید اعتباری را به منظور ایجاد فضای رقابتی در فروش محصولات داخلی طراحی کرد و خریداران کالای مصرفی به منظور افزایش نقدینگی خود، دست از خرید برداشتند، اما با طولانی شدن زمان توزیع این کارت ها نه تنها استقبال آنچنانی از این طرح نشد، بلکه عملا بازار خرید کالای داخلی در رکود عمیق تری درگیر شد.

در این شرایط نیز اخیرا بانک مرکزی به رغم عدم استقبال عموم از کارت های خرید کالا، افزایش اعتبار خرید این کارت ها را در دستور کار قرار داده است و مقرر کرده که سه کارت طلایی با سقف اعتبار 50 میلیون، نقره ای با سقف 30 میلیون تومان و برنزی با سقف 10 میلیون تومان از مهرماه در اختیار متقاضیان قرار بگیرد.

حال با گذشت نزدیک به یک سال از اجرای این طرح، این سوال مطرح می شود که آیا کارت اعتباری خرید کالای ایرانی ابزار موفقی برای ایجاد تحرک در اقتصاد و حمایت از تولیدکنندگان داخلی بوده است؟ و نیز با وجود انتقاداتی که به نحوه اجرای این طرح از بابت سهولت در نقدشوندگی اعتبار آنها شده، آیا افزایش اعتبار این کارت ها به صلاح صنایع داخلی است؟ «فرصت امروز» در این گزارش به بررسی میزان موفقیت طرح کارت اعتباری خرید کالای ایرانی پرداخته است.

***

ابوذر ندیمی:

ضرر دلالی در کارت خرید کالا متوجه شخص است نه اقتصاد

ابوذر ندیمی، مشاور سازمان مدیریت و برنامه ریزی کشور و نماینده سابق مجلس، معتقد است در اقتصاد کشور، هر اقدامی که در جهت تامین مالی مصرف کننده انجام شود، برای تولید سودمند خواهد بود.

کارت های اعتباری خرید کالای ایرانی را می توان ابزار موفقی برای ایجاد تحرک در اقتصاد و حمایت از تولیدکنندگان داخلی دانست؟

به طور طبیعی مشکلات اقتصادی امروز کشور دوسویه است؛ یک سو به تولید برمی گردد و دیگری به مصرف. در سوی تولید، تولیدکننده جدا از مشکلات پولی، مالیاتی، خواهان رفع مشکلات خود در بازارمصرفی است و همواره به دنبال بازار های هدف سودمند بوده و می خواهد فروش رقابتی با اجناس وارداتی و اجرای رویکرد اقتصادی مقاومتی در تولید شکل بگیرد.

از طرفی مصرف کننده نیز مشکل تامین مالی و افزایش قدرت خرید را دارد. بنابراین هر اتفاقی که منجر به تامین مالی مصرف کننده شود و او در رابطه با خرید داخلی ترغیب شود سودمند خواهد بود. بنابراین نخستین مزیت این کارت های خرید تامین مالی مصرف کننده در جهت رفع نیاز آنها بود. دومین فایده حفظ بازار داخل و تضعیف خرید کالای خارجی است. این ابزار، تامین نیاز مصرف کنندگان و فروش کالای داخلی را تا حدودی رواج و رونق داد و در راستای حمایت از اقتصاد مقاومتی شکل گرفت.

اخیرا بانک مرکزی مقرر کرده که سه کارت طلایی با سقف اعتبار 50 میلیون، نقره ای با سقف 30 میلیون تومان و برنزی با سقف 10 میلیون تومان بدون محدودیت در خرید کالای خارجی از مهرماه در اختیار متقاضیان قرار بگیرد، پیش بینی شما از نتایج این اقدام در بازار تولید و مصرف داخلی چیست؟

نوع کوپن های خرید کالای داخلی مهم نیست، مهم نتایجی است که در جهت رویکرد اقتصاد مقاومتی به دست بیاید و باعث کاهش کالاهای تولیدی در انبار و حفظ نیروی کار شود و معیشت استفاده کنندگان این کارت ها به لحاظ افزایش قدرت خرید آنها بهبود یافته و آنها مجبور نیستند به یک بار دارایی خود را صرف خرید کنند که این ابزار های دولتی باید با این نگاه تحلیل و ارزیابی شود.

البته موضوع نبود محدودیت در خرید کالای خارجی در این طرح ها باید با مداخله وزارت صنعت، معدن و تجارت و رفاه و کار اجتماعی بررسی و با هم اندیشی صحیح اجبار خرید کالای داخلی در این طرح ها اعمال شود چراکه این امر تنها حمایت یک سویه از مصرف کننده را دارد و اگر خواستار حمایت همزمان از تولیدکننده و مصرف کننده داخلی هستیم باید اجبار خرید کالای ایرانی در طرح پیشنهادی بانک مرکزی اعمال شود چراکه خرید تولیدات خارجی نیاز به حمایت ندارد.

با وجود انتقاداتی که به نحوه اجرای این طرح از بابت سهولت در نقدشوندگی اعتبار آنها شده، آیا افزایش اعتبار این کارت ها به صلاح است؟

اگر مصرف کننده اعتبار خود را به قیمت های پایین بفروشد خود متضرر می شود و خریدار با دریافت سود مجبور به خرید کالا می شود، بنابراین اینکه کارت ها نقد و در جای دیگری خرج شود مهم نیست، مهم این است که جنس ایرانی خریده شود، اما بحث دلالی آن نیازمند نظارت سازمان های مربوطه است.

ما با نظام دلالی موافق نیستیم و معتقدیم که باید مانع از انجام این رفتارها شد ولی در نهایت اتفاق اجبار خرید کالای ایرانی با کارت ها اعتباری اتفاق اقتصادی است که ضررها و دلالی آن متوجه اشخاص می شود نه کل اقتصاد و برای این ضررهای اشخاص نمی توان مانع از انجام این ابزار اقتصادی شد.

***

محمد طحان پور:

بهره 12 درصدی تنها جذابیت کارت های خرید است

محمد طحان پور، رئیس اتحادیه لوازم خانگی کشور معتقد است: طرح کارت اعتباری خرید کالای ایرانی طی یک سال گذشته موفقیت آمیز نبوده و دستاورد مناسبی برای بخش تولید نداشته است، زیرا حمایت از تولیدات داخلی مقوله ای پیچیده است که تنها با اعطای کارت های اعتباری خرید به مصرف کنندگان حاصل نمی شود.

نقطه قوت و ضعف طرح کارت اعتباری خرید کالای ایرانی را طی یک ساله گذشته چطور ارزیابی می کنید؟

طرح کارت اعتباری خرید کالای ایرانی طی یک سال گذشته موفقیت آمیز نبوده و دستاورد مناسبی برای بخش تولید نداشته است. تنها جذابیت کارت های 10 میلیونی بهره های بانکی 12درصدی آن بود و ضعف و ایراد اصلی در نحوه اجرای آن بود.

این طرح از حمایت تولیدات داخلی کلید خورد، اما با روش اجرای آن پول مستقیم به حساب تولید نرفت، درحالی که خرید به واسطه این کارت ها باید مستقیم از کارخانه ها و نمایندگان تولید انجام می شد، اما خرید متاسفانه از بنکدارها صورت گرفت و مشکلاتی را ایجاد کرد.

در شرایطی که استقبال چشمگیری از کارت های 10 میلیونی خرید کالا نشد، بانک مرکزی اعتبار این کارت ها را تا سقف 50 میلیون تومان افزایش داده، پیش بینی شما از کارکرد این کارت ها در صنایع داخلی چیست؟

رایزنی های بانک مرکزی برای افزایش اعتبار این کارت ها افزایش جذابیت و جایگزینی روش  مناسب برای مصرف کالای داخلی است، اما با افزایش اعتبار این امر حاصل نمی شود، همچنین بانک های انتخاب شده برای اجرای این طرح نیز نظر مثبتی ندارند و معتقدند که استقبال مناسبی از این طرح نخواهد شد و ادامه آن به صلاح نیست در واقع مشکل اصلی این ابزار میزان اعتبار نیست بلکه نحوه اجرای آن است.

بهره 12درصدی کارت های 10 میلیونی سابق نقطه قوت این اعتبارات خرید بود، اما اکنون بانک مرکزی پیشنهاد کرده  بهره های بانکی این کارت ها را تا 18درصد افزایش دهد و این درست نیست. در واقع کارت  های اول با حمایت از تولید داخلی روانه بازار شد، اما کارت های پیشنهادی که با عنوان کارت طلایی، نقره ای و برنزی و با اعتبارات 10، 30 و 50 است با هدف رونق اقتصادی و افزایش قدرت خرید مصرف کننده روانه بازار می شود، چرا که محدودیتی برای خرید کالای وارداتی ندارد. هرچند این موضوع می تواند گردش اقتصادی را در کشور ایجاد کند اما اجحافی در حق تولید داخلی است.

چه پیشنهادی برای حمایت از تولید و مصرف کالای داخلی دارید و اینکه بهتر است تسهیلات به تولیدکننده داده شود یا مصرف کننده؟

ارائه تسهیلات از طریق کارت های اعتباری که در اختیار مصرف کننده قرار می گیرد در دنیا روشی مرسوم است و کارت های 50 میلیونی نمونه ای از این کارت ها است. اما اینکه تسهیلات به بخش تولید داده شود یا مصرف باید گفت که تولید ما اکنون با وجود رفع تحریم ها نیاز به حمایت ندارد، بلکه تولید باید هدف مند شود و کارخانه ها به اندازه مصرف تولید کنند.

اکنون آرامش اقتصادی در کشور وجود دارد و مردم به اندازه نیاز خرید می کنند و تولیدکننده نیز باید به اندازه نیاز بازار مصرف تولید کند. خرید کالاهای تولیدی به اجبار نیست و این بحث ها که تولید کشور در رکود است همچنین مسائلی نیست و مردم نیاز را می خرند و این مازاد نیاز است که در کارخانه ها وجود دارد.

تولیدکننده به اندازه کافی تسهیلات دریافت کرده و در بازپرداخت آن به بانک ها با مشکل روبه رو شده است. بهتر است تسهیلات خرید در بازار تزریق شود تا فروش بالا برود و مشکلات تولیدکنندگان حل شود.

***

حسین سلیمی:

زمان محدود بازپرداخت، چالش اصلی کارت های خرید است

حسین سلیمی، عضو اتاق بازرگانی، صنایع و معادن ایران معتقد است که کارت اعتباری خرید کالا، بیشتر به عنوان ابزار حمایتی برای مصرف کنندگان کالا مورداستفاده قرار گرفت و تا حدودی کارکرد موفقی داشت و جنبه حمایتی آن در بخش مصرف قوی تر بود، اما چالش اصلی این طرح را می توان میزان کم  اعتبارات و مدت زمان محدود بازپرداخت تسهیلات دانست.

میزان موفقیت طرح کارت اعتباری خرید کالای ایرانی را طی یک ساله گذشته چطور ارزیابی می کنید؟

این طرح توانست میزان خریدوفروش کالای ایرانی را به صورت مقطعی افزایش دهد، اما برای اینکه بتوان میزان موفقیت این طرح را افزایش داد، باید بانک مرکزی در اجرای طرح جدید خود که سقف اعتبارات را افزایش داده شرایطی را فراهم کند تا اقساط آن مناسب و در کفاف قشر متوسط  باید باشد.

همچنین زمان بازپرداخت آن بلند مدت و همانند سایر کشور ها در مدت زمان بیشتری اجرا  شود. متاسفانه اقدامات امروز برای حمایت از مصرف کالای داخلی و صنایع کشور، کوتاه مدت هستند و این امر خیلی موثر نیست، اما در نهایت نتیجه این ابزارهای اقتصادی طی مدت و با کسب تجربه حاصل می شود.

باید توجه داشت که هدف این طرح ، تشویق و حمایت از تولید داخلی بوده است از این رو باید به توازن بازار تولید و مصرف فکر کرد و برای کالاهای تولیدی بازار هدف را مشخص کنیم و به نسبت نیاز بازار مصرفی، کالاتولید شود.

چه پیشنهادی برای حمایت از تولید و مصرف کالای داخلی دارید؟

مرغوبیت و کیفیت کالا باید مدنظر تولیدکنندگان داخلی قرار گیرد تا مردم کشور راغب به خرید کالای داخلی شوند، کالای تولیدی ما باید براساس استانداردهای روز دنیا تولید شود، اما متاسفانه امروز کالاهای ما نه تنها براساس استانداردهای روز دنیا تولید نمی شود بلکه اجبار به خرید کالای داخلی وجود دارد درحالی که پشت این اجبار باید رغبت مصرف کننده نیز که با کیفیت و استاندارد کالا حاصل می شود وجود داشته باشد.

رقابت و شفافیت حرف اول را می زند، استاندارد و قیمت مناسب نیز باید در تولید کالای داخلی وجود داشته باشد و اگر این اتفاق بیفتد، قطعا خودبه خود مصرف کننده کالای داخلی را ترجیح می دهد.

همچنین اکنون کالای خارجی توان رقابت با کالای داخلی را ندارد و این امر ناشی از محدودیت در نقدینگی بخش های تولیدی ما است و تسهیلاتی با بیش از 20 درصد بهره نه جذاب و نه در توان بخش های تولید است، بنابراین بانک ها باید به منظور حمایت از تولید داخلی در زمان و میزان تسهیلات تولید تجدیدنظر کنند تا تولید داخلی در اقتصاد جهش بگیرد.