چوب خط ایرلاین‌های بدهکار پر شد

در روزهایی که از گوشه و کنار صنعت هواپیمایی کشور خبر از تلاش سرمایه‌گذاران مختلف برای ثبت و دریافت مجوزهای لازم برای تاسیس و راه‌اندازی ایرلاین‌های جدید می‌رسد و کار تا جایی بالا گرفته که سخن از صف کشی 50 سرمایه‌گذار برای ورود به این عرصه مطرح است اما اوضاع شرکت‌هایی که تا پیش از این در عرصه هواپیمایی فعال بوده و به زودی پا در فضای پساتحریم می‌گذارند هنوز نامشخص است.هرچند وزارت راه و شهرسازی از چند هفته قبل رایزنی‌های خود را برای وارد کردن هواپیماهای جدید مسافرتی به کشور در فضای پس از تحریم آغاز کرده و از محصولات اروپایی گرفته تا آمریکایی و روسی برای استفاده در ناوگان ایران کاندیدا شده‌اند اما شاید در هفته‌های آینده آنچه بیش از تحریم‌ها گریبان صنعت هواپیمایی ایران را بگیرد نه محدودیت‌های بین‌المللی که وضعیت اقتصادی ایرلاین‌های داخلی است.

این ابهام همزمان با انتشار قیمت هواپیماهای نوساز در شرکت‌های اصلی سازنده هواپیما اوج گرفت. در شرایطی که ایرلاین‌های ایرانی در مدیریت منابع هزینه‌ای خود نیز دچار مشکل‌اند، صحبت از هزینه کردن چند ده‌میلیون دلار تنها برای خرید یک هواپیمای جدید چندان منطقی به نظر نمی‌رسد.یکی از اصلی‌ترین عواملی که این ابهام‌ها را به وجود آورده وضعیت اقتصادی نامشخص ایرلاین‌ها در تسویه بدهی‌های‌شان با شرکت فرودگاه‌ها و شرکت پخش و پالایش سوخت است.

سخن از این بدهی‌ها نخستین بار از چند ماه قبل آغاز شد، زمانی که شرکت فرودگاه‌ها اعلام کرد ایرلاین‌ها از محل خدمات فرودگاهی به این شرکت بیش از 400‌میلیارد تومان بدهی دارد. هرچند در آن زمان از سوی شرکت فرودگاه‌ها اعلام شد فعالیت‌هایی برای کاهش این رقم اجرایی خواهد شد اما در عمل نه تنها این رقم کاهش نیافت که پس از گذشت چند‌ماه اعلام شد این رقم به بیش از 600 میلیارد تومان رسیده است.در کنار خدمات فرودگاهی، ایرلاین‌ها در حوزه سوخت نیز بدهی‌هایی داشتند و در این حوزه نیز رقم بدهی خیلی زود از مرز 700 میلیارد تومان گذشت، تا مشخص شود نه تنها اوضاع سرمایه‌گذاران و ایرلاین‌ها از نظر اقتصادی مناسب نیست که حتی در آینده نیز نمی‌توان روی آنها حساب ویژه‌ای باز کرد.

تحریم و تکلیف، اوضاع را به هم ریختند

هرچند ایرلاین‌ها اعلام کرده‌اند این میزان از بدهی را قبول داشته و خود را متعهد به باز پرداخت آن می‌دانند اما دلایلی نیز برای به تعویق افتادن این تسویه مطرح کرده‌اند که بخش‌هایی از آن به دولت باز می‌گردد.به اعتقاد ایرلاین‌ها، افزایش یک باره قیمت‌ خدمات فرودگاهی در چند سال قبل باعث شد ایرلاین‌ها هزینه این خدمات را که همیشه سر‌وقت می‌پرداختند قسط‌بندی کنند و بالا بودن آن باعث شد به مرور زمان برخی از این هزینه‌ها معوق شود. در کنار آن شرایط اقتصادی کشور و البته فشاری که بر ایرلاین‌ها در تأمین مایحتاج خود به دلیل تحریم‌های بین‌المللی وجود داشت اجازه سود دهی خدمات هواپیمایی را گرفت تا عملا امکان اقتصادی چندانی برای آنها باقی نماند که بتوانند حداقل هزینه خدمات خود را پرداخت کنند.

در کنار آن اما آنچه مطرح شده و باید در سطح کلان دولتی برای آن تصمیم‌گیری شود خدمات تکلیفی برخی ایرلاین‌ها در سال‌های گذشته بوده است. هرچند فهرست دقیقی از ایرلاین‌های بدهکار مطرح نشده اما همواره از دو ایرلاین دولتی ایران ایر و آسمان به عنوان بدهکارترین شرکت‌ها یاد می‌شود. ایرلاین‌هایی که بیشترین پروازهای تکلیفی دولتی را در سال‌های گذشته پشت سر گذاشته‌اند و بارها اعلام کرده‌اند اگر این پروازها کم شده و البته دولت بدهی‌های معوقش با آنها را تسویه کند می‌توانند به پرداخت بدهی‌های‌شان به شرکت فرودگاه‌ها و شرکت پخش امیدوار باشند.

توقف چند ساعته سوخت‌رسانی

صبح روز گذشته به‌دلیل اختلاف حساب شرکت پخش فرآورده‌های نفتی و شرکت سوخت‌رسان اوج، سوخت‌رسانی به پروازهای داخلی و خارجی فرودگاه امام خمینی (ره) متوقف شد. این اتفاق باعث بر هم‌خوردن برنامه‌های پروازی این فرودگاه و تأخیرهای چند ساعته شد و البته کار را به ورود رئیس سازمان هواپیمایی و حتی وزیر راه و شهرسازی به این موضوع کشاند.ایلنا به نقل از مدیر یکی از شرکت‌های هواپیمایی نوشته عباس آخوندی وزیر راه و شهرسازی و علی عابدزاده رئیس سازمان هواپیمایی شخصا وارد رایزنی با شرکت پالایش و پخش فرآورده‌های نفتی شدند تا این مسئولان نفتی نحوه برخورد خود را برای وصول بدهی‌ها تغییر دهند.

هرچند چند ساعت پس از این وقفه فرودگاه امام خمینی اعلام کرد سوخت‌رسانی به هواپیماها در این فرودگاه از سر گرفته شده و پروازها به شکل عادی به جریان افتادند اما به نظر می‌رسد اتفاق روز گذشته زنگ خطر جدی را برای صنعت هواپیمایی کشور به صدا در‌آورده است.در شرایطی که ایران آماده می‌شود تا از فضای پسا تحریم برای صنعت هوایی خود بیشترین استفاده را ببرد و البته نسبت به خرید هواپیماهای جدید اقدام کند، اصلی‌ترین فعالان در این فضا که همان ایرلاین‌ها هستند برای گذران شرایط عادی خود مشکلاتی جدی دارند.

در این بین هرچند کارشناسان روی کمک‌های دولتی حساب باز می‌کنند اما به نظر می‌رسد دولت در شکل‌گیری این شرایط نقش داشته و این ایرلاین‌های دولتی هستند که بیشترین مشکل را در این زمینه دارند.کلاف بدهی‌های معوق ایرلاین‌ها هر روز پیچیده‌تر می‌شود و باید دید آیا راه حلی برای آن در دست خواهد بود یا همچنان همه طرف‌ها باید تنها به گذران روزها فکر کنند.